Uluslararası Güç Ajansı’nın (UEA) Elektrik 2024 raporuna nazaran, yenilenebilir güç kaynaklarından üretim süratle artıyor ve nükleer güçten elektrik üretiminin de gelecek yıl rekor düzeye ulaşacağı öngörülüyor.

Küresel elektrik talebindeki büyümenin 2023’te gelişmiş ekonomilerdeki tüketim düşüşü nedeniyle kısmen yavaşlayarak yüzde 2,2 olduğu, 2024-2026 periyodunda ise global ekonomik görünümdeki güzelleşme ve hızlanan elektrifikasyonun tesiriyle talebin yüzde 3,4 artması bekleniyor.

Elektrik talebindeki büyümenin yüzde 85’inin Çin, Hindistan ve Güneydoğu Asya’daki ülkeler başta olmak üzere gelişmiş ekonomiler dışından kaynaklanacağı kestirim ediliyor.

Küresel elektrik talebinde gelecek üç yıldaki büyümenin tamamının yenilenebilir güç ve nükleer dahil olmak üzere düşük emisyonlu kaynaklardan karşılanacağı öngörülüyor. 2026 prestijiyle dünyadaki elektriğin yaklaşık yarısının pak güç kaynaklarından üretileceği hesaplanıyor.

Gelecek üç yılda düşük emisyon kaynaklardan elektrik üretiminin 2018-2023 periyodundaki yıllık ortalama büyümenin iki katına çıkacağı ve 2025’te yenilenebilir güç kaynaklarının elektrik üretimindeki hissesinin kömürü geride bırakacağı öngörülüyor.

Güneş gücündeki süratli büyümenin tesiriyle yenilenebilir güç kaynaklarının elektrik üretiminde 2023’te yüzde 30 olan hissesinin, 2026’da yüzde 37’ye yükselmesi bekleniyor.

Emisyonlarda düşüş beklentisi

UEA’na nazaran, fosil yakıtların global elektrik üretimindeki hissesinin yüzde 60’ın altına düşmesiyle, geçen 50 yıl içinde birinci sefer bu eşiğin altına inilmiş olacak.

Yenilenebilir güç ve nükleerden elektrik üretiminin hızlanmasıyla, elektrik kesiminden kaynaklanan emisyonlarda değerli düşüş görülmesi bekleniyor.

Elektrik kesiminden kaynaklı global emisyonların bu yıl yüzde 2,4 azalacağı 2025 ve 2026’da bu gerilemenin daha düşük düzeyde de olsa devam edeceği hesaplanıyor.

Veri merkezleri, yapay zeka ve kripto, Japonya kadar elektrik tüketebilir

UEA’in hesaplamalarına nazaran, bilgi merkezleri, yapay zeka ve kripto para dalından kaynaklanan elektrik tüketiminin 2026’ya kadar iki katına çıkma ihtimali bulunuyor.

Veri merkezleri birçok bölgede elektrik talebindeki büyümenin itici gücü olarak görülürken, bu merkezlerin global çapta 2022’deki kestirimi elektrik tüketiminin 460 teravatsaat olduğu hesaplanıyor.

Söz konusu tüketimin 2026’da bin teravatsaatin üzerine çıkacağı iddia ediliyor. Bu ölçü, Japonya’nın elektrik tüketimine neredeyse muadil düzeyde bulunuyor.

Veri merkezlerinin güç tüketimindeki artışı denetim altına almak için, verimlilik de dahil olmak üzere, güncellenmiş düzenlemeler ve teknolojik iyileştirmelere muhtaçlık duyuluyor.

UEA Lideri Fatih Birol, rapora ait değerlendirmesinde, elektrik kesiminin şu anda dünya ekonomisindeki tüm kesimlerden daha fazla karbon emisyonuna yol açtığını belirtti.

Bu nedenle yenilenebilir güç ve nükleerin istikrarlı bir halde büyümesiyle gelecek üç yılda global elektrik talebindeki tüm artışı karşılayacak olmasının yürek verici olduğunu söz eden Birol, “Bu, büyük ölçüde yenilenebilir güç kaynaklarının yakaladığı büyük ivme sayesinde gerçekleşiyor. Güneş gücü giderek ucuzluyor ve 2025’e kadar üretimi tarihi bir tepeye ulaşacak olan nükleer gücün geri dönüşü de bu ivmeyi destekliyor. Daha fazla ve süratli ilerlemeye muhtaçlık duyulsa da bunlar çok umut verici eğilimler” değerlendirmesinde bulundu.

Birol, elektrik tüketiminin her ülke için ekonomik kalkınma açısından temel bir gösterge olduğunu ve Afrika’da 30 yılı aşkın müddettir kişi başına düşen elektrik tüketimin yatay seyretmesinin tasa verici olduğunu belirtti.

Güvenilir, uygun fiyatlı ve sürdürülebilir güce erişimin Afrika ülkelerinin ekonomik ve iklim maksatlarına ulaşması için elzem olduğunun altını çizen Birol, “Uluslararası toplum, gereksinim duyulan acil ilerlemeyi sağlamak için Afrika hükümetleriyle birlikte çalışmalı” sözünü kullandı.