Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile Birtakım Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Heyetinde kabul edildi.

Teklife nazaran, hak sahipliğine ait süreçler hariç olmak üzere hasar tespit raporlarına dayalı olarak tesis edilen idari süreçlere karşı açılan iptal davalarında İdari Yargılama Adabı Kanunu’na eklenecek hususla yeni yordamlar getiriliyor. Keşif yapılması ve uzman raporlarının teslim edilmesi bakımından mühletler kısaltılıyor.

15 GÜN İÇİNDE KARARA BAĞLANMASI GEREKİYOR

Tarafların istemi olsa dahi duruşma yapılması mahkemenin takdirine bırakılıyor; davaların belgenin tekemmülünden yahut orta karar, keşif, eksper incelemesi ya da duruşma yapılması gereken hallerde, bunların tamamlanmasından itibaren en geç 15 gün içinde karara bağlanması karar altına alınıyor.

Kentsel Dönüşüm Başkanlığı kurulacak ve Başkanlık özel bütçeli olacak. Riskli yapı tespiti ve Hazine taşınmazlarının kıymetlendirilmek üzere Bakanlığa tahsisine ait misyon, hak ve yetkilerin bundan sonra Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca kullanılmasını sağlamak üzere değişiklik yapılıyor.

İSTANBUL’DA DÖNÜŞÜM HIZLANACAK

Teklifle, İstanbul’da dönüşümü hızlandırmak için başlatılan ‘yarısı bizden’ kampanyasının uygulanabilmesi için hak sahiplerine üretim için mali yardım yapılabilmesine yönelik kanunda düzenleme yapılıyor.

Salt çoğunluk ile karar alan malikler tarafından, alınan karar ile mutabakat koşullarını ihtiva eden teklifin salt çoğunlukla alınan karara katılmayan maliklere, noter vasıtasıyla yahut ilgili muhtarlıkta 15 gün müddet ile ilan edilmek suretiyle bildirilecek.

Bu kapsamda, kentsel dönüşüm kararı için hak sahiplerinin üçte iki çoğunluğunun aranması zaruriliği kaldırılıyor.

Düzenlemeyle, kentsel dönüşüm kararı hak sahiplerinin salt çoğunluğuyla alınacak.

Riskli yapı kontrolü Kentsel Dönüşüm Başkanlığı yahut yönetimlerce resen yapılabilecek.

Riskli yapıların tespitinin hak sahibi yahut kiracılarla engellenmesi halinde mülki idari amirinin yazılı müsaadesiyle riskli yapılar çilingir yardımıyla açılarak denetlemesi yapılacak.

Riskli yapıların yıktırılması için maliklere tek seferde 90 günden fazla olmamak üzere müddet verilecek. Tahliye engellenirse polis devreye girecek.

İŞTE UNSUR MADDE TÜM DETAYLAR

Kanunla, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar nedeniyle genel hayata tesirli afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, bu zelzelelerin ve ardından meydana gelen zelzelelerin tesiriyle oluşan hasarlarla ilişkili olması kaydıyla, hak sahipliğine ait süreçler hariç olmak üzere hasar tespit raporlarına dayalı olarak tesis edilen idari süreçlere karşı açılan iptal davalarında yeni yollar getiriliyor. Düzenlemeyle yargı süreçlerinin hızlandırılması amaçlanıyor.

Buna nazaran, 10 gün içinde birinci inceleme yapılacak ve dava dilekçesi ile ekleri bildirime çıkarılacak. Savunma verme mühleti dava dilekçesinin bildiriminden itibaren 15 gün olacak; bu mühlet bir keze mahsus olmak üzere en fazla 10 gün uzatılabilecek. Savunmanın verilmesi yahut savunma verme müddetinin geçmesiyle evrak tekemmül etmiş sayılacak.

Yürütmenin durdurulması talebine ait olarak verilen kararlara itiraz edilemeyecek.

Keşif ve uzman incelemesi yapılması gereken hallerde, belgenin tekemmülünden itibaren 15 gün içinde keşif yapılacak. Tarafların hak ve menfaatlerinin korunması bakımından mecburilik bulunan hallerde keşif ve eksper incelemesi, birinci incelemeyi müteakiben de yapılabilecek. Eksper raporları 15 gün içinde mahkemeye teslim edilecek. Uzmanlara ve eksper raporlarına, raporun bildirisinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilecek.

Duruşma yapılması, tarafların istemine ve mahkemenin kararına bağlı olacak. Duruşma davetiyeleri, duruşma gününden en az 15 gün evvel taraflara gönderilecek.

Bu davalar evrakın tekemmülünden yahut orta karar, keşif, eksper incelemesi ya da duruşma yapılması gereken hallerde bunların tamamlanmasından itibaren en geç 15 gün içinde karara bağlanacak.

