Türkiye, bu sefer lokal yöneticilerini seçmek için 10 ayın akabinde tekrar sandık başına gitti. Resmi olmayan birinci sonuçlara nazaran Ankara ve İstanbul’da CHP’nin adayları Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş açık farkla kazanırken AKP’nin kalesi olarak görünen pek çok kent de muhalefete geçti.

Sonuçların belirli olmasının akabinde CHP Genel Merkezi’nde bir zafer konuşması yapan Genel Başkanı Özgür Özel, 14 Mayıs seçim sonuçlarına atıfta bulunarak “CHP başının üstündeki yüzde 25 tavanı kırmıştır, tuzla buz etmiştir” diyerek muhalefetin adaylarına gereğince yer vermediği için sık sık eleştirilen TRT’ye eleştireler yöneltti. Özel, “TRT’nin bize yaptığı onca haksızlık ve adaletsizliğe karşı onlara bir sürprizim var demiştim. O sürpriz 1977’den beri birinci kez CHP’nin kazanan parti olarak ekranında yer almasıdır” sözlerini kullandı.

“Türkiye’nin zaferi kazanılmıştır. Milletimiz ekmeğini küçültenlere, huzurunu kaçıranlara geçit vermemiş açık bir ileti vermiştir. Bu ileti şöyledir: Bizim ülkemizin bir hukuk devleti olarak geri gelmesini istiyoruz. Ayrımcılığa karşı çıkıyoruz. Bizim farklılığımız zenginliğimizdir” değerlendirmesini yapan Özel, konuşması sırasında vakit zaman gözyaşlarını tutamadı. Özel, genel başkanlığı devraldığı Kemal Kılıçdaroğlu’na da teşekkür etti.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel oyunu ailesi ile birlikte kullandı Fotoğraf: DHA

Muhalefet için toparlanma fırsatı

CHP’nin moral kazandığı seçime iştirakin kesin olmayan bilgilere nazaran yüzde 70’lerde olduğu kestirim ediliyor. Bu oran, Türkiye’de demokrasinin hâlâ canlı lakin seçmenlerin de küskün olduğunu gösterirken İstanbul ve Ankara başta olmak üzere büyükşehirlerin kazanılması 14 Mayıs seçiminin akabinde moral üstünlüğünü kaybeden muhalefet için 2028’e kadar geçecek müddette toparlanma fırsatı olarak görülüyor.

31 Mart yerel seçimleri sadece yerel yöneticilerin seçimi ve iktidar ile muhalefet ortasındaki oyların dağılımı açısından değil önümüzdeki periyot siyasetin nasıl form alacağına işaret edecek olması açısından da kıymetli görülüyordu.

Siyasi analistlere nazaran bu seçimler İstanbul’u ve başka kimi büyükşehirleri kazanması durumunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan iktidarının başkanlık sistemini konsolide etmesi ve otoriter idaresini daha da pekiştirmesi manasına gelecekti. Lakin bu sonuçlarla muhalefetin elindeki büyükşehir belediyeleri ile hedeflediği üzere iktidara karşı istikrar ögesi olmak için kıymetli bir kazanım elde ettiğine işaret ediliyor.

CHP kulislerinde sonuçlar 1989 yerel seçimleri sonuçlarına atıf yaparak açıklayanlar da bulunuyor. 26 Mart 1989’daki mahallî seçimde yüzde 28,7 oy alan Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) birinci parti olurken iktidardaki Anavatan Partisi’nin 1984 mahallî seçimlerine kıyasla oyları yaklaşık 20 puan gerilemişti.

İki büyük kazanan: İmamoğlu ve Yavaş

Seçimin iki büyük kazananı ise rakiplerine kıymetli farklar atan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ile Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş oldu.

Seçimin en çok merak edilen sonuçları İstanbul’dan gelecek olanlardı. Resmi olmayan sonuçlara göre seçimi yüzde 50’nin üzerindeki oy oranıyla kazanan İmamoğlu 2019’da takviye aldığı muhalefet partilerinin bu defa olmadığı, bilakis Erdoğan başta olmak üzere tüm kabine üyelerinin ve hatta İYİ Parti dahil kimi muhalefet partilerinin ona karşı alana indiği bir ortamda seçime girdi.

Yavaş ise rakibi Cumhur İttifakı adayı Turgut Altınok karşısında ezici bir üstünlük sağlayarak yüzde 58 üzerindeki oranında bir oyla AKP’nin adayı Turgut Altınok’un oylarını ikiye katladı.

