31 Mart yerel seçimlerinde İstanbul’da yarışın galibi yüzde 11,5 oy farkıyla İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu oldu.

CHP’li İmamoğlu yüzde 51,09, AKP’nin adayı Murat Kurum yüzde 39,59 oy alırken, İmamoğlu Kurum’a yaklaşık 1 milyon oy fark attı.

CHP, İstanbul’da elindeki 14 belediyeyi muhafazanın yanı sıra, Beyoğlu, Bayrampaşa, Beykoz, Çatalca, Silivri, Çekmeköy, Eyüpsultan, Gaziosmanpaşa, Sancaktepe, Tuzla, Şile ve Üsküdar’ı kazandı. Böylelikle CHP, 2019’da yapılan seçimle kıyaslandığında kazandığı ilçe sayısını 14’ten 26’ya çıkardı. AKP’nin ilçe belediyesi sayısı ise 24’ten 13’e indi.

Beyoğlu ve Üsküdar’da değişim

Bayrampaşa, Beyoğlu, Çatalca, Çekmeköy, Eyüpsultan, Gaziosmanpaşa, Sancaktepe, Şile, Tuzla, Üsküdar, Beykoz ilçeleri AKP’den CHP’ye geçti. Silivri’de ise CHP idaresi MHP’den devraldı.

AKP’den CHP’ye geçen ilçelerden Üsküdar’da CHP’li Sinem Dedetaş oyların yüzde 49,9’unu alırken, ilçenin iki devirdir kazananı olan AKP’li Hilmi Türkmen’in oy oranı yüzde 42,4’te kaldı. Üsküdar 20 yıldır sırasıyla Refah Partisi, Fazilet Partisi ve AKP tarafından yönetiliyordu.

Dört periyottur idaresi AKP’de olan Eyüpsultan’da da belediye başkanlığını yüzde 48.06 ile CHP’li Mithat Bülent Özmen kazandı. Beyoğlu’nda seçmen 35 yıl sonra seçmen tercihini yüzde 45,9 oy oranıyla CHP’li İnan Güney’den yana kullandı. Pekala ilçelerdeki değişim neden kaynaklanıyor?

12 ilçe el değiştirdi, neden?

DW Türkçe’ye konuşan Aksoy Araştırma’dan Ertan Aksoy’a nazaran sürecin birden çok nedeni var.

“Hem lokal olması hem de muhatap oldukları aktörlerin başta İmamoğlu ve Yavaş olmak üzere güçlü figürler olması nedeniyle kara propaganda bile sonuç vermedi” diyen Aksoy, öncelikle seçmenin iktisat üzerinden bir rasyonel kurarak ona nazaran karar ürettiği görüşünde.

İstanbul’un bir başkanla bir idarecinin rekabetine tanıklık ettiğini söyleyen Aksoy, İmamoğlu’nun sürükleyiciliğinin ilçeler bazında da yüksek olduğuna işaret ediyor.

Ertan AksoyFotoğraf: privat

Murat Kurum’un partisinin seçmeninin oyunun tamamını koruyamazken, Ekrem İmamoğlu’nun partisinin oyunun çok üzerinde bir takviyeye ulaştığını belirten Aksoy ekliyor: “Kampanyalar elbette ki etken. Murat Kurum daha fazla iş konuşabilseydi daha âlâ bir sonuç alabilirdi. Lakin bir anda siyaset arenasına dönüştü. Meğer ki siyaseti Erdoğan’a bıraksaydı daha güçlü bir sonuç alacaktı.”

Aksoy, ekonomik şartlara yönelen reaksiyonun yalnızca emekliler özelinde olmadığını belirterek yaptıkları araştırmalara nazaran 35-55 yaş ortası kümenin en öfkeli küme olduğunu aktarıyor.

CHP’nin oyunu yükselttiği ve kazandığı ilçeler, Çatalca, Silivri, Avcılar, Bakırköy, Eyüpsultan, Şişli, Gaziosmanpaşa, Bayrampaşa, Beyoğlu, Üsküdar, Kadıköy, Ataşehir, Maltepe, Kartal, Adalar, Sancaktepe, Çekmeköy, Beykoz, Şile, Tuzla diye sıralanıyor.

