Free Web Turkey 2023 İnternet Sansürü Raporu’na nazaran 2023 yılında 219 bin 59 URL’ye erişim mahzuru getirildi. Engellenen haber sayısı 14 bin 680 olurken en çok yolsuzluk ve usulsüzlük bahisli haberler engellendi. Bu husustaki haberlerde hatayla ismi anılanlar ise kamu vazifelileri ile Adalet ve Kalkınma Partisi’ne (AKP) yakın şahıslar oldu.

Free Web Turkey Proje Koordinatörü Ali Safa Korkut’un hazırladığı rapora nazaran geçen yıl 197 bin 907’si alan ismi, 14 bin 680’i haber, 5 bin 641’i toplumsal medya paylaşımı, 743’ü toplumsal medya hesabı ve 38’i de işletmelerin Google’da kayıtlı pozisyonlarına yapılan yorumlar olmak üzere toplam 219 bin 59 URL için erişim mahzuru kararı verildi.

Ayrıca 33 Google arama motoru sonucu, 9 taşınabilir uygulama, 5 Google Drive evrakı, 2 mail adresi ve 1 Google dokümanına erişim mahzuru getirildi.

Raporda engellenen dijital malzemelere dair tüm istatistiklerin yanı sıra öne çıkan erişim pürüzü kararları, ezkaza erişim manisi kararı verilen haberler, 6 Şubat sarsıntıları esnasında toplumsal medyaya uygulanan sansür, gazetecilerin tutuklanmasına münasebet gösterilip de erişim mahzuru getirilen haberler ve Anayasa Mahkemesi’nin erişim pürüzüne imkan sağlayan maddelerle ilgili verdiği son kararlar da yer alıyor.

En çok yolsuzluk ve usulsüzlük bahisli haberler engellendi

Engellenen haberlerin bahislerine nazaran dağılımına bakıldığında birinci sırada yolsuzluk ve usulsüzlük (5 bin 881 haber) yer alırken onu bayan ve çocuklara karşı işlenen hatalar (2 bin 256 haber) ile örgütsel hatalar (1.733 haber) izledi.

Yolsuzluk ve usulsüzlük bahisli olup da erişim manisi getirilen haberlerde kelam konusu kabahati işlediği argüman edilen şahıslar ise kamu vazifelileri (3 bin 192 haber), AKP’ye yakın kişi ve tertipler (1133 haber) ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ailesi (646 haber) olarak gösterildi.

Kadın ve çocuklara karşı işlenen cürümleri bahis edinen 2 bin 256 haberde ise faillerin kamu vazifelileri (693 haber), iş insanları (244 haber), siyasi parti temsilcileri (219 haber), tarikat ve cemaatler (157 haber), kamu kurumları (125 haber), AKP’ye yakın kişi ve tertipler (13 haber) ve şirketler (4 haber) olduğu öne sürüldü.

Kamu vazifelileri ile AKP’ye yakın bireylerin suça karıştığı argüman edilen haberler engellendi

Genel prestijiyle engellenen 14 bin 680 haberin kimler hakkında olduğuna bakıldığında ise birinci beş kamu vazifelileri (5 bin 150 haber), sivil yurttaşlar (2 bin 580 haber), AKP’ye yakın kişi ve tertipler (2 bin 575 haber), şirketler (1151 haber ) ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesi (854 haber) halinde sıralandı.

Free Web Turkey 2023 İnternet Sansürü RaporuFotoğraf: MLSA

Kamu görevlileriyle ilgili engellenen haberlerin bahislerinde yolsuzluk ve usulsüzlük (3 bin 192 haber) ile bayan ve çocuklara karşı işlenen hatalar (693 haber) öne çıktı. AKP’ye yakın kişi ve tertipler hakkındaki haberlerin mevzuları ortasında ise birinci sırada 1133 haberle yeniden yolsuzluk ve usulsüzlük yer aldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesiyle ilgili olup da engellenen 854 haberin 646’sında da yolsuzluk ve usulsüzlük tezleri yer alıyordu.

Tarikatlar hakkındaki istismar ve yolsuzluk savlı haberlere erişim engeli

Tarikat/cemaatlerin isminin karıştığı 221 haber, 11 farklı kararla erişime engellenirken bu haberlerin konusu bayan ve çocuklara karşı işlenen kabahatler (157 haber), yolsuzluk ve usulsüzlük (60 haber) ve din sömürüsü (4 haber) oldu.

Sosyal medya paylaşımları da bu sayıya dahil edildiğinde 2023’te tarikat/cemaatlerin isminin karıştığı toplam 301 URL’nin erişime engellendiği tespit edildi.

En çok haber engelleyen merci, 819 haberle İzmir 4. Sulh Ceza Hakimliği olurken birinci 10’da İstanbul’dan sekiz sulh ceza hakimliği yer aldı.

Kişilik hakları ihlali münasebet olarak sunuldu

Engellenen haberlerin engellenme münasebetlerine bakıldığında ise birinci sırada 14 bin 332 haberin engellenmesine münasebet gösterilmesi prestijiyle kişilik hakları ihlali yer aldı.

Bu haberlerin öznelerine bakıldığında ise birinci beş, 5 bin 150 haberle kamu vazifelileri, 2 bin 580 haberle yurttaşlar, 2 bin 575 haberle AKP’ye yakın kişi ve tertipler, bin 147 haberle şirketler ve 854 haberle Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesi halinde sıralandı.

2023’te 197 bin 907 URL ile en fazla erişim pürüzü, alan isimlerine uygulandı. Bu sayıya 173 kararla ulaşılırken 2022’de olduğu üzere 2023’te de hükümete yakın olmayan internet gazetelerine uygulanan erişim mahzurları ön plana çıktı.

