İşgal devletinin, 7 Ekim’den bu yana yüzleştiği stratejik yenilgi karşısında ruhsal üstünlük elde etmek ve alandaki direnci kırmak niyetiyle gerçekleştirdiği bu aksiyon, Gazze’de tahlile yönelik umutlara büyük darbe vururken tıpkı vakitte Hamas’ta yeni başkanın kim olacağına dair tartışmaları beraberinde getirdi.

Siyonist idarenin agresif saldırganlığından vazgeçme niyetinde olmadığının en değerli göstergesi mahiyetindeki bu atak karşısında Hamas’ın Şura Meclisi, hareketin Gazze sorumlusu Yahya Sinvar’ı yeni önder seçerek Tel Aviv’e güçlü bir meydan okuma yaptı.

İSRAİL KAMUOYU TEDİRGİN

Uzun yıllar işgal devletinin hapishanelerinde kalan ve bu müddet zarfında İbraniceyi ana lisanı üzere öğrenerek İsrail siyasal hayatı ve sistemine vukufiyet kazanan Sinvar’ın liderliği, Filistin direnişine yeni bir motivasyon aşılarken İsrail kamuoyunda ise derin bir tedirginliğe yol açtı. Aksa Tufanı Operasyonu’nun mimarlarından biri olarak bilinen ve işgal devletinin arananlar listesinde birinci sırada yer alan Sinvar; siyasal karizması, stratejik aklı ve telaffuz kabiliyetiyle sadece Hamas’ı değil birebir vakitte Filistin siyasetini de dönüştürme potansiyeline sahip bir isim. Siyasi kanadın temsilcisi olmasına karşın askeri kanat üzerindeki tesiri ve direnişe verdiği lojistik dayanak nedeniyle İran’a yönelik olumlu yaklaşımlarından dolayı Hamas’ın en tartışmalı simalarının da başında gelen Sinvar’ın birinci bildirileri ve Hamas’ın yeni devirde nasıl bir yol haritası izleyeceği hususu
ise merakla beklenmektedir.

Bu doğrultuda elinizdeki tahlil, öncelikle Yahya Sinvar’ın hangi saiklerden dolayı Hamas’ın liderliğine seçildiğini ele almakta ve ardından şahsî özellikleri ve alandaki etkisi nedeniyle yeni bir Yaser Arafat tesiri oluşturabilme ihtimalini tartışmaktadır. Sinvar’a dair tartışmalı kimi hususlardan dolayı Hamas bağlamında ortaya çıkabilecek potansiyel risklere de odaklanılan çalışmada, son olarak Hamas’ın yeni devirde global ve bölgesel aktörlerle kuracağı münasebetlere dair çeşitli tespit ve öngörülerde bulunulmaktadır. 

SİNVAR EN GÜÇLÜ İSİM

İsmail Heniyye’nin Tahran’da uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetmesinin akabinde Hamas’ın (İslami Direniş Hareketi) yeni başkanına dair belirsizlik Salı (6 Ağustos 2024) akşam saatlerinde yapılan açıklamayla son buldu.

Hareketin Gazze sorumlusu Yahya Sinvar, Şura Meclisi üyelerinin aldığı kararla ve oy birliğiyle Hamas liderliğine seçildi. Heniyye’nin akabinde yeni öndere dair tartışmalarda Yahya Sinvar’ın ismi Halid Meşal ile birlikte öne çıkmaktaydı.

Gerek Heniyye’nin akabinde Siyasi Ofis başkanvekilliğini üstlenmesi gerekse sürecin gidişatında diplomatik aksiyonları daha rahat alabileceğine dair genel kanaatten dolayı Meşal’in yeni önder seçileceğine dair beklentiler olsa da Filistin alanının gerçekliği ve direnişin motivasyon kazanması bakımından Sinvar en güçlü isimdi. Kimi etraflarda yeni önderin açıklanmasının akabinde kestirim dışı bir durumun gerçekleştiği havası oluşsa da Hamas’ın Siyasi Ofis üyesi Halil Hayye’nin birkaç gün evvel yeni başkanın belirlenme sürecine ve istişarelere dair yaptığı açıklamasındaki satır ortası bildirilerde Sinvar’ın olası yeni önder olacağı anlaşılmaktaydı. 