Şile’de CHP oyları 40,8 arttı

CHP oylarını Çatalca’da 4,1, Silivri’de 9,2, Avcılar’da 1,3, Bakırköy’de 10,8, Eyüpsultan’da 0,8, Şişli’de 18,1, Gaziosmanpaşa’da 7, Bayrampaşa’da 2,1, Beyoğlu’nda 5,2, Üsküdar’da 4,4, Kadıköy’de 2,8, Ataşehir’de 5, Maltepe’de 6,4, Kartal’da 3,6, Adalar’da 11,4, Sancaktepe’de 3,4, Çekmeköy’de 17, Beykoz’da 9,2, Şile’de 40,8, Tuzla’da ise 4,7 puan artırdı.

CHP’nin oyunun düştüğü lakin kazandığı ilçeler ise 2,3 puan düşüş ve yüzde 48 oyla Büyükçekmece, 2,6 puan düşüş ve yüzde 49 oyla Esenyurt, 3,5 puan düşüş ve yüzde 52,8 oyla Beylikdüzü, 0,8 puan düşüş ve yüzde 50,2 oyla Küçükçekmece, 4,5 puan düşüş ve yüzde 51,5 oyla Sarıyer, 9 puan düşüş ve yüzde 64,1 oyla Beşiktaş oldu.

“CHP seçmeni reaksiyon gösterdi”

DW Türkçe’ye konuşan BETİMAR Araştırma Yönetim Kurulu Lideri Gürkan Duman, CHP’nin yakın vakitte büyük bir kongre geçirdiğini hatırlatarak oyların düştüğü birçok ilçede CHP’nin mevcut belediye liderleri yerine yeni bir aday çıkardığına işaret ediyor.

Duman, “Bu ilçelerdeki belediye liderleri da başarılı isimlerdi. Başarısız bulundukları için tercih edilmedikleri söylenemez. Tahminen Beylikdüzü’nü bunun dışında tutabiliriz. Tercih edilmemelerinde Sayın Kılıçdaroğlu’na yakınlıkları ve kongre sürecinde takviyeleri tesirli oldu. Bu nedenle toplumsal kabul görmeleri ile alakalı olarak yeni adaylara ait reaksiyon olduğunu düşünüyorum” diyor.

Fatih, Arnavutköy, Ümraniye, Esenler, Bağcılar, Kağıthane, Sultanbeyli ve Pendik’te ise CHP oyunu yükseltse de kaybetti.

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, Türkiye’nin en büyük kentini bir devir daha yönetecekFotoğraf: ANKA

“Türkiye siyaseti Becerikli Polat’ı kazandı”

Fatih’te yarış son ana kadar başa baş giderken seçimi oyların yüzde 47,6’sını alan AKP’li mevcut belediye başkanı Mehmet Ergün Turan kazandı. Lakin CHP’den İBB eski genel sekreter yardımcısı Becerikli Polat’ın aday olduğu ilçede, CHP oylarını önemli anlamda artırdı. 2019 seçimlerinde Fatih’de CHP yüzde 36,1 oy alırken, Polat aday olduğu bu seçimde CHP oyunu yüzde 43,8’e çıkardı.

Fatih Belediye Başkanı Mehmet Ergün Turan’ın memnuniyet oranının yüzde 61 olduğunu ve İstanbul’daki bütün AKP belediye liderleri içerisinde en güçlü memnuniyet oranına sahip belediye liderlerinden biri olduğunu söz eden Ertan Aksoy, buna karşın Fatih’te Uzman Polat tesiriyle ortadaki farkın son derece küçük oranlara düşürüldüğü görüşünde.

