Döviz kurlarında 2021 yılının son baharında yaşanan sert yükselişler 2022 yılına girerken iktisat idaresinin de sert önlemler almasını beraberinde getirdi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 20 Aralık 2021 Pazartesi günü kabine toplantısından sonra
akşam saatlerinde açıkladığı Kur Muhafazalı Mevduat uygulaması dövizdeki sert yükselişi bilakis çevirdi. Dolar kuru birkaç günde 18 liradan 10 liraya kadar düşse de kalıcı olmadı ve tarafını yine üst çevirdi. Doların yine 17 lira düzeylerine hakikat yönelmesi iktisat idaresini harekete geçirdi. 10 Haziran 2022’ye geldiğimizde menkul değer tesisi uygulamasının 18 ay sürecek seyahati başladı.

Ekonomi idaresi 10 Haziran 2022’de yayımlanan bildirim ile döviz mevduatlarına Türk lirası cinsinden uzun vadeli sabit faizli menkul değer tesis etme mecburiliği getirdi. Türk lirası mevduata dönüşüm oranında verilen gayesi tutturamayan bankalara getirilen menkul değer tesisi zorunluluğuna ilerleyen haftalarda kredi büyümesi kriteri de eklendi. Buna nazaran iktisat idaresinin belirlediği kredi büyüme suratını aşan bankalar da aştıkları fiyat kadar menkul değer tesis etmek durumunda kaldılar. Bunların yanı sıra bankaların kullandırdığı ticari krediler için
belirledikleri faiz oranlarına nazaran de menkul değer tesisi getirildi. Buna nazaran ticari kredilerde Merkez Bankası’nın yıllık bileşik referans faiz oranın 1,4 ile 1,8 katı ortasında yıllık bileşik faizle kullandırılan kredi fiyatının yüzde 20’si, 1,8 katı üzerinde faizle kullandırılacak kredi fiyatlarının da yüzde 90’ı oranında menkul değer tesis edilmesine karar verildi. Menkul değer tesisi uygulamasına getirilen bu koşullar bankaların tam manasıyla sabit faizli devlet iç borçlanma
senetlerine (DIBS) atak etmelerine neden oldu.

Bankaların Mayıs 2022’ye kadar 195 milyar lira civarında olan teminattaki menkul değerlerinin meblağı süratle artarak Eylül 2022’de 450 milyar liraya, 2022 sonunda 640 milyar liraya ve Haziran 2023’te de 1 trilyon liraya ulaştı. Yeni iktisat idaresinin attığı olağanlaşma adımlarıyla birlikte de haziran ayından bu yana 1 trilyon lira civarında yatay bir seyir izliyor. Bu artışın enflasyon kaynaklı ya da bankaların menkul değerler kalemindeki genel bir artışa bağlı olup olmadığının ayrımını yapabilmek için bankaların teminata verdikleri menkul değerlerin ellerinde tuttukları toplam menkul değerlere oranına baktık. Grafikten de görüleceği üzere bankaların menkul değerler kalemlerindeki artış büsbütün menkul değer tesisi uygulaması nedeniyle teminata vermek üzere aldıkları DİBS’lerden kaynaklanıyor. Mayıs 2022’ye kadar bankaların teminata verdiklerin menkul değerlerin toplam menkul değerlerine oranı yüzde 20-24 bandında hareket ederken, 2022 mayıs ortasından itibaren süratli ve daima bir artışa geçiyor. Teminata verilen menkul değerlerin oranı bir yıllık müddette yüzde 22’de yüzde 60’a kadar çıkıyor.

Haberin devamı Bloomberg Businessweek Türkiye’de!

Dünyanın en saygın iktisat mecmualarından Bloomberg Businessweek artık Bloomberg HT grubu tarafından hazırlanan içerikleriyle Türkiye’de! Türkiye ve global piyasalarda tüm olup bitenler, pay senedinden para siyasetine hiçbir yerde bulamayacağınız tahliller, içerikler ve iş dünyası temsilcileriyle özel röportajlarla Bloomberg Businessweek Türkiye, e-dergi formatı ve yenilenen içeriğiyle yayında!

7 gün fiyatsız abone olarak tüm içeriklere erişmek için tıklayınız.