Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed 22 Eylül 2024 tarihinden evvel ülke içinde ve dışındaki asker kaçakları, işlenen kabahatler ve öbür kimi kabahatler için kısmi af kararı çıkardı.

Konuyla ilgili kararnamede, “içeride ve dışarıdaki asker kaçaklarına, saklananlar ve adaletten kaçanlara verilecek cezalar için af öngörüldüğü” belirtildi. Topluma ve devlete şiddetli akın mahiyetindeki kabahatlerle rüşvet, kimi sahtecilik hataları, kamu ahlakına alışılmamış fiiller ve birtakım hırsızlıkların af kapsamı dışında tutulduğunun altı çizildi.

Suriye Geçici Hükümeti Başkanı Abdurrahman Mustafa, af kararına ait yaptığı açıklamada, bu kararname aracılığıyla; Suriye idaresinin, memleketler arası topluma ulusal uzlaşma ve yaptırımların hafifletilmesinden yana olduğunu göstermeye çalıştığını söyledi.

Af kararının askeri ve siyasi muhalefeti kapsamadığını belirtti.

Esed’in aldığı kararın vakti dikkatleri çekti ve akıllara Suriyeliler ülkelerine dönecek mi sorusunu getirdi. Mevcut koşullarda mültecilerin dönüşü birkaç kıymetli faktöre bağlı olduğu için bu soruya net bir yanıt vermek mümkün değil.

Bu faktörler ortasında Suriye’deki güvenlik durumu, siyasi istikrar, ekonomik şartlar ve milletlerarası aktörlerin rolü öne çıkıyor. Suriye’nin birtakım bölgeleri nispeten inançlı hale gelse de, ülkenin büyük bir kısmı hâlâ çatışmaların tesiri altında ya da eski çatışmaların kalıcı tesirleriyle yüzleşiyor.

Özellikle kuzeybatı ve doğu bölgelerinde hâlâ tansiyonlar ve silahlı kümelerin varlığı devam ediyor. Ayrıyeten, birçok Suriyeli mültecinin geri döneceği bölgelerde altyapı büyük ölçüde ziyan görmüş durumda.

TÜRKİYE ADIMLAR ATIYOR LAKİN MÜLTECİLERİN DÖNÜŞÜ KISA VADEDE ZOR

Ülke siyasetinde siyasi bir çözümse şimdi bulunamamış durumda.

Beşar Esad rejimi, memleketler arası arenada büyük ölçüde izole edilmiş durumda ve kimi bölgelerde aktif denetim sağlayamıyor.

Bu durum ülkelerini terk eden Suriyelilerin ülkelerine inançlı bir formda dönmeleri kuvvetli bir süreç olarak kabul edilebilir.

Zira göç eden şahısların çoğunluğunu muhalifler oluşturuyor ve döndüklerinde can ve mal güvenliklerinin sağlanacağı konusunda resmi bir garanti yok.

SURİYE İKTİSADI AĞIR DARBE ALDI

Yeniden yapılanma süreci başlamış olsa da, geniş çaplı ekonomik dayanak ve yatırım eksikliği, geri dönen Suriyelilerin iş bulmasını ve hayatlarını sürdürmesini zorlaştırıyor.

Yıkılan altyapının yine inşası da yıllar alabilir.

Türkiye, Lübnan, Ürdün üzere ülkeler Suriyeli mültecilerin geri dönüşünü desteklemek için adımlar atıyor olsa da, bu ülkelerle Suriye ortasındaki diplomatik alakalar karmaşık durumda.

Türkiye Suriye’nin kuzeyinde inançlı bölgeler oluşturma teşebbüsünde bulunuyor.

Ancak bilhassa İran ve desteklediği Esed rejimi bu duruma karşı..

Şam idaresi, görüşmelerin ön kuralı olarak belirlediği Türk askerlerinin ülkeden ayrılması konusunda telaffuzunu yumuşattı.

Ancak mutabakat noktasına gelindiğinde, birliklerin Suriye’den ayrılmadan, Şam’la kalıcı bir muahede yapılması pek mümkün gözükmüyor.

İÇ SAVAŞ NEDENİYLE 6.8 MİLYON MÜLTECİ ÜLKEYİ TERK ETTİ

2024 bilgilerine nazaran, Suriye’deki iç savaş nedeniyle ülke dışına çıkan mültecilerin sayısı 6.8 milyon civarında.

Bu mültecilerin büyük bir kısmı komşu ülkelere dağılmış durumda. Türkiye yaklaşık 3.6 milyon Suriyeli mülteci ile en fazla mülteciyi barındıran ülke. Lübnan’da kayıtlı olarak 820 bin sığınmacı bulunuyor. 

Ancak gerçek sayının resmi kayıtlardan daha yüksek olduğu öne sürülüyor. Bu ülkeleri 660 bin’le Ürdün, 250 bin’le Irak, 130 bin mülteciyle Mısır takip ediyor.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği datalarına nazaran yaklaşık 400,000 Suriyeli mülteci istekli olarak Suriye’ye geri döndü. Bu sayı, toplam mülteci sayısına kıyasla hayli düşük kalıyor.

BM’nin bilgilerine nazaran, 2023 yılına kadar Suriyeli mülteciler ve yerinden edilmiş şahıslar için yaklaşık 4.5 milyar dolar yardım sağlandı. Lakin bu yardımlar, mültecilerin gereksinimlerini tam olarak karşılamada yetersiz kalıyor.

Bu istatistikler, Suriyelilerin geniş çaplı bir geri dönüşünün kısa vadede güç olduğunu gösteriyor.  Devlet Başkanı Esed’in kendisine küs olan halkının inancını geri kazanmak için yeni yatırımlar ve ıslahatlar gerçekleştirmesi gerektiğiyse açık.

BARTU EKEN  – KANAL 7  DIŞ HABERLER SERVİSİ