Verilen son kararlara karşı bildirim tarihinden itibaren 15 gün içinde istinaf yoluna başvurulabilecek. İstinaf dilekçeleri 10 gün içinde incelenecek ve bildirime çıkarılacak. İstinaf dilekçelerine karşılık verme mühleti 15 gün olacak. İstinaf istemi en geç 2 ay içinde karara bağlanacak.

Tam yargı davalarıyla bu unsur kapsamındaki iptal davaları birlikte görülemeyecek. Bu hususun yürürlüğe girdiği tarihten evvel birlikte açılmış olan iptal ve tam yargı davaları ayrılacak ve bu davalar bulunduğu kademeden itibaren görülmeye devam edilecek.

Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel açılmış olan davalar hakkında da bu husus kararları bulunduğu kademeden itibaren uygulanacak.

Buna nazaran işlemeye başlamış olan savunma verme mühleti, eksper raporuna itiraz müddeti, istinaf müracaat müddeti ve istinaf dilekçesine karşılık verme mühleti değişmeyecek.

Rezerv yapı alanları tekrar tanımlanıyor

Kanunla, dış finansman imkanlarının Kentsel Dönüşüm Başkanlığına, krediye ait mutabakattaki maksada sadık kalınarak kullandırılmasını sağlamak üzere düzenleme de yapıldı. Kamu Finansmanı ve Borç İdaresinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un “dış borcun tahsisi” tarifine “Kentsel Dönüşüm Başkanlığına” ibaresi eklendi.

Kanunla Kentsel Dönüşüm Başkanlığı, özel bütçeli yönetim olarak teşkilatlandırılırken Dünya Bankası tarafından finanse edilen kredinin Kentsel Dönüşüm Başkanlığına tahsisli olarak kullandırılmaya devam edilmesine yönelik düzenleme yapıldı.

Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’daki “rezerv yapı alanı” tarifinde değişikliğe gidildi. Rezerv yapı alanı tarifinde yer alan “yeni yerleşim alanı olarak” ibaresi metinden çıkarılırken bu düzenlemenin münasebetinde, uygulamada açılan davalarda, rastgele bir taşınmazın rezerv yapı alanı olarak belirlenebilmesi için meskun alanlar dışında olması gerektiği tarafında kıymetlendirme yapılarak karar kurulduğu, yerleşim yerlerinde yer alan parsellerin de rezerv yapı alanı olarak belirlenmesinin mümkün olmasının amaçlandığı belirtildi.

Kanunla riskli yapı tespiti ve Hazine taşınmazlarının kıymetlendirilmek üzere Bakanlığa tahsisine ait vazife, hak ve yetkilerin bundan sonra Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca kullanılmasını sağlamak üzere değişiklik yapıldı.

Buna nazaran, riskli yapı tespiti Kentsel Dönüşüm Başkanlığı yahut idarece resen yapılabilecek. Uygulamada birtakım maliklerce yahut kiracılarca riskli yapı tespiti yapılmasının engellendiği ve kendi bağımsız ünitelerinden tespit için numune alınmasına müsaade edilmediği görüldüğünden, riskli yapı tespitinin, gerekmesi halinde mülki yönetim amiri tarafından verilecek yazılı müsaadeye istinaden kâfi kolluk kuvveti marifetiyle kapalı kapılar yahut alanların açtırılması suretiyle yapılabilmesine imkan sağlanacak.

Riskli yapı tespitine ait bilgileri ihtiva eden tutanak, riskli yapıya asılacak, maliklere e-Devlet Kapısı üzerinden bildirim yapılacak ve ilgili muhtarlıkta 15 gün mühletle ilan edilecek. Tespite ait bilgileri ihtiva eden tutanağın muhtarlıkta yapılacak ilanın son günü hak sahiplerine bildirim edilmiş sayılacak.

Gerçek yahut özel hukuk hükmî şahıslarınca mülkiyetlerindeki taşınmazların rezerv yapı alanı olarak belirlenmesi talebinde bulunulabilmesi için; bu taşınmazların yapılaşmaya temel arsa metrekaresinin yüzde 30’unun mülkiyetinin evresine muvafakat edilmesi yahut birebir ölçünün bedelinin dönüşüm projeleri özel hesabına gelir olarak kaydedilmek üzere Kentsel Dönüşüm Başkanlığına verilmesi gerekecek.

Kolluk kuvveti marifetiyle tahliye

Alanlarda uygulama müddetince imar ve yapılaşma haklarının kısıtlanması ve alandaki yapılara verilen elektrik, su ve doğal gaz üzere hizmetlerin durdurulması hususlarında Bakanlığa verilen misyon ve yetkiler Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca kullanılacak.

