Türkiye’nin savaşla birlikte ivme kazanan Rusya’ya yönelik ihracatı, Çin’in bu pazarda atağa geçmesiyle daralma eğilimine girdi. Memleketler arası lojistik altyapısını güçlendiren Çin, fiyat rekabetinde de öne geçince Rusya’ya ihracatını son iki ayda çift haneli artırdı. Türkiye ise yakın bir periyoda kadar rekor artışlar yaşadığı Rusya ihracatında son üç aydır daralma yaşıyor.

Küresel piyasalara agresif bir dönüş yapan Çin, Türkiye’nin savaşla birlikte ivme kazanan Rusya’ya yönelik ihracatına da darbe vurdu. Ağustosta yıllık bazda yüzde 11 daralan Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı, eylülde yüzde 25 düştü. Türkiye’nin bu pazara yönelik artan ihracat hissesini Çin kaptı. Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı daralma eğilimine girerken, Çin’in Rusya’ya ihracatı eylülden sonra ekimde de çift haneli artış gösterdi. Çin’in bu pazarda güç kazanmasında memleketler arası lojistik altyapısını güçlendirmesinin değerli tesiri oldu.

Ukrayna savaşının başlamasıyla birlikte Batı, Rusya’ya yönelik çeşitli yaptırımları devreye almış, Avrupalı şirketlerin bu ülke ile ticareti durma noktasına gelmişti. Bu durum Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna’ya ile gerçekleştirdiği dış ticarette rekor artışların yaşanmasına neden olmuştu. Rusya ihracatı endüstriye can suyu olmuştu. Başka yandan denizyoluyla Türkiye üzerinden Rusya’ya yapılan transit taşımalar da hızlanmıştı. Lakin Çin’in AB’li firmaların çekilmesiyle Rusya pazarında doğan bu fırsatı pahalandırmak için birçok farklı koldan harekete geçmesi işleri değiştirdi.

TÜİK datalarına nazaran Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı yılbaşından bu yana her ay bir evvelki yılın birebir ayına nazaran üç rakamlı oranlarla artarken evvel nisan ayında artış oranı iki haneye düştü, akabinde gerilemeye başladı. Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı ağustosta yüzde 11, eylülde ise yüzde 25 oranında daraldı. Ekim ayına ait TÜİK dataları şimdi açıklanmadı. Lakin TİM’in açıkladığı süreksiz bilgilere nazaran Rusya’ya ihracat ekimde yıllık yüzde 19,8 oranında geriledi.

Türkiye’nin Rusya’ya yaptığı ihracat düşerken Çin’in Rusya ihracatı ise artışa geçti. Reuters’in gümrük bilgilerine dayanarak yaptığı hesaplamalara nazaran Çin’in Rusya’ya sevkiyatı ekimde bir evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 17 artarak 8,69 milyar dolara yükseldi. Ekim ayında Çin’in toplam ihracatı ise yıllık bazda yüzde 6,4 daralarak 274,8 milyar dolar oldu. Çin’in Rusya ihracatı eylül ayında da yüzde 21 artmıştı.

“ÇİN ESKİSİNDEN GÜÇLÜ GELDİ”

EKONOMİ’ye konuşan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) İdare Konseyi Üyesi Başaran Bayrak, Çin’in pandeminin akabinde global ticarete agresif bir dönüş yaptığını belirterek, “Çin eskisinden daha güçlü geldi. Dünyayı test ettiler ve denetimin hala kendilerinde olduğunu gördüler” dedi. Türkiye’de endüstricinin maliyetinin her geçen gün arttığını söz eden Bayrak, “Enerji, personellik üzere birçok maliyet kaleminde artış yaşanırken, kur tıpkı oranda artmıyor. Hasebiyle TL kıymetli kalıyor. Fiyat tutturamıyoruz. Başka yandan sanayicimiz finansmana erişimde de zorluklar yaşıyor. Çin Hükümeti ise hem sanayi firmalarını hem de lojistikçileri çeşitli teşviklerle destekliyor. Münasebetiyle Çin’le rekabet edemiyoruz” dedi. Bayrak Çin’in pandemiyle birlikte ivme kazanan e-ticarette de değerli iyileştirmeler yaptığını, küreselde bu alanda da süratli büyüdüğünü söyledi.

ÇİN’DEN 3 AYDA GÜÇ GELEN ÇELİK, ARTIK 1 AYDA GELİYOR

Başaran Bayrak, dünyanın en büyük limanlarına sahip olan Çin’in lojistikte de iyileştirmeler yaptığını anlattı. Bayrak, “Çin’den Avrupa ve Rusya’ya yapılan taşımalar eskisinden daha süratli ve daha ucuz. Çin, alternatif yollar geliştirerek lojistik maliyetlerini düşürdü. Pandemideki üzere dramatik taşıma mühletleri yok. Evvelden Çin’den üç ayda güç getirttiğimiz çeliği artık 1 ayda teslim alıyoruz” diye konuştu. Bayrak ayrıyeten, Çin’in Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlardan etkilenmemesinin de bir avantaj olduğunu belirterek, “ABD’li yetkilililer sıklıkla Türkiye’yi ziyaret edip yaptırım kapsamında olan şirketlerle iş yapılmaması ihtarında bulunurken, Çinli firmalar ise ambargo telaşı taşımıyor, istedikleri üzere hareket ediyor” dedi.

Uluslararası Nakliyecilik ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) İdare Konseyi Üyesi Cihan Özkal, Çin’in hem demiryolu hem denizyolunda Rusya ile olan lojistik altyapısını güçlendiren yatırımlar yaptığını söyledi. Rusya’ya taşıma yapan yerli denizcilik şirketi Medkon’un Genel Müdürü Mahmut Işık da Çin’in Rusya’ya yönelik ihracat taşımalarında atağa geçtiğini söyledi. Savaşın başladığı birinci devirlerde Türkiye üzerinden Rusya’ya taşıma yapan Çinli denizcilik şirketleri, Rusya’ya direkt sınır açmaya başladı. Kimileri Baltık üzerinden Rusya’nın değerli liman kentlerinden St. Petersburg’a kimileri ise Karadeniz’den Novorossiysk Limanı’na ulaşıyor. Mahmut Işık, birtakım Türk forwarder şirketlerinin de gemi kiralayarak Çin’den direkt Rusya’ya taşıma yapmaya başladığını aktardı. Geçtiğimiz günlerde Türkiye’yi ziyaret eden tekirdağ Kumport Limanı’nın Çinli ortakları da daha evvel Türkiye üzerinden Rusya’ya transit taşıma yapan kimi armatörlerin artık Kumport üzerinden transit taşımak yerine direkt St Petersburg’a yükü boşalttıklarını tabir etti. Öte yandan Çin, Rusya ile olan demiryolu ağını da güçlendirdi. Çin’den Rusya’ya giden ihracat yüklerinin kıymetli bir kısmı de demiryoluyla taşınıyor.

RUSYA’YA TÜRKİYE’DEN YAPILAN TIR SEFERLERİ 10 AYDA %15 AZALDI

Rusya ihracatında ekim ayında yaşanan düşüş, Türkiye’nin memleketler arası nakliyat istatistiklerine de yansıdı. Rusya’ya Türkiye’den yapılan ihracat taşımalarının yarıdan fazlası karayoluyla yapılıyor. Memleketler arası Nakliyeciler Derneği’nden (UND) alınan datalara nazaran, son iki ayda yaşanan düşüşün tesiriyle Ocak-Ekim periyodunda Ro-Ro taşımaları dahil Türkiye’den Rusya’ya karayoluyla yapılan ihracat taşımaları yüzde 15 düşerek 25 bin 955 sefer olarak gerçekleşti. Lakin yakıt ve işletme maliyetlerindeki yüksek artışlar nedeniyle karayolu navlunu denizyoluna nazaran çok yüksek kalmaya başladı. Türkiye’den Rusya’ya karayolu navlunu 3.500 doları aşarken, pandemide 10 bin dolarları gören Çin-Avrupa navlunu ise 2 bin doların altına düşmüş durumda. Türk nakliyecilerin Rusya’dan aldığı yıllık geçiş dokümanı sayısının yetersiz kalması da bu taşımalara sekte vuruyor. Öbür yandan Türkiye limanları üzerinden Rusya’ya yapılan transit taşımalarda düşüyor. Denizcilik Genel Müdürlüğü bilgilerine nazaran, Türk limanlarında elleçlenen transit yük ölçüsü ocak-ekim periyodunda yüzde 29’a yakın daraldı

UKRAYNA’YA İHRACAT EKİMDE %10 ARTTI

Savaşla birlikte yalnızca Rusya’ya değil Türkiye’den Ukrayna’ya yönelik ihracat da artışa geçmişti. Bu ülkeye Türkiye’den yapılan ihracatın suratı yavaşlamakla birlikte artmaya devam ediyor. Ekim ayında Türkiye’den Ukrayna’ya yapılan ihracat yıllık bazda yüzde 10,3 artarak yaklaşık 254 milyon dolar oldu. Ocak-Ekim 2023’te ise Ukrayna’ya ihracat yıllık bazda yüzde yüzde 47,2 artarak yaklaşık 2,4 milyar dolara ulaştı.