Zira geçen yıl haber sitelerine ilişkin 30 alan ismi, 29 farklı kararla erişime engellenirken kimi yayıncıların alan isimleri birden fazla sefer engellendi.

Örneğin Kızıl Bayrak gazetesine ilişkin beş, Faal Haber Ajansı’na (ETHA) ilişkin dört, Komün Mecmua’ya ilişkin üç, Gazete Patika’ya ilişkin üç, Özgür Gelecek’e ilişkin üç, Deutsche Welle (DW) Türkçe’ye ilişkin iki ve Yeni Demokrasi Gazetesi’ne ilişkin iki farklı alan ismi mahkeme kararları sonucunda erişime engellendi.

Voice of America (VOA) Türkçe, Alınteri, Yeni Demokrat Gençlik, Yeni Ömür ve Avrupa Demokrat gazeteleri ile 100Süzler platformuna da bir sefer erişim mahzuru getirildi. Jinnews ise Türk Telekom tarafından kendi müşterilerine engellenirken Sözcü Gazetesi’nin sozcu.com.tr biçimindeki alan ismi da 14 Mayıs’ta Milli Eğitim Bakanlığı tarafından devlet okullarında erişime engellendi.

Bu gazetelerin 24’ü ulusal güvenlik ve kamu sisteminin korunması gerekçesiyle engellenirken VOA ve DW’ye ilişkin üç alan ismi RTÜK’ün talebi üzerine, lisanssız yayın yaptığı gerekçesiyle engellendi.

İl jandarma komutanlıkları listeyi domine etti

Alan ismi kategorisinde en çok URL engelleyen mercilerin dağılımına bakıldığında birinci 10’da hiçbir sulh ceza hakimliği yer almazken vilayet jandarma komutanlıkları listeyi domine etti.

Birinci sırada, engellediği 160 bin 274 alan ismi ile Ulusal Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü yer alırken onu sırasıyla Ankara, Gaziantep, Denizli ve Aydın vilayet jandarma komutanlıkları takip etti.

İl jandarma komutanlıkları ve Ulusal Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından engellenen tüm alan isimleri, 5651 sayılı kanunun 8’inci unsurunda belirtilen “yasa dışı bahis, dolandırıcılık, müstehcen imgeler, borsa manipülasyonu, terör örgütü propagandası, terörün finansmanına katkı” vb. cürümleri işleyerek çıkar elde etmeyi amaçladıkları argümanıyla engellendi.

Sosyal medya paylaşımlarına da engel

2023 yılında erişim pürüzü getirilen toplumsal medya paylaşımı sayısı ise 5 bin 641 oldu.

Bu sayıya 135 farklı mahkeme kararıyla ulaşılırken erişim mahzuru getirilen paylaşımlar bahislerine nazaran ele alındığında birinci sırada 2 bin 948 paylaşımla yolsuzluk ve usulsüzlük yer aldı. Bu, 2023’te erişim manisi getirilen toplumsal medya paylaşımlarının yarısından fazlasına tekabül ediyor.

Yolsuzluk ve usulsüzlük bahisli toplumsal medya paylaşımlarının akabinde ise bayan ve çocuklara karşı işlenen hatalarla ilgili toplumsal medya paylaşımları geldi. 2023’te bu mevzudaki bin 607 haber, 35 farklı kararla erişime engellendi.

AKP’ye yakın kişi ve tertipler burada da zirvede

AKP’ye yakın kişi ve tertipler, erişim mahzuru getirilen 5 bin 641 toplumsal medya paylaşımının 2 bin 91’inin öznesi olurken bu sayıya 20 farklı kararla ulaşıldı.

Bu paylaşımların hususları incelendiğinde de birinci sırada yolsuzluk ve usulsüzlük yer aldı. 2023’te öznesinin AKP’ye yakın kişi ve tertipler olduğu yolsuzluk ve usulsüzlük bahisli bin 672 toplumsal medya paylaşımına erişim engellendi.

Sidar Demiroğlu detayı

Rüşvet karşılığı erişim manisi kararı verdiği suçlamasıyla soruşturma geçiren ve vazifeden alınan Sidar Demiroğlu’nun hakimlik yaptığı İstanbul Anadolu 4. Sulh Ceza Hakimliği, en çok toplumsal medya paylaşımı engelleyen merci oldu.

Bin 796 toplumsal medya paylaşımı için erişim mahzuru buyruğu veren hakimlik, bu sayıya 21 kararla ulaşırken bunların 20’sinde Demiroğlu’nun imzası yer aldı.

2023’te erişim pürüzü getirilen toplumsal medya hesabı sayısı ise 743 oldu.

Google yorumları da engellendi mail adresleri de

2023 yılında, alan isimleri, haberler, toplumsal medya paylaşımları ve toplumsal medya hesaplarının yanı sıra işletmelerin Google’da kayıtlı olan ve pozisyon bilgilerinin de yer aldığı profillerine yapılan yorumlara dahi erişim manisi getirildi.

Erişime engellenen 38 yorumun tamamı, kelam konusu gerçek ve/veya hukuksal bireyler hakkındaki şikayetlerden, olumsuz deneyimlerden oluştu.

2023’te mail adresleri hakkında da erişim manisi kararları verildi. Mail adreslerinin erişime engellenmesi teknik olarak mümkün değil lakin erişim pürüzü taleplerini kıymetlendiren yargıçlar mail adresleri için erişim mahzuru buyruğu verdi. Bunlardan export01.muhtarogluholding@gmail.com hakkındaki erişim mahzuru kararı 10 Şubat 2023’te Ankara 3. Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilirken erenksnk1@gmail.com hakkındaki karar ise 22 Ağustos 2023’te Gaziosmanpaşa 1. Sulh Ceza Hakimliği tarafından verildi.

DW / EC, BK

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?