Hamas’ın önder takımının Heniyye’nin akabinde liderlik sorununu uzatmadan çözmesi beklenilen bir durumdu. Hareketin bugüne kadar yüzleştiği travmalar dikkate alındığında aslında bu cins senaryolara her daim hazır olduğunu ve kaybedilen kişi Heniyye üzere harekete vaktin ruhu bağlamında yeni bir boyut katan kişi dahi olsa süratli bir biçimde adım atılarak yeni önderin belirlenmesinde bir aksaklık yaşanmayacağını Hamas tüm dünyaya bir defa daha gösterdi.

Hamas’ın önder takımının bu atağı elbet hareket içindeki bütünlüğü koruma ederek hem Gazze’de hem de Batı Şeria’da devam eden direnişin hamasetini artıracak bir gelişmedir.

Bunun yanı sıra Gazze’de soykırım devam ederken Hamas başkanının Gazze’den seçilmesi de ayrıyeten sahanın gerçekliğini yansıtması bakımından epeyce kayda kıymet bir konudur. Sinvar’ın Filistin sathının yanı sıra işgal devleti nezdinde de oluşturacağı tesir dikkate alındığında bu tercihiyle Hamas’ın yönetici takımının kimi riskleri alma değerine çok boyutlu ileti verdiği anlaşılmaktadır.

NİÇİN YAHYA SİNVAR?

Hamas’ın resmi açıklamasıyla yeni başkanın ilan edilmesinin akabinde İsmail Heniyye’nin akabinde yeni önder olarak niye Yahya Sinvar’ın seçildiği hususu gündeme geldi. Bilhassa Türkiye kamuoyunda şimdi yeni önderin stratejisi, söylemi ve gündemine dair birinci emareler görülmeksizin yapılan erken yorumlarla bir taraftan kararın yanlışlığı ve Hamas’ın eksen kayması yaşayacağına yönelik yaklaşımlarda bulunulurken başka taraftan da Sinvar’ın Hamas’ı düze çıkaracak tek kişi olduğu istikametinde görüşler serdedildi. Hamas’ın gerekli şahıslarla istişareler sonucunda ve büyük oranda kurumsallaşmış bir örgüt sistemi içinde aldığı bu kararın mutlak surette makul münasebetleri kelam hususudur. Bu istikametiyle Hamas’ın yeni başkanının belirlenme sürecini ve sonrasını takviye ya da zıtlık üzerinden de olsa yalnızca İran ekseninde ele almak hareketin özgünlüğü ve stratejik aklını göz arkası etmek manasına gelmektedir.

Olağan dışı şartlarda yapılan ataklar ve alınan kararların fakat kendi bağlamı ve rasyonelliği çerçevesinde kıymetlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Olağan vakitte ihtimal dahilinde bulunmayan seçeneklerin şartların değişmesiyle birlikte öncelikli tercih haline gelmesi ya da olağan durumda esasen karşılığı olan biri ya da stratejinin şartların değişmesinden etkilenmeksizin tekrar merkezi bir yer edinmesi her daim imkan dahilindedir. 7 Ekim sonrasında oluşan koşulların rasyonelliğine bağlı kalarak konuya bakıldığında Sinvar’ın liderliğe seçilmesinin bir süreklilik ve tutarlılık yerinde okunması gerektiği görülmektedir. Mayıs 2017’de Heniyye hareketin yeni lideri olarak ilan edildiğinde bu durum Hamas’ın Gazze ve diasporadaki yönetici takımı ortasında organik bir münasebetin kurulmasına imkan tanımıştı. Hamas’ın Gazze’den yönetilmesi siyasi ve silahlı kanatlar ortasındaki rabıtayı da kuvvetlendirdiğinden hareket içindeki potansiyel riskler izale edilmiş, yapısal ve kurumsal kırılganlıklar işgal devletinin tüm baskısına karşın azaltılmıştı. Heniyye’nin siyasal aklı, vizyonu ve karizması Hamas’ın Filistin topraklarındaki aktifliğinin daha da artmasını beraberinde getirirken İzzeddin Kassam Tugayları ise tüm direniş kümelerini “Ortak Operasyonlar Odası” ismiyle teşekkül eden çatı yapılanma altında birleştirmeyi başarmıştı. Bu süreçte Hamas, Filistin siyasallığı ve öznelliğinin ana ögesi haline gelirken Kassam Tugayları da işgal devletine karşı verdiği gayretle Filistin’in ulusal kurtuluş ordusuna dönüştü.