İstanbul’da dönüşümü hızlandırmak için başlatılan “yarısı bizden” kampanyasının uygulanabilmesi için hak sahiplerine imal için mali yardım yapılabilmesine yönelik kanunda düzenleme yapıldı.

Riskli yapıların yıktırılması konusunda Bakanlığa verilen misyon ve yetkiler de bundan sonra Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca kullanılacak.

Riskli yapıların yıktırılması için maliklere tek seferde 90 günden fazla olmamak üzere müddet verilecek.

Kanun kapsamındaki yapıların tahliyesinin engellenmesi durumunda; mülki yönetim amiri tarafından verilecek yazılı müsaadeye istinaden kâfi kolluk kuvveti marifetiyle tahliye yapılacak.

Başkanlık yahut yönetim tarafından yapılan yahut yaptırılan riskli yapı tespit, tahliye ve yıktırma masrafları, payları oranında maliklerden tahsil edilecek.

Kanun kapsamındaki yapıların tahliyesine ve yıktırılmasına ait olarak birebir ve şahsi hak sahiplerine yapılacak tebligat, tahliye ve yıktırmaya ait tutanağın yapıya asılması, maliklere e-Devlet Kapısı üzerinden bildirilmesi ve ilgili muhtarlıkta 15 gün mühletle ilan edilmesi suretiyle yapılacak. Tahliye ve yıktırmaya ait süreç, muhtarlıkta yapılan ilanın son günü tıpkı ve şahsi hak sahiplerine bildiri edilmiş sayılacak.

Kentsel dönüşümlerde, yapı ruhsatı alınması da dahil olmak üzere tüm iş ve süreçler, payları oranında maliklerin salt çoğunluğu ile aldığı karara istinaden yapılabilecek.

Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile Birtakım Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi TBMM Genel Konseyi’nde kabul edildi.

Kabul edilen kanuna nazaran, kentsel dönüşümlerde, yapı ruhsatı alınması da dahil olmak üzere tüm iş ve süreçler, payları oranında maliklerin salt çoğunluğu ile aldığı karara istinaden yapılabilecek.

Salt çoğunluk ile karar alan malikler tarafından, alınan karar ile muahede kurallarını ihtiva eden teklifin salt çoğunlukla alınan karara katılmayan maliklere, noter vasıtasıyla yahut ilgili muhtarlıkta 15 gün müddet ile ilan edilmek suretiyle bildirilecek.

Satış sürecinin satış bedelinin eksik hesaplandığı münasebeti ile iptal edilmesi durumunda, satış bedeli ile yargı kararında belirtilen formda hesaplanacak bedel ortasındaki fark, hisseyi satın alan malik tarafından payı satılan eski malike ödenecek.

Yoksul yahut dar gelirli olarak kabul edilenlere verilecek bağımsız kısımlar için hak sahibinin borçlanmasının gerekmesi ancak hak sahibinin borçlanma bedelini ödeyecek mali gücünün olmaması durumunda, hak sahibi ismine isabet eden bağımsız ünitenin tapuda hak sahibi ile Başkanlık ismine hisseli mülkiyet temellerine nazaran tescil edilmesi mümkün olduğundan, bu türlü bir durumda hak sahibinin üzerine kayıtlı ikamet edebileceği konut nitelikli diğer bir gayrimenkulü yok ise bu bağımsız kısımlar üzerinde hak sahibine ve hak sahibi evli ise süreç yapıldığı tarihteki eşine oturma hakkı tanınacak.

Arsa haline gelen taşınmazda paydaşlığın giderilmesi için dava açılabilecek

Kentsel Dönüşüm Başkanlığına devredilen Hazine taşınmazları; Bakanlığın bağlı, ilgili ve bağlı kurum ve kuruluşları ile bunların iştiraklerine, belediyelere ve bunların şirketlerine, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, belediye ve mücavir alan hudutları içinde olup 30 Mart 2014 tarihinden evvel üzerinde yapılanma olan taşınmazların öncelikle yapı sahipleri ile bunların yasal yahut akdi haleflerine rayiç bedel üzerinden; küçük sanayi sitesi yapılmak üzere bu emelle kurulmuş kooperatiflere ve belediyelere ise rayiç bedelin yüzde 50’sinden az olmaması kaydıyla Başkanlıkça belirlenecek bedel üzerinden direkt satılabilecek yahut Başkanlıkça belirlenecek bedel üzerinden direkt kiralanabilecek.

Kentsel Dönüşüm Başkanlığının ön alım hakkı, başkanlığın yahut Hazinenin kanun kapsamındaki taşınmazlarda paydaş olup olmadığı ile bu taşınmazlarda hisseli yahut müstakil mülkiyet olup olmadığına bakılmaksızın, bu taşınmazların büsbütün yahut kısmen alanda yahut parselde malik olanlar dışındaki üçüncü bireylere satışı durumunda kullanılacak.

