Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Türkiye’de 2016 yılındaki darbe teşebbüsü sonrası tutuklanan, ByLock kullandığı ve “terör örgütü üyesi” olduğu gerekçesiyle toplam 7 yıl 6 ay mahpus cezası alan Birleşmiş Miletler (BM) Milletlerarası Ceza Mahkemesi yargıcı ve emekli büyükelçi Aydın Sefa Akay’ın yaptığı müracaatla ilgili kararını açıkladı.

Akay’ın 2017 yılında yaptığı başvuruyu bugün karara bağlayan AİHM, Akay’ın diplomatik dokunulmazlığına karşıt olarak tutuklanması, konutunun ve üzerinin aranması nedeniyle Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin özgürlük ve güvenlik hakkıyla ilgili 5’inci ve aile ve özel yaşama hürmetle ilgili 8’inci unsurlarını ihlal ettiğine oybirliğiyle karar verdi.

AİHM, Türkiye’nin Akay’a 21 bin euro maddi para cezası ödemesini kararlaştırdı. Karar gereği Türkiye mahkeme masrafları olarak ise 7 bin euro ödeyecek.

Mahkemeden bugün yapılan açıklamada davanın, BM yargıcının tutuklanması ve yargılama öncesi gözaltına alınmasının yanı sıra konutunun aranmasıyla ilgili olduğu belirtilerek Akay’ın 2016 yılında darbe teşebbüsünün akabinde tutuklandığında BM Ceza Mahkemeleri Milletlerarası Rezidüel Sistemi kapsamında Ruanda’da 1994 yılında yaşanan soykırımla ilgili davalar üzerinde, İstanbul’daki konutundan, uzaktan çalıştığı kaydedildi.

AİHM kararında, lokal mahkemelerin Akay’ın diplomatik dokunulmazlık talebini reddederken milletlerarası hukuku yorumlaması konusunda ikna olmadığını belirtti. Mahkeme ayrıyeten, Akay’ın tutuklandığında şahsı ve özel konutunun dokunulmazlığı da dahil olmak üzere tam diplomatik dokunulmazlık hakkına sahip olduğunu not ederek bu bağlamda diplomatik dokunulmazlığının Akay’ı memleketler arası hukuk uyarınca her türlü tutuklama yahut gözaltı sürecinden koruduğu kaydedildi.

AİHM: Tutuklanması hukuka aykırı

Akay’ın “tutuklanması, yargılama öncesi gözaltına alınması, konutunun ve şahsının aranması bu nedenle hukuka alışılmamış olmuştur” denildi.

Buna ek olarak mahallî mahkemelerin Akay’ın diplomatik dokunulmazlığı konusunu birinci defa sekiz aydan uzun bir müddet sonra incelediği, konutunun ve şahsının aranmasıyla ilgili olarak ise inceleme dahi yapmadığı ve Akay’ın memleketler arası bir yargıç olarak sahip olduğu her türlü müdafaanın boşa çıkarıldığı vurgulandı.

Yerel mahkeme diplomatik dokunulmazlık talebini reddederek Akay’ın BM yargıcı olarak misyonlarıyla ilgili fakat Türkiye’nin yargı yetki alanı dışında dokunulmazlığı olduğuna karar verdiği kaydedildi.

Akay Anayasa Mahkemesi’ne de diplomatik teamüllere hürmet gösterilmeksizin yargılama öncesi gözaltına alınması nedeniyle müracaatta bulundu lakin başvurusu reddedildi.

AİHM, Akay’ın 46’ncı unsur uyarınca özgür bırakılma talebini ise reddetti. Mahkeme ret münasebeti olarak eldeki bulguların yalnızca Haziran 2017’de sona eren yargılama öncesi tutukluluğuyla ilgili olduğunu belirtti.

Akay kimdir?

Mahkeme kararında 1950 doğumlu olduğu belirtilen Aydin Sefa Akay’ın, 1987’de Dışişleri Bakanlığı’nda hukuk müşaviri olarak vazifeye başladığı ve o tarihten bu yana çeşitli yurtdışı misyonlarda bulunduğu belirtildi.

Türkiye’nin Avrupa Kurulu Daimi Temsilciliği de dahil olmak üzere çeşitli vazifelerde bulunduğu not edilen Akay’ın şu anda Rize’de tutuklu bulunduğu belirtildi.

2016 yılındaki darbe girişimi sonrasında Dışişleri Bakanlığı çalışanlarına yönelik açılan “Fetullahçı Terör Örgütü / Paralel Devlet Yapılanması” (FETÖ/PDY) soruşturmaları kapsamında Akay’ın tutuklandığı ve 2021 yılında silahlı bir terör örgütüne üye olmaktan mahkum edildiği belirtildi.

DW / SSB, EC