Meşruiyetini kendi insanından alan ve dış aktörler karşısında müstakil bir hareket olarak kalmayı başaran Hamas, Heniyye’nin yeni argümanlar kullanarak yürüttüğü idaresi altında bölgesel ve milletlerarası seviyede önemli bir ivme yakaladı. Siyonist idarenin Filistin siyasallığının geleceğine darbe vurmak için en değerli aktörü ortadan kaldırma teşebbüsü, Gazze’deki soykırım ve ilhak stratejisinden vazgeçmeyeceği ve gayesine ulaşmak için her türlü hududu aşmaya hazır olduğunun işaretiydi. Bu minvalde işgal devleti bu suikastla Hamas başta olmak üzere tüm Filistin direnişine ve Filistin destekçisi ülkelere büyük bir meydan okuma gerçekleştirirken benzeri biçimde Hamas da Sinvar üzerinden Siyonist idareye meydan okuyucu bir bildiri gönderdi.

SİNVAR GENÇLİK YILLARINDAN İTİBAREN HAMAS’TA VAZİFE ALDI

Yahya Sinvar gençlik yıllarından itibaren Hamas’ın her türlü ünitesinde vazife almış, Siyonist rejim tarafından tutuklanarak uzun müddet mahpus hayatı yaşamış ve işgal devletinin kendisini ortadan kaldırmak için yaptığı akınlardan tekraren kurtulmuş birisidir. İsrail hapishanelerinde bulunduğu müddet zarfında ana lisanı seviyesinde İbranice öğrenerek işgal devletinin siyasal sistemi ve aklına birçok Yahudi siyasetçi ve analistten daha fazla vukufiyet sağlayan Sinvar bu özelliği ile Tel Aviv idaresi açısından Hamas’ın en
tehlikeli yöneticisi olarak da nitelendirilmiştir. Siyonist idare içinde ihtilafları ve kırılganlıkları yeterli bilen Sinvar, İsrailli siyasal yapıların imkan ve kapasitelerini derinlikli bir biçimde tahlil ederek Gazze’deki direnişe kıymetli bir perspektif sağlamıştır. Siyasal vizyonu ve ferdi karizması Filistin alanında önemli karşılık bulan Sinvar’ın Heniyye sonrasında Hamas’ın lideri seçilmesi hareket içindeki mümkün ayrışmaları kısa ya da orta
vadelerde önleyici bir ataktır. Hamas yeni önderin ilanıyla işgal devletiyle
gayretten geri durmayacağını, Heniyye sonrasında yaşanabilecek içeri-dışarı ayrımından kaynaklanabilecek mümkün uyuşmazlıkları baştan bertaraf edeceğini, Siyonist idaresi yakından tanıyan bir isimle mahallî, bölgesel ve global bağlamlarda daha aktif stratejiler ortaya koyabileceğini ve siyasi-askeri kanat ortasındaki hiyerarşinin tıpkı Heniyye devrindeki üzere devam edeceğini açık bir halde göstermiştir.