“Diğer ilçelerde İmamoğlu sürükleyiciliği en besbelli şey. Elbette ki Fatih’te de var. Lakin orada çok net bir Yetenekli Polat faktörü var” diyen Aksoy, Uzman Polat’ın başka siyasilerden ayrışarak daha fazla popülizm yapmak yerine daha çok toplumun hürmetini kazanarak ilerlediğini vurgulayarak ekliyor: “Hatta bu hürmet kazanma halinin Fatih’in sonların dışına da çok çıktığını rahatlıkla tabir edebiliriz. O yüzden belki seçimi alamadı fakat Türkiye siyaseti çok değerli bir figür kazanmış oldu dün akşam itibariyle. Polat kazandı.”

AKP’nin kazandığı ilçelerde de oyu düştü

AKP’nin kazandığı fakat oyunun düştüğü ilçeler ise Arnavutköy, Başakşehir, Esenler, Sultangazi, Kağıthane, Bağcılar, Bahçelievler, Güngören, Zeytinburnu, Fatih, Ümraniye, Sultanbeyli, Pendik halinde sıralanıyor.

Arnavutköy’de AKP oyları 2019’a nazaran yüzde 57,7’den 41,9’a gerilerken, CHP oyları yüzde 38,4’e çıktı. İlçede 2019’da ÂLÂ Parti’nin gösterdiği adaya yüzde 19,17 oy çıkmış, CHP 2014 seçimlerinde ise yüzde 8,4 oy alabilmişti.

Başakşehir’de hem AKP hem CHP oyları gerilerken AKP, oyları yüzde 54,7’den 46,8’e gerilese de seçimi kazandı. İlçeden DEM Parti yüzde 5,3, Tekrar Refah yüzde 4,3 oy aldı.

Sultanbeyli’de 16,7 puan düşüş

Esenler’de AKP 15 puan düşüşle yüzde 50,5, CHP yüzde 33,8 oy aldı. AKP oyları Sultangazi’de yüzde 11,7, Kağıthane’de yüzde 5,5, Bağcılar’da yüzde 2,5, Güngören’de yüzde 2,9, Zeytinburnu’nda 3,9, Sultanbeyli’de yüzde 16,7, Pendik’te yüzde 10,1 düşüş yaşadı.

Bahçelievler’de AKP 2,7 puan düşüşle yüzde 47,2 oy alırken CHP’nin oyu da 45,2’den 44,1’e geriledi.

Ümraniye’de AKP oyları 12,2 puan düşüşle 42,4’e gerilerken CHP’nin oyları 2,6 puan artışla 40,1’e çıktı. İlçede Tekrar Refah yüzde 7,8, Zafer Partisi yüzde 3,6 oy aldı.

Gürkan Duman, AKP’nin bu sonucu öngördüğü görüşünde.

“Ekonomik sebeplerle ilgili”

Seçim öncesinde yaptıkları araştırmalarda yarışın kimi bölgelerde atbaşı gittiğini, kimi bölgelerin de AKP açısından kaybedildiğini gördüklerini lisana getiren Duman, “Tabii bu durum 5-6 ilçeyi geçmiyor niteliğindeydi. Lakin toplumsal reaksiyon bilhassa AK Parti’nin, hükümetin diyelim AK Parti olarak tanımlamak tahminen yanlış olur, hükümet ve ortaklarının ekonomiksel süreçleri 14 Mayıs, 28 Mayıs sürecini bir nevi lokal seçim sürecine bırakmasıyla alakalı. Büsbütün sürecin ekonomik sebeplerle ilgili olduğunu düşünüyorum. Yalnızca İstanbul’da, İstanbul’un ilçelerinde değil tüm kentlerde haritanın kırmızı olmasının münasebetini ben öncelikle buna bağlıyorum” sözlerini kullanıyor.

Duman’a nazaran ikinci tesir de birtakım bölgelerde ittifak oyunun toplum oy sayısına erişememesinden kaynaklanıyor: “Örneğin bir ilçede AK Parti’nin oy oranı yüzde 45 ise ittifakla bir arada oy oranı yüzde 52-53’leri geçiyorsa biz 45’in altında olduğunu gördük. Burada Yine Refah’ın da bir tesiri var. Muhafazakar seçmenin burada bir nevi yansısı oluştu. Bu seçmen kitlesi de birtakım oranlarda ilçelerin kaybedilmesinin münasebetlerinden bir tanesi oldu.”

AKP’nin İBB Başkanlığı adayı Murat Kurum, rakibi Ekrem İmamoğlu’nun yaklaşık 10 puan gerisinde kaldıFotoğraf: DHA

AKP’nin oyu yalnızca Şişli’de arttı

AKP kaybetse de oylarının arttığı ilçe ise Şişli oldu. Lakin bu ilçede CHP evvelki seçime nazaran 18,1 puan farkla oy oranını yüzde 66,6’ya çıkarırken AKP oyları 20,9’dan 23,6’ya çıkabildi. Buna nazaran AKP 39 ilçenin yalnızca birinde oyunu artırabildi.

DEM Parti seçmeni ne yaptı?

İstanbul’da DEM Parti’nin eş lider adayı Meral Danış Beştaş’ın oy oranı yüzde 2,1’de kalırken Beştaş seçimden sonra yaptığı açıklamada “İmamoğlu bu oylar benimdir demesin sakın, aldığı oylar onun değil. Bizim seçmenlerimiz oraya oy verdi neden? Zira AK Parti’yi cezalandırmak istedi” dedi. Peki DEM parti seçmeninin İstanbul’daki tabloya tesiri ne oldu?

Ertan Aksoy, Kürtlerin Zafer Partisi ile protokol de dahil CHP’ye yönelik çok olumlu bir hafızası olmasa da lokal seçimlerde çok kalender bir süreç yürüttüğünü belirterek, “MHP ve AKP bloğunun oluşturduğu otoriterlikten radikalliğe geçen siyasete karşı net bir duruş göstererek muhalefet bloğuna takviyesi çok güçlü biçimde verdiler. Münasebetiyle bugün muhalefetin muvaffakiyetinde Kürt toplumunun kalender tavrına dair büyük bir borç var” sözlerini kullanıyor.

Gürkan Duman da DEM Parti’nin seçmenine “metropol kentlerde kaybetmemiz gerekiyor” bakış açısıyla Tayyip Erdoğan zıtlığı üzerinden ileti verdiğini ve bunun da gerçekleştiğini tabir ederek “Bana nazaran bu durumun bir düşüncesi var” diyor.

DEM Parti içinde ikiye hatta üçe ayrılmış bir yapı olduğunu düşünen Duman, DEM’in kitlesinin bilhassa metropol

şehirlerde, batı bölgelerinde 14 Mayıs ve 28 Mayıs seçimlerinde olduğu üzere bu seçimde de CHP’ye oy verme eğilimine alıştığını söylüyor. Duman, “Bundan sonraki süreçte DEM’in oylarını yükseltmek bir yana bilhassa batı bölgelerinde biraz kayıp yaşayacağını öngörüyoruz. Açıkçası bu da kendilerini sorgulayıp sorgulamamakla alakalı bir durum. Onu da bekleyip göreceğiz” diyor.

Kadıköy’de TKP neden başarılı olamadı?

Kadıköy’de TKP’nin adayı ‘Komünist Başkan’ olarak tanınan eski Tunceli Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu’nun oylarının yüzde 10’da kalmasına ait ise Ertan Aksoy, “Orada bir popülizme kapılma durumu kelam konusu. Maçoğlu kendi bölgesinde değerli işler yaptı. Mümkündür ki Kadıköy’ü ziyaret ettiğinde çok fazla ilgi de görüyordu. Lakin ilgi eşit değildir oy desteği” diyor.

Aksoy, Maçoğlu’nun aday gösterilmesini “muazzam bir sosyolojik okuma hatası” olarak pahalandırıyor.

TKP’nin beklentiler oranında oy aldığını belirten Gürkan Duman ise, “Ben bu durumu şişirme haberler olarak görüyordum açıkçası. Tunceli’de sevilen bir belediye lideriydi kendisi ancak Tunceli’nin seçmen, Kadıköy’ün seçmen sayısını bir ortaya koyarsak ortalarında uçurum var. Onun için bizim açımızdan olağan bir sonuçtu” yorumunu yapıyor.