Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan bu ülkeler ortasında yer alıyor.

Bu ülkelerin kıymetli bir kısmının, insansız hava aracı alımında yüzünü git gide daha fazla Türkiye’ye döndüğü görülüyor.

Türk şirketlerin İHA ve SİHA ihracatı son yıllarda artıyor. BBC bu ülkelerin haber kuruluşlarında bahisle ilgili çıkan haberleri mercek altına aldı.

BBC İzleme Servisi’nin aktardığına nazaran Taşkent merkezli internet haber sitesi Podrobno, 16 Kasım’daki haberinde, Özbekistan Devlet Lideri Şevket Mirziyoyev’in ülkesinin güneyinde yer alan, Afganistan sonundaki Surhanderya Bölgesi’nde bir askeri birliği ziyaret ettiği ve burada kendisine Türk drone’larının gösterildiği aktarıldı.

Bu drone’ların Afganistan hududunu gözetlemek için kullanıldığı belirtiliyor. Habere nazaran askeri yetkililer Mirziyoyev’e, Özbek ordusunun kapasitesinin artırılması yolundaki eforları anlattı ve bu kapsamda çağdaş silah sistemleri ve drone’lara yönelik ilgilerinden bahsetti.

Haberde, “Devlet Lideri de İHA’ların ehemmiyetinden bahsetti ve uzmanlarla bunların üretimine dair hususları ele aldı” tabirlerine yer verdi.

Podrobno’ya nazaran Mirziyoyev ziyarette, Bayraktar TB2’nin uçuş gösterisini de izledi. 2022 yılının Ocak ayında ise Özbekistan Savunma Sanayii Devlet Komitesi, ‘Şahin’ ismiyle İHA üretimine başladıklarını açıklamıştı. Komite bu İHA’ların yerli üretim olduğunu belirtmişti.

BBC İzleme Servisi’ne nazaran Kazakistan’da devlete ilişkin haber kuruluşu, Astana merkezli Kazakinform haber ajansı, 28 Kasım’da yayımladığı haberinde, Kazakistan Savunma Bakanlığı’nın, envanterlerinde drone’ların da yer aldığını söylediğini aktardı.

Haberde, bunun sayısı sorulduğunda ise “Yeteri kadar” karşılığının alındığı belirtildi.

Kazakistan Savunma Bakanı Ruslan Jaksilikov Aralık ayında yaptığı açıklamada, Kazakistan’ın Güney Kore ile ortak drone üreteceğini belirtti.

Kazakistan Savunma Bakanlığı, Kasım 2023’te, Türk drone’larının ülkedeki üretimi için bir mahallî şirket aradığını açıkladı. Mevzuyla ilgili Kazak basınındaki haberlerde, bakanlığın şu açıklamayı yaptığı belirtildi:

“Kazakistan Savunma Bakanlığı, Sanayi ve İmar Bakanlığı ile, İHA’ların üretimi için lokal şirketlerin seçimi konusu üzerinde çalışmaktadır.”

Haberlere nazaran Kazakistan Savunma Bakanlığı ayrıyeten, Türkiye ile yapılacak bir mutabakat çerçevesinde Türk drone teknolojisinin Kazakistan’a transfer edilmesinin planladığını da belirtti.

Tacikistan, Mayıs 2022’de Ebabil-2 isimli drone’ların üretimi için İran iştirakiyle bir fabrika kurdu.

Açılış merasiminde konuşan İran Genelkurmay Lideri Muhammed Bakıri, “Şimdi, mahallî gereksinimlerimize cevap vermenin yanı sıra, güvenliği ve kalıcı barışı güçlendirmek için dost ve müttefik ülkelere askeri teçhizat ihraç edebiliyoruz” diye konuştu.

Tacikistan basınına bakıldığında, fabrikada drone üretiminin başlayıp başlamadığına dair şimdi net bir bilgi bulunmuyor.

BBC İzleme Servisi’ne nazaran, Nisan 2022’de haber kuruluşları Tajik News ve Azda TV’ye verdiği röportajlarda bir Tacik diplomat ise “Türkiye’nin, Afganistan’dan gelen tehditlerle uğraşta kullanması için Tacikistan’a Bayraktar TB2 sattığını” söyledi.

Azda TV’nin haberinde, “Adını açıklamak istemeyen Tacik bir diplomat, Azda TV’ye verdiği röportajda Türk insansız hava araçlarının Tacikistan’a satıldığını doğruladı. Lakin daha fazla detay vermeyi reddetti” tabirine yer verildi.

Ancak bunun ilgili yetkililer tarafından açıktan bir resmi açıklama yapılmadı.

Kırgızistan uzun bir müddettir güneyindeki Batken bölgesindeki güvenliği artırmaya çalışıyor.

Burası Tacikistan, Özbekistan ve Afganistan’la hududun bulunduğu, merkezden uzak ve istikrarsız bir bölge.

Bu bölge geçmişte, çeşitli ülkelerin ‘terör örgütü’ listesinde yer alan Özbekistan İslami Hareketi’nin silahlı isyanlarına tanıklık etti.

Bölgede, 1991’de Kırgizistan’ın bağımsızlığından bu yana süren hudut tartışmaları nedeniyle Kırgız , Özbek ve Tacik hudut muhafızları ortasında çatışmalar da yaşandı.

2021 yılında Kırgizistan, sondaki birliklerini güçlendirmek için Bayraktar TB2 SİHA’larını aldı.