Sinvar’ın isminin ilanından sonra Filistinli öteki direniş kümelerinin tebrik ve takviye bildirilerinin tonuna bakıldığında Heniyye’nin alandaki konumunun değişim olmaksızın yeni devirde devam edeceği anlaşılmaktadır. Heniyye suikastıyla Filistin direnişi üzerinde üstünlük sağlamayı amaçlayan işgal devletinin atağına karşı Hamas attığı adımla ruhsal üstünlüğün daha güçlü halde direniş alanında kalmasını sağlamıştır. Hamas bu ruhsal üstünlüğü bilhassa iki halde elde etmeyi hedeflemiştir. Birincisi sahanın en kıymetli ismi ve Aksa Tufanı’nın ana aktörlerinden birini başkan seçerek direnişin alanda hala güçlü ve dirayetli olduğunu ilan etmesidir. İkinci konu ise on ayı aşkın müddettir işgal devletinin tüm güvenlik üniteleri tarafından aranan Sinvar’ın önder yapılmasıyla Siyonist idarenin Gazze’deki istihbarat hezimetinin İsrail kamuoyuna ispat edilmesidir.

SİNVAR, ARAFAT GİBİ DİRENİŞİN YENİ LİDERİ OLABİLİR Mİ?

Modern Ortadoğu tarihinde Aksa Tufanı’nın yol açtığı kırılmaların tesirlerinin çok uzun yıllar sonra bile görüleceği geride kalan on aylık müddetin yansımalarından anlaşılmaktadır. Ortadoğu’daki gelişmeleri 7 Ekim öncesi ve sonrası halinde kategorik bir ayrımla ele alacağımız bu yeni gerçeklikte Heniyye suikastının da emsal bir tarihi kırılmaya kapı araladığını söylemek abartı olmayacaktır. Yahudi teopolitiğine yaptığı referanslarla agresif genişleme stratejisi yürüten işgal devleti kadar uzun yıllardır “direniş ekseni” telaffuzuyla bölgede kendisine bir meşruiyet ve hareket alanı oluşturan İran’ın sonları ve kapasitesinin test edilmesi bakımından da mezkur suikast değerli bir dönüm noktasıdır. 

Heniyye’nin şehadetinin tetiklediği fay sınırlarındaki olası kırılmalar bölgesel ve global manalarda siyasi, iktisadi, askeri ve toplumsal krizleri derinleştirecek ve sistemi istikrarsızlaştıracak bir boyuttadır. Bölgenin farklı bir düzleme evrildiği ve mevcut gelişmeler doğrultusunda alışılmışın dışında bir gerçekliğin tezahür ettiği bu süreçte Filistin sathında da kayda bedel gelişmelerin yaşanma ihtimali kelam hususudur.

İşgal devletinin tüm milletlerarası teamüller ve kuralları ihlal ederek Filistin topraklarında
tam bir egemenlik ihdas etme niyeti, Heniyye’nin öldürülmesiyle uygundan düzgüne aşikar bir hale geldi. Müzakere yerinin Siyonist idareye karşı caydırıcı nitelikte bir atak ya da müdahale olmaksızın neredeyse imkansızlaştığı bir süreçte Sinvar, siyasi kimliğinin yanında direnişçi karakteri ile de Filistin siyasallığına yeni bir boyut katma potansiyeline sahiptir. 1967’de İsrail’le yapılan savaşta Arapların yaşadığı büyük hezimet ve 1970’te
Cemal Abdünnasır’ın vefatının akabinde oluşan boşluğu âlâ pahalandıran Yaser Arafat şahsî karizmasının da katkısıyla kısa müddette bölgesel ve memleketler arası alanlarda meşruiyet kazanmayı başararak Filistin çabasının sembol ismine dönüştü. Siyasi ve askeri kimliği fonksiyonel formda birleştiren Arafat, bir siyasetçinin diplomatik dili
kadar bir gerillanın tavır ve yaklaşımını da etkileyici biçimde kullandı. Filistin çabasına dair klâsik statükonun 1960’ların sonu ve 1970’lerin başında değiştiği bir ortamda Arafat yeni bir paradigma ile Filistin siyasallığının tarafını değiştirdi. Bu çerçevede siyasi ve direnişçi kimliğinin içkin bir biçime büründüğü Sinvar’ın da yeniden büyük bir statüko değişiminin yaşandığı bir ortamda yeni bir paradigma üreterek Filistin siyasallığını başka bir boyuta taşıma ihtimali bulunmaktadır. İşgal devletinin saldırganlığı karşısında kitlesel ve kolektif direniş anlayışının benimsendiği Aksa Tufanı sürecinde sahayı siyasi alan ile etkin direniş ortasında kategorik ayrım yapmayan bir başkanın yönetmesinin Filistin siyasetinin geleceğine olumlu kazanımlar sunması mümkünlük dahilindedir. Heniyye suikastının akabinde işgale karşı çabanın daha çetin bir basamağa evrildiği dikkate alındığında Sinvar; karizmatik şahsiyeti, telaffuz gücü, siyasi kabiliyeti ve etkin direnişçi karakteriyle Arafat gibisi bir hava oluşturabilecek niteliktedir. Bölgesel ve global ölçeklerde Meşal ve Heniyye periyotlarında kurulan bağları ve diplomasi geleneğini zedeleyecek adımlar atmaması şartıyla Sinvar’ın Hamas’a yeni bir soluk getirme ve vizyon sunmanın yanında Filistin’deki öbür siyasi kümeler üzerinde de birleştirici bir rol üstlenme ihtimali epey yüksektir.