Ankara kulislerinde bu iki ismin de her ne kadar seçime CHP’den girmiş olsalar da bu sonuçların akabinde partiler üstü bir pozisyona kavuştuklarına dikkat çekilerek 2028’de hatta tahminen daha erken yapılacak bir cumhurbaşkanlığı seçiminde potansiyel adaylar olarak öne çıktıkları yorumları yapılmaya başlandı.

Özgür Özel’in liderliği perçinlendi

31 Mart mahallî seçim sonuçlarına nazaran birinci etapta bir öteki kazanan taraf ise CHP Genel Başkanı Özgür Özel ve partinin değişen idaresi oldu.

14 ve 28 Mayıs seçimlerinden sonra CHP inanılmaz kurultaya gitmiş ve seçim mağlubiyetinde hissesi olduğu düşünülen eski Genel Lider Kemal Kılıçdaroğlu genel başkanlığı Özel’e ve İmamoğlu grubuna karşı kaybetmişti.

Her ne kadar kendisi yalanlasa da lokal seçimdeki bir mağlubiyet ile Kılıçdaroğlu’nun tekrar CHP’nin başına dönmek için uğraş harcamak istediği tarafında çok sayıda argüman basında yer almıştı.

31 Mart sonuçları ile birlikte Özel ve değişim takımının liderliği de perçinlenmiş ve Kılıçdaroğlu’nun mümkün bir dönüşünün önü kapanmış görünüyor.

İBB önünde sevinç gösterisi yapan CHP’liler Fotoğraf: Ali Unal/AP Photo/picture alliance

CHP’nin bu başarıyı ittifaksız halde başarması da siyasi yorumlar ortasında bir öbür dikkat çekilen konu. Millet İttifakı’nın üyesi olan İYİ Parti 14 Mayıs sonrası ittifaktan ayrılarak birçok yerde CHP aleyhine bir kampanya yürütmüştü. YETERLİ Parti’nin oy oranındaki büyük düşüş de önümüzdeki günlerde partide inanılmaz bir kurultaya gidilip gidilmeyeceğine dair soru işareti oluşturdu. İYİ Parti her ne kadar lokal seçimde berbat bir sonuç alsa da hala TBMM’de 38 milletvekiline sahip.

Bu ortada CHP, TBMM’deki 5 sandalyesini de mahallî seçimlerle kaybetti. Kastamonu, Balıkesir, Kırıkkale, Afyon ve Adıyaman’da belediye başkanlıklarının kazanılması ile CHP’nin sandalye sayısı 124’e inmiş olacak.

Seçime iştirak düşük kaldı

Yaklaşık 61 milyon seçmenin oy kullanabileceği lokal seçimler şayet TBMM erken seçim kararı almaz ya da bir referandum düzenlenmezse 2028’deki cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimine kadar geçecek dört yıllık müddette gidilen son sandık oldu.

14 Mayıs seçimlerindeki beklenmedik mağlubiyetin akabinde muhalefet seçmenlerinin sandığa gitmekte çok istekli olmayabileceği yorumları yapılmasına karşın bugünkü seçime iştirak oranı çok düşük olmasa da 2019’un gerisinde kaldı.

Resmi olmayan datalara nazaran seçime iştirak oranı şu anda yüzde 70’lerde görünüyor.

Emekliler Erdoğan’a “ders” mi verdi?

Bu lokal seçimlerin evvelki seçimlerden en büyük farklarından biri de ağır bir ekonomik kriz periyodunda gerçekleşmesi ve bunun da sonuçlara yansıması oldu.

DW Türkçe olarak çok farklı kentlerde yaptığımız gözlemlerde halkın ekonomik sıkıntılarının daha ön plana çıktığı ve bilhassa emeklilere yapılan artırımların düşüklüğünün büyük hayal kırıklığı yarattığını gözlemlemiştik.

Fotoğraf: Pelin Ünker/DW

Tüm partiler bu ağır kuralları göz önünde bulundurarak toplumsal dayanak vaatlerine tartı verirken Ankara ve İstanbul’daki başarılı toplumsal belediyecilik örnekleri ile halkta muhalefetin kendi problemlerine karşı daha hassas olduğu kanaati oluşturdu.

Seçimin belirleyen partisi Yine Refah mı?

Türkiye haritasının lokal idareler açısından değiştiği seçimlerin belirleyici partilerinden biri Yeniden Refah Partisi oldu.

Anadolu Ajansı bilgilerine nazaran saat itibariyle YRP’nin oyları yüzde 5 civarında seyrediyor.

Fatih Erbakan’ın genel başkanlığını yaptığı YRP genel seçimde Cumhur İttifakı çatısı altında girdikten sonra lokal seçimde birden fazla kentte kimileri eski AKP’li güçlü isimleri aday olarak çıkarmıştı.

DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl ulaşabilirim?