Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı (UZZK) Kurulu Lideri Mustafa Tan, AA muhabirine, Türkiye’nin zeytin üretiminde dünyadaki örnekleri üzere “var” ve “yok” yıllarını yaşayan bir ülke olduğunu söyledi.

Son 10 yılın “yok yılları”na bakıldığında zeytinyağı üretim ortalamasının 164 bin ton olduğunu belirten Tan, bu yıl ise “yok yılı” olmasına karşın 180 bin ton rekolte beklendiğini lisana getirdi.

Tan, öteki ülkelerin geçen seneyi de kayıpla geçirdiğini aktararak, “Yaklaşık 180 bin ton stok var, bu yıl da 180 bin ton toplamda 360 bin ton eserimiz olacak. Bunun 160 bin tonu iç tüketimde masraf. Tıpkı vakitte geçen yıl 1 milyar dolara gittiğimiz rekor ihracat da 150 bin tondu. Onu da üzerine eklersek 310 bin ton yapar. Gelecek yıl öncesi elimizde 40-50 bin ton zeytinyağı bile kalabilir.” sözlerini kullandı.

Sahte ve katkılı zeytinyağlarına karşı da dikkatli olunması gerektiğini vurgulayan Tan, “Zeytinyağında Türkiye fiyatları dünyayla paralel gidiyor. Hatta geçen sene düşüktü bile. Önümüzdeki sene fiyatların makul bir düzeye geleceğini düşünüyorum. Tüketicimiz ‘işte şu fiyatlara gelecek’ üzere telaffuzlarla korkutuluyor, çocukları korkutur üzere. Her şeyin fiyatı maliyetleri oranında artıyor.” diye konuştu.

Tan, zeytinyağı fiyatlarıyla ilgili spekülatif telaffuzlara karşı ikazda bulunarak şöyle devam etti:

“Fiyatlar piyasada oluşur, ‘şöyle olacak, bu türlü olacak’ demek spekülatiftir. Bu yanlıştır. Hakikaten birçok kuruluşumuz fiyatlarını açıklamaya başladı. Onlar da ticaret yapıyorlar. Ticareti kurallarına nazaran, maliyetlere bakarak üretici kuruluşları üreticilerin de haklarını savunarak ve birebir vakitte basiretli bir tüccar üzere de hareket ederek fiyatlar açıklıyor. Fiyatlara baktığımız vakit dünya piyasalarıyla benzeşen fiyatlar. Bu yıl kaliteli yağların ölçüsü çok az. Mesela 295 lira fiyat var, bu fiyat en kaliteli kümenin fiyatı. Olağanda 1-1,5 asitler 200-250 lira civarında.”

Bu yıl rekolte tespit çalışmalarını eylül ayında yaptıklarını, 180 bin ton zeytinyağı, 442 bin ton da sofralık zeytin rekoltesi beklediklerini anlatan Tan, iç piyasa fiyatlarının makul düzeyde olmasının tüketimin artması için kıymetli olduğunu vurguladı.

“FİYATLAR ÜZERİNDEN KONUŞMAMAK LAZIM”

Zeytinyağının dünya genelinde borsasının olduğunu belirten Tan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Fiyatlar üzerinde spekülatif konuşmalar görüyorum. Burada somut olarak gördüğümüz, birkaç firmanın açıkladığı fiyatlar var. Zira ticaret yapılıyor. Üreticiden alım fiyatları var. Hem sofralık hem de zeytinyağı kısmında Marmarabirlik ve Tariş’in açıklamaları var. Ben o birliklerin yapısını âlâ bilen biriyim. Onlar ebediyen dünya fiyatlarına bakarlar. Üretici maliyetine bakarlar ve üreticinin geçim standardını da düşünerek makul oranda bunu artırırlar ve fiyatlarını barem bazında verirler. Bu fiyatların içinde hangi kalitede yağlar olduğu da kıymetli. Bugünlerde bu firmaların açıkladığı en yüksek fiyatlar söylem ediliyor. Bu yanlış. Ortalama biz hangi yağdan, ne kadar alıyoruz. ‘İşte bu kadar çok fazla fiyat artacak’ filan deyip aslında zeytinyağına artmakta olan ilginin azaltılması noktasına gelinebilir. Bu mevzuda hassasiyetle durulması lazım. Fiyatlar üzerinden konuşmamak lazım.”

“FİYATLAR DÜNYA FİYATLARIYLA ORANTILI OLARAK GİDİYOR”

Tan, fiyatların yükselmemesi için hükümetin tedbirler uyguladığını lisana getirerek, “Ne