SİNVAR VE MÜMKÜN RİSKLER

Yahya Sinvar’ın alandaki kabiliyet ve tesiri göz gerisi edilemeyecek kadar açık bir durumdur. Bununla birlikte kendisine avantaj sağlayan kimi ferdî özellikleri ve çok uzun mühlet Gazze’de bulunması nedeniyle Hamas’ın liderliği sürecinde ortaya çıkabilecek riskler de bulunmaktadır. Netanyahu ve kabinesinin Sinvar liderliğindeki Hamas ile
müzakereye, güçlü bir dış ya da iç baskı olmadıkça yanaşmayacağı öngörülmektedir. Bu süreçte işgal devletinin, direnişin motivasyonunu kırmak için Gazze’ye yönelik atakların şiddetini ve kitlesel katliamları artırmak hedefiyle her türlü adımı atması beklenmektedir. Sinvar’ın soykırımcı Netanyahu hükümetinin memleketler arası kamuoyunda tüm meşruiyetini kaybettiği bir atmosferde vereceği iletilere dikkat etmesi ve Heniyye’nin çizgi ve stratejisini muhafazası elzemdir. Siyonist idare kadar ABD’nin de Sinvar üzerinden Hamas’a yönelik olumsuz algı kampanyası yürüteceği dikkate alındığında yeni başkanın her bir adımına üst seviyede hassasiyet göstermesi gerekmektedir. Bu gerçekleşmediği takdirde Hamas’ın haklı ve yasal çabasını zayıflatmak için Siyonist idare ve Washington’ın ortak bir uğraş içine gireceğini iddia etmek güç olmasa gerektir.

Sinvar bugüne kadar Hamas’ın Gazze sorumlusu olarak yerelde başarılı bir strateji yürüttü. Bununla birlikte yeni vazifesiyle birlikte artık tüm Filistin’i temsil etme vasfını üstlendiği üzere tıpkı vakitte bölgesel ve global aktörlerle de bağlantıya geçme ve
etkileşim içinde bulunma kabiliyetini göstermelidir. Uzun yıllar abluka altında yaşaması ve ana önceliklerinin başında ablukayı kırarak işgalci güce travma yaşatma dileğinin gelmesinden dolayı, Sinvar’ın mahallî kodlarla hareketi yönetmeye kalkışma riski kelam bahsidir. Bu türlü bir konunun ortaya çıkması, Gazze içi ve dışı ortasındaki insicamın bozulmasına yol açacağı üzere bölgesel ve global aktörlerle kurulacak temaslarda da aksaklıklara sebep olacaktır. İşgal devletinin siyasal kodlarını yakinen bilen Sinvar’ın sürecin idaresinde bölgesel ve global denklemleri dikkate almaması düşünülmese de
yılların yüklediği bagajlar ve travmatik alışkanlıklar nedeniyle lokal kodların baskın olduğu bir idare modeli sergilenmesi ihtimal dahilindedir. Sinvar’ın bu handikapla yüzleşmemesi için Hamas’ın en önde gelen diplomatik şahsiyetleri ve başkan takımın öncü isimleri olan Halid Meşal ve Musa Ebu Merzuk’u daima yanında tutması ve
bilhassa Hamas’ın dış dünya ile bağlantılarında onlarla istişareye ehemmiyet vermesi hareketin geleceği açısından faydalı olacaktır. Sinvar idaresinde karşılaşılabilecek bir başka risk ise Tahran ile kurulacak ilgilerde Meşal ve Heniyye devirlerindeki seviyenin tutturulamaması ve düşük ihtimal bile olsa Hamas-İran ekseninde hiyerarşik bir münasebetin ortaya çıkmasıdır.