Kanun kapsamındaki alanlar ve parsellere ait olarak onaylanan imar ve parselasyon planları, ilgili Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğünde 15 gün müddetle ilan edilecek. Bu planlara itiraz, ilan mühleti içinde ilgili Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğüne yapılacak ve itirazlar bakanlıkça 5 gün içinde pahalandırılacak. İtirazların reddedilmesi halinde, planlar ayrıca bir onay sürecine gerek kalmaksızın ret kararı tarihinde katılaşacak.

Düzenleme kapsamındaki uygulamalar ile bu uygulamalar için karar alınması ve uygulamaların yürütülmesi mevzularında Başkanlıkça lisanslandırılacak kuruluşlar faaliyet gösterebilecek.

Düzenleme kapsamındaki yapıların yıktırılmasından sonra arsa haline gelen taşınmazda iştirakin giderilmesi için Türk Uygar Kanunu kararlarına nazaran dava açılabilecek lakin iştirakin giderilmesi için dava açılmış olması, bu düzenleme kapsamında payları oranında paydaşların salt çoğunluğu ile karar alınmasına ve bu karara nazaran süreç yapılmasına pürüz teşkil etmeyecek.

Kanunla, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı yönetici takımlarının mali ve özlük hakları da düzenlendi.

Kanunla riskli yapı tespiti, Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca talep edilmesi halinde mülki yönetim amiri tarafından verilecek yazılı müsaadeye istinaden kâfi kolluk kuvveti marifetiyle resen yapılabilecek.

Verilen müddette yapıların tahliye edilmemesi durumunda, mülki yönetim amiri tarafından verilecek yazılı müsaadeye istinaden kâfi kolluk kuvveti marifetiyle tahliye ve yıktırmaya yönelik iş ve süreçler, Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca yapılabilecek.

Hak sahipliği çalışmaları, hak sahibinin mevcut taşınmazının pahası ile yeni yapıda hak sahibine verilecek konut yahut iş yerinin kıymeti gözetilerek yahut Başkanlıkça karar alınması halinde kat karşılığı, hasılat paylaşımı ve gibisi metotlarla yürütülecek.

Hak sahibinin borçlanmasının gerekmesi durumunda, borçlanma bedeli üzerinden hak sahibi ile mukavele yapılacak ve borçlanma bedelinin tamamı ödenmeden tapuda devredilemeyecek.

Kentsel Dönüşüm Başkanlığı tarafından inşa edilecek yapılara imar planlarında o niyete tahsis edilmiş olmak, uygulama imar planı ve mevzuata alışılmamış olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyetin başkanlık tarafından üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla ayrıca doküman istenmeksizin müracaat tarihinden itibaren 30 gün içinde avan projeye nazaran yapı ruhsatı ve bu yapıların tamamlanmasının ardından de 30 gün içinde yapı kullanma müsaadesi verilecek.

Kentsel Dönüşüm Başkanlığının gelirleri, genel bütçeden yapılacak Hazine yardımları her türlü nakdi, taşınır ve taşınmaz niteliğindeki bağış ve yardımlar, başkanlık tarafından gerçek ve hukuksal bireylere verilecek bilgi, doküman ve hizmetler karşılığında alınacak fiyatlardan, taşınır malların satışından yahut kiraya verilmesinden ya da işletilmelerinden elde edilen gelirlerden, taahhütlerini büsbütün yahut kısmen yerine getirmeyen yüklenicilerden alınan tazminatlar ile gelir kaydedilen teminatlardan ve öteki gelirlerden oluşacak.

Dönüşüm projeleri özel hesabı 31 Aralık 2025 prestijiyle kapatılacak. Bu tarih prestijiyle kelam konusu hesapta bulunan nakit meblağları bir yandan Başkanlık bütçesine öz gelir, öteki yandan mevcut yahut yeni açılacak bütçe tertiplerine Başkanlıkça ödenek kaydedilecek. Özel hesaba ait hak ve yükümlülükler başkanlığa devredilecek.

Kanunla , Uzmanlık Kanunu’nda düzenleme yapıldı. Buna nazaran, 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli zelzeleler nedeniyle genel hayata tesirli afet bölgesi kabul edilen yerlerde, 1 Ocak 2028’e kadar, isimli ve idari yargı mercilerinde zelzelelerle irtibatlı olarak görülmekte olan iş, dava, soruşturma ve kovuşturmalarda eksper görevlendirmesi yapılabilecek.

Asgari kuralları taşıyan lakin ilgili uzmanlık bölge listesinde yahut listelerinde yer almayan eksperlerin, ilgili kanunlardaki yordama tabi olmadan görevlendirilmesine imkan tanınacak.