Azerbaycan tarafından, Memleketler arası Adalet Divanı (UAD) nezdinde “Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına Ait Milletlerarası Sözleşme”nin ihlal edildiği savıyla Ermenistan’a karşı açılan davada, Divan’ın yargı yetkisine ait duruşmalar sürüyor.

Birleşmiş Milletlerin (BM) yargı organı UAD’nin Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan Barış Sarayı’ndaki yerleşkesinde yapılan duruşmalarda, Azerbaycan Dışişleri Bakan Yardımcısı Elnur Mammadov, Ermenistan’ı Azerbaycan Türklerine karşı etnik paklık yapmakla suçladı.

Mammadov, Divan yargıçları karşısındaki sunumunda “Ermenistan, 1991’deki yasa dışı işgalinin akabinde, daha evvel işgal ettiği topraklardaki Azerbaycan nüfusuna ve kültürüne yönelik 30 yıllık etnik paklık ve buna bağlı kültürel yok etme kampanyası yürütüyor.” dedi.

Ermenistan’ın Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) birçok kararına açıkça meydan okuduğunu belirten Mammadov, “Ermenistan, Azerbaycan Türklerini cetlerinin konutlarından sürmek, yerlerine tek etnikli bir Ermeni nüfusu yerleştirmek ve Azerbaycanlıların geri dönmelerini engellemek için sistematik bir kampanya yürütmüştür.” tabirlerini kullandı.

Mammadov, Ermenistan’ın Karabağ’da kasıtlı olarak kara mayınları ve bubi tuzakları yerleştirdiğini anlatarak, “Azerbaycan’ın sunduğu gerçekler ve deliller, bu sistematik, ırkçı motivasyonlu kampanyanın yalnızca bir modülünü oluşturmaktadır.” biçiminde konuştu.

Ermenistan’ın, BMGK’nin birçok kararında, Azerbaycan egemenliğindeki topraklardaki güçlerini “derhal, büsbütün ve koşulsuz” olarak çekmesi davetine uymadığından bahseden Mammadov, Ermenistan’ın milletlerarası ve insan hakları mahkemelerinin kararlarına da karşı hareket ettiğini aktardı.

Mammadov, sunumunda, Ermeni ırkçı hareketinin ana önderlerinden biri haline gelen Garegin Nzhdeh’in yalnızca Ermeni ırkından oluşan ve Ermenistan toprakları dışındaki bölgelere de yayılmayı hedefleyen tek uluslu devlet ideolojisinin bugünkü Ermenistan’da giderek daha yaygın ve görünür hale geldiğini anlatarak, bu ideolojinin Azerbaycan Türklerine karşı yapılan ırkçı ve ayrımcı hücumlara kaynaklık ettiğini vurguladı.

Azerbaycan Türkleri topraklarına geri dönmek istiyor

Ermenistan işgali öncesinde, Karabağ’daki birçok noktada Azerbaycan Türklerinin nüfusun büyük kısmını oluşturduğunu ancak işgal müddetince bu durumun aksine döndürüldüğünü aktaran Mammadov, Ermenistan tarafından sürülen Azerbaycan Türklerinin topraklarına geri dönme hakkı talep ettiğini söyledi.

Mammadov, Ermenistan’ın mayın ve bubi tuzakları yerleştirerek, Azerbaycan Türklerinin topraklarına dönüşünü engellediğini söz etti.

Mammadov, Ermenistan’ın kasıtlı olarak mayınların yer aldığı haritaları Azerbaycan’a vermediğini ve bunun yanında Azerbaycan Türklerine karşı yürütülen nefret telaffuzunu ve dezenformasyonu engellemediği üzere, sorumluları cezalandırmadığını vurguladı.