Bugüne kadar Hamas direnişi sürdürmek ve İran da Müslüman dünyada kendisine meşruiyet devşirmek için zorunlulukların doğurduğu pragmatik bir bağlantıyı faal ve fonksiyonel bir biçimde devam ettirmiştir. Lakin yeni süreçte İran-Hamas bağlarının seyrini yakından izlemek gerekmektedir. Gazze’de etkin silahlı direnişin varlığına Tahran’ın verdiği takviyenin Sinvar üzerinde şimdi farklı emareleri gözükmese dahi ideolojik bir tesir bırakma mümkünlüğü art plana itilmemelidir. Hamas’ın Müslüman Kardeşler kanısından tevarüs eden ve Filistin siyasallığı ile bütünleşen Sünni karakterinin kolay bir formda çözüleceğini tez etmek mümkün değildir. Fakat Sinvar devrinde Hamas-İran bağlantılarının klasik kodlarından uzaklaşması hareket içinde ihtilaf alanlarının oluşması manasına gelecek ve mümkün bir ayrışma sürecine evrilecektir. Bu nedenle Sinvar’ın en değerli imtihanını Tahran ile bağlantılarda vereceği ve bilhassa bölgesel aktörlerin de bu münasebetin tonuna nazaran Hamas’a yönelik farklı tavırlar sergileyeceği ya da alternatif stratejiler geliştireceği düşünülmektedir. Ayrıyeten İran bağlamı kadar Sinvar periyodunda Türkiye, Mısır ve Katar ile alakaların seviyesi ve mahiyeti yahut Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile diyaloğun nasıl kurulacağı da potansiyel risklerin artması ya da azalmasını direkt etkileyecektir.

YENİ DEVİRDE HAMAS: BÖLGESEL VE GLOBAL İLİŞKİLER

Yahya Sinvar idaresi altında Hamas’ın askeri
kanadının daha güçleneceği tarafında birinci tespitler yapılsa da göz arkası edilmemesi gereken konuların başında yeni başkanın siyasi aklı ve stratejik düşünebilme kabiliyeti gelmektedir. Bundan ötürü Sinvar idaresinde Hamas’ın dış dünya ile kurduğu ilgilerde geçmişteki diplomatik teamülleri devam ettirme konusunda hassasiyet göstereceği ve Sinvar’ın güçlü iradesinin müzakereler esnasında hareketin sabitelerini korumak için
avantaja dönüşeceği düşünülmektedir. Filistin siyasetinin ana aktörüne dönüşen ve dış dünya ile 1990’lar ve 2000’lere göre çok daha fazla temas kuran Hamas’ın Sinvar ile içine kapanma ya da yalnızca askeri direniş hareketi formunu benimseme ihtimali düşük olduğundan bu süreçte bölgesel ve global aktörlerle kurulacak alakalar hareketin geleceği açısından belirleyici bir rol üstlenecektir.

