İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Sağlıklı Kentler Birliği Lideri Dr. Cemil Tugay, ‘Yerel İdareler ve Halk Sağlığı’ başlığı altında Ankara’da düzenlenen Sağlıklı Toplum için Sağlıklı Kentler-Uluslararası ve 26. Ulusal Halk Sıhhati Kongresi’ne katıldı. Sağlıklı kentin bir sonuç değil, bir süreç ve bir sistem olduğunu vurgulayan Lider Tugay, kentlerin büyüyen, daima değişen, yaşayan, nefes alan bir yapıda olduğunu söyledi; sağlıklı kentlerin sürdürülebilirlik temelli, güçlü, ahenk kapasitesi yüksek, kaynakların faal kullanıldığı, doğal ve tarihi çevreyi koruyan, sağlıklı konut ve kent planlaması olan, temel belediyecilik hizmetleri güçlü, istihdam sağlayıcı ve beşere ömrün tüm evrelerinde yatırım yapan bir yapıda olması gerekliliğini vurguladı. 

“Eşitsizliği giderecek siyaset ve hareketler gerekli”
Kongre başkanlığını Prof. Dr. Bülent Kılıç’ın yaptığı kongrede sağlıklı kentler hareketi, sağlıklı kent kavramı ve yapılan çalışmalar hakkında bilgi veren Lider Tugay, dünyanın yarısından fazlasının kentsel alanlarda yaşadığını hatırlattı. Türkiye nüfusunun neredeyse yüzde 80’inin kentsel alanlarda yaşadığını belirten Lider Tugay, 2023 yılı Adrese Dayalı Nüfus Sayımına nazaran Türkiye’de yaşlı nüfus oranının birinci sefer yüzde 10’un üzerine çıktığını ve 2075 yılında her üç bireyden birinin yaşlı olmasının beklendiğini kelamlarına ekledi. Geniş aileden çekirdek aileye bir geçiş olduğunu, yaşlılıkta da yalnız yaşamanın arttığını kaydeden Lider Cemil Tugay, yaşlı nüfus artışının yanında her dört şahıstan birinin 18 yaş altı çocuklardan oluştuğunu söz etti. Tugay, “Çok göç alan bir kentin gecekondu bölgelerinde yaşayan çok sayıda çocuğun ihtiyacı karşılayacak, eşitsizliği giderecek siyaset ve aksiyonlar gereklidir” dedi. 

“Kentlerin problemleri olduğunu biliyoruz”
Günümüzde insanların yüklü olarak kentlerde yaşadığını ve kentlerin sıhhate tesirlerinin arttığını tabir eden İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay, kent merkezlerindeki ömür standartları kalitesinin refahın değerli bir ölçüsü olduğunu vurguladı. Lider Tugay, gecekondu hanelerinde yaşayan kentsel nüfus oranının da ömür standartlarının bir göstergesi olduğunu kaydetti. Gecekondu hanesinde yaşayan insanların güzelleştirilmiş suya erişim, düzgünleştirilmiş sanitasyona erişim, kâfi ömür alanı ve konutun dayanıklılığı üzere meseleler yaşayan beşerler olduğunu belirten Tugay, “Günümüzde kent sakinlerinin 4’te 1’inden biraz fazlası gecekondu hanelerinde yaşıyor” bilgisini verdi. 

İklim değişikliği, hava kirliliği ve besin güvenliği
İklim değişikliği konusuna da değinen Lider Tugay, “Daha yeterli ulaşım, besin ve güç kullanım tercihleri yoluyla sera gazı emisyonlarının azaltılması, bilhassa hava kirliliğinin azaltılması yoluyla sıhhat açısından çok büyük kazanımlar elde edilebilir” diye konuştu. Türkiye’de nüfusun yüzde 92’sinden fazlasının Dünya Sıhhat Örgütü standartlarına nazaran kirli hava soluduğuna dikkat çeken Lider Tugay, besin güvenliği ve güvenilirliği meselelerinin ise yetersiz beslenmeye, besin kaynaklı hastalıklara, zoonozlara, bulaşıcı olmayan hastalıklara ve ölümlere yol açabileceğini söyledi. 

“En savunmasız şahıslar tarafından orantısız bir biçimde hissediliyor”
Başkan Tugay, iklime hassas sıhhat risklerinin bayanlar, çocuklar, etnik azınlıklar, fakir topluluklar, göçmenler yahut yerinden edilmiş şahıslar, yaşlı nüfus ve altta yatan sıhhat problemleri olanlar dahil olmak üzere en savunmasız şahıslar tarafından orantısız bir formda hissedildiğini kaydetti. İklim değişikliğinin sıhhati hem direkt hem de dolaylı olarak etkilediğini tabir eden Lider Tugay, “Kentler, düzenlemeler yoluyla arazi kullanımını, bina standartlarını, su ve sanitasyon sistemlerini yönlendirmek, tütün ve alkol kullanımı kısıtlamaları oluşturmak ve uygulamak, daha sağlıklı beslenmeyi desteklemek, fizikî aktivite fırsatlarını artırmak, iş sıhhati ve güvenliği düzenlemelerini uygulamak için düzgün bir pozisyona sahiptir” dedi.

Yerel idarelerin önemi
Yerel idarelerin sıhhati geliştirme, hastalıkları tedbire, toplumsal ve finansal muhafazaya yönelik entegre stratejiler geliştirme ile uygulama hünerine sahip olduğunu kelamlarına ekleyen Lider Tugay, “Yerel idareler kendi kentlerinde yaşayanlarla günlük olarak bağlantı halindedir. Onların tasalarına ve önceliklerine en yakın pozisyondadır ve insanların daha sağlıklı seçimler yapma imkânlarını artıracak formda hem kurumlarda hem de toplumda sıhhat okuryazarlığını artırabilirler. Lokal idareler, mahallî seviyede tüm insanların sıhhatini ve iyiliğini daima olarak güzelleştirmek için en faal biçimde kullanılmasını sağlama hünerine sahiptir. Lokal idareler, mahallî kaynakları harekete geçirme ve fakir ve savunmasız nüfus kümeleri için daha fazla fırsat yaratma imkanı sunabilirler” kelamlarına yer verdi. 

Kreşlerden örnek verdi
Sağlıklı kentin prensip ve kıymetlerinin eşitlik, katılımcılık ve güçlendirme, dayanışma ve dostluk ile sürdürülebilir kalkınma olduğunu hatırlatan Lider Tugay, aksiyon alanlarını ise sağlıklı bir ömür biçimi, iş imkanları, kaliteli konut, besin garantisi, güvenlik, su kalitesi ve kanalizasyon, hava kalitesi, toprağın korunması, katı atıkların bertarafı ve sıhhat hizmetlerine ulaşım olarak sıraladı. Sağlıklı bir kent için Tek Sıhhat kavramının değerli bir strateji olduğunu söyleyen Lider Tugay, “Sağlıklı Kentler Birliği dataya dayalı yönetim, danışma kurulu alt çalışma kümeleri, tematik toplantılar, bilgi ve tecrübe paylaşımı, yerinde müşahede, aksiyon planları, eğitim programları, âlâ uygulamaları görünür kılma, uygun uygulamaları ödüllendirme çalışmaları yapabilir. Sağlıklı Kentler Birliği olarak kent sakinlerine, yani beşere yatırıma öncelik vermeli; beşere yatırım erken çocukluk periyodundan vefata kadar geçen süreyi kapsamaktadır. Kreşler, erken çocukluk devri yatırımına çok yeterli bir örnek” kelamlarına yer verdi.