Ermenistan’ın Azerbaycan Türklerine yönelik ırkçı uygulamaları

Azerbaycan’ın avukatlarından Stephen Fietta, Ermenistan’ın Azerbaycan Türklerine yönelik ırkçı uygulamalarını anlatarak, Ermenistan tarafının argüman ettiğinin bilakis Divan’ın yargı yetkisi olduğunu ve davayı asıldan incelemesi gerektiğini belirtti.

Fietta, UAD’nin kelam konusu davaya ırk ayrımcılığı kontratı kapsamında bakmaya yetkili olduğunu vurguladı ve bu sebeple davanın temeline girerek Azerbaycan’ın Ermenistan’a yönelik argümanlarını incelemesini talep etti.

Azerbaycan’ın avukatlarından Memleketler arası Hukuk Profesörü Stefan Talmon ve Profesör Vaughan Lowe, Ermenistan’ın itirazlarının hukuken geçerli olmadığını anlatarak, Azerbaycan’ın, Ermenistan’a karşı açtığı davanın mevzu ve vakit bakımından Divan’ın yetkisine uygun olduğunu belirtti.

Azerbaycan’ın avukatlarından Samuel Wordsworth, Ermenistan’ın, savunma hedefli değil, tersine Azerbaycan Türklerine yönelik ırkçı saiklerle mayınları yerleştirdiği ve geri dönmelerini engellemek için kullandığını lisana getirdi.

Cenevre Üniversitesinden Memleketler arası Hukuk Profesörü Laurence Boisson De Chazournes, Ermenistan’ın, 1991’den Karabağ’ın kurtarılmasına kadar devam eden süreçte, Azerbaycan Türklerine yönelik kültürel ögeleri şuurlu formda yok ettiğini ve bunu yaparken etrafa ağır tahribat verdiğini vurguladı.

Ermenistan suçlamaları reddetti

Ermenistan avukatları, dün yapılan duruşmada UAD’nin davaya bakmaya mevzu ve vakit bakımından yetkisi olmadığını belirterek, Azerbaycan’ın açtığı davanın yetkisizlik sebebiyle düşürülmesini istemişti.

Duruşmalar yarın Ermenistan, 26 Nisan Cuma günü ise Azerbaycan tarafının yapacağı ikinci cins sunumların akabinde sona erecek.

İki ülke ortasındaki karşılıklı dava

İki ülke birbirine karşı karşılıklı birebir davayı açtı.

Ermenistan, 16 Eylül 2021’de “Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına Ait Memleketler arası Sözleşme”nin ihlal edildiği argümanıyla Azerbaycan aleyhine UAD’de dava açtı.

Ermenistan’ın Azerbaycan aleyhine tezleri, Azerbaycanlıların “Vatan Muharebesi” dediği, Eylül 2020’de başlayarak 44 gün süren 2. Karabağ Savaşı ve sonrasında yaşananları kapsıyor.

Azerbaycan, 21 Nisan 2023’te, mahkemenin yargı yetkisine ait ön itirazlarda bulundu ve bu itirazlar hakkında verilecek karara kadar davanın temeli hakkındaki yargılamanın askıya alınmasını istedi.

Divanın, 15-19 Nisan’da her iki ülkenin de yargı yetkisine ait kelamlı beyanlarının alındığı duruşmalarda Azerbaycan, mahkemenin yargı yetkisinin bulunmadığını, Ermenistan’ın gerekli kabul edilebilirlik kaideleri oluşmadan siyasi maksatla dava açtığını ve UAD nezdindeki dava açma maksadını berbata kullandığını belirterek, davanın reddini istemişti.

Bugün başlayan duruşmalar ise Azerbaycan’ın, 23 Eylül 2021’de, tekrar tıpkı kontratın ihlal edildiği savıyla Ermenistan aleyhine açtığı davaya ait.

Ermenistan, 21 Nisan 2023’te Azerbaycan’ın açtığı davada mahkemenin yargı yetkisine ait ön itirazlarda bulundu ve bu itirazlara ait bugün başlayan duruşmalar 26 Nisan’da sona erecek.