Sinvar’ın İsrail kamuoyunda oluşturduğu tedirginlik birebir vakitte ABD’nin başını çektiği
Batı dünyasında da büyük oranda görülmektedir. Yeni devrin kodlarına dair şimdi birinci işaretler alınmamasına karşın Sinvar idaresiyle Hamas’ın müzakere sürecinin dışında kalacağı algısının Batı dünyasında sıklıkla vurgulanması bir bakıma işgal devletinin Gazze’deki saldırganlığına yönelik bir yer oluşturma eforunun yansımasıdır. Gazze’nin ve direnişin sınırlılıkları ve kapasitesini en güzel bilen isimlerin başında gelen Sinvar’ın Hamas’ı bir bakıma ateşe atmayacağı ve hareketin hayatta kalmasını sağlamak için makul kaldıraçları kullanarak memleketler arası alanda pragmatik ve fonksiyonel stratejik adımlar atmaktan imtina etmeyeceği öngörülmektedir. Bu bağlamda ABD ve ana akım Avrupalı güçlerle Hamas’ın karakteristik olarak sürdürülebilir bir bağa geçmesinin imkansızlığı, Sinvar devrinde de bu güçlerle süreklilik tabanında devam edecek bir yaklaşımı beraberinde getirecektir. Meşal ya da Heniyye’yi dışlayan ve muhatap almayarak Hamas’ı ötekileştiren Batı dünyasının Sinvar’ı mazeret ederek Hamas aksisi bir lisan kurması gerçeklikle bağdaşmayan ve Batı’nın yeni bir meşruiyet alanı oluşturmak için kullandığı bir söylemdir. Bu çerçevede Hamas’ın yeni periyotta Batı ile bağlantılarında Meşal ve Heniyye devirlerindeki klasik tavrını sergileyeceği net bir formda bilinmektedir.

Sinvar periyodunda Hamas’ın global münasebetlerinde Rusya ve Çin ile alakalarının ne seviyede şekilleneceği de Filistin siyasetinin geleceğini belirleyecek bir faktördür. 7 Ekim’den bu yana gerek Moskova gerekse Pekin idareleriyle yakın temas halinde kalan Hamas’ın, Sinvar’ın Batı zıddı telaffuzuyla uyumlu bir biçimde bu iki güçle bağlantısını misal formda koruma etmesi beklenmektedir. Ayrıyeten on dört Filistinli siyasi kümenin Pekin’de bir ortaya gelerek aldıkları ulusal uzlaşı hükümeti kurulmasına dair kararın ana uygulayıcılarından birinin artık Sinvar olması hasebiyle Çin-Filistin ve Çin-Hamas ekseninde önümüzdeki devirde yaşanacak gelişmelerin mercek altına alınarak derinlemesine incelenmesi gerekmektedir. Çin’in bölgede siyasal angajmanını artırdığı bir süreçte Sinvar üzere argümanlı, karizmatik, güçlü ve meydan okuyucu bir başkanla irtibatını kuvvetlendireceği ve Filistin üzerinden bölgenin sosyolojisine yeni iletiler vereceği öngörülmektedir.

Yahya Sinvar’ın Hamas’ın ayakta kalması ve aktifliğini sürdürebilmesi için global güçlerle kuracağı bağlantılar kadar bölgedeki aktörlerle de istikrarlı ve sürdürülebilir bağlantılar kurması mecburidir. Bu nedenle Sinvar devrinde –tıpkı Heniyye idaresindeki gibi– Türkiye, Mısır ve Katar ile klâsik münasebetlerin devam ettirileceği düşünülmektedir.
Sinvar’ın en uygun bildiği konuların başında direnişin sürdürülmesi ve Hamas’ın dışarıya açılabilmesi yolunun Kahire’den geçtiğidir. Mısır ile hakikat tonda alaka geliştirilememesinin yol açacağı dertler göz önünde bulundurulduğunda Hamas’ın yeni devirde Mısır eksenindeki müspet bağlantısında değişikliğe gitmeyeceği kestirim edilmektedir.

Ayrıca Türkiye ve Katar aracılığıyla Hamas’ın son yıllarda memleketler arası alanda elde ettiği legal yer ve hareket kabiliyetinden hareketle Sinvar devrinde de Ankara ve Doha’nın taleplerini ve tavsiyelerini yapının kendi özgün ve bağımsız karakterinden taviz vermeksizin dikkate alacağı öngörülmektedir. Bu çerçevede İran ekseniyle ilgili daha evvel zikredilen kimi potansiyel riskler bulunsa da Hamas’ın idare takımının oluşabilecek aksaklıkları gidermek için her türlü tedbiri alarak bölgesel aktörlerle bağlantılar konusunda eksen kaymasına müsaade vermeyeceği beklenmektedir.

HAMAS’IN SUUDİ ARABİSTAN VE BAE İLİŞKİSİ

Hamas’ın yeni periyodunda siyasi ve stratejik rotanın belirlenmesinde Suudi Arabistan ve BAE ile bağ kurulup kurulamayacağı hususu da belirleyici olacaktır. Suud’un bölgesel siyasetteki baskın karakteri herkesin malumudur.

Son yıllarda İsrail ile resmi olağanlaşma sürecine girmese de taraflar ortasındaki yakınlaşma emareleri ve verilen iletiler Riyad-Tel Aviv sınırında özellikle ABD başkanlık seçimi sonrasında yeni bir evreye geçilebilme ihtimalini ortaya koymaktadır. Suud-İsrail olağanlaşması Hamas’ın varoluşsal çabasına olumsuz tesir yapacağından Sinvar’ın telaffuz ve fiillerinde bu denklemi önemli biçimde hesaba katması gerekmektedir. Suud’un Tel Aviv ile olağanlaşma adımını atmaması halinde Gazze soykırımından dolayı bölgede ve global kamuoyunda oluşan hassasiyetten dolayı Hamas ile Riyad ortasında yeni bir sayfanın açılma mümkünlüğü da göz arkası edilmemelidir. Hamas’ın işgal devletine karşı siyasi ve askeri uğraşlarının tonunu artırmasının beklendiği önümüzdeki süreçte BAE’nin nasıl bir strateji izleyeceği de merak hususudur.

İşgal devletinin bölgedeki en değerli müttefiki pozisyonuna gelen Abu Dabi idaresinin Hamas’ı yıpratmaya yönelik Muhammed Dahlan kartını öne sürüp sürmeyeceği hususu, Filistin siyasetinin geleceğini şekillendirme potansiyelini bünyesinde barındırmaktadır. Filistin’de 2019’da planlanan devlet başkanlığı seçimleri için Mahmud Abbas’a yakın isimler tarafından Dahlan için önemli kamuoyu yoklamaları yaptırılmış ve alanda beklenen karşılık bulunmadığı için Abbas idaresi ve Fetih aleyhine oluşabilecek riskler nedeniyle seçimler yaptırılmamıştı. BAE’nin Filistin üzerinde nüfuzunu artırmak için en fonksiyonel ve güçlü silahı pozisyonundaki Dahlan’ı Sinvar karşısında kullanması, Filistin’de sistem içi ihtilafları tetikleyebilir ve Pekin’de varılan mutabakatı önemli halde sarsabilir. Bu nedenle Sinvar devrinde Hamas’ın bölgesel aktörlerle kuracağı bağlarda vereceği en hayati imtihanların başında Abu Dabi’ye yönelik stratejisi gelmektedir. Sinvar’ın Arafat gibisi bir telaffuz ve hareket stratejisi ile alandaki mevcut tesirini artırması ve Fetih mensuplarının da teveccühünü kazanmasının, Abu Dabi ve Dahlan yerinde oyun bozucu bir istikametinin de olacağının altı çizilmelidir.

Hamas’ın yeni lideri Yahya Sinvar’ın harekete taraf verme gücü yüksek olduğundan Hamas’ın ideolojik bağlamına radikal dokunuşlar yapıp yapmayacağı merak mevzusudur. Burada altı çizilmesi gereken konu Heniyye sonrasında onun boşluğunu dolduracak ve yapı içinde kırılganlıklara imkanlar dahilinde müsaade vermeyecek bir ismin hareketin liderliğine Şura Meclisi üyelerinin oy birliğiyle seçilmesidir. Hamas’ın kurumsal aklının ne halde tezahür ettiğini elbette vakit gösterecektir. Bu yeni devirde Sinvar’ın ikamet edeceği yer, birinci açıklamalarında öne çıkaracağı başlıklar ve vereceği iletiler, global ve bölgesel güçlerle Heniyye dönemindekine emsal bir çizgide ilgi kurup kurmayacağı, Hamas’ın ve Filistin siyasallığının geleceğine dair daha sağlıklı ve somut öngörülerde bulunulmasına kapı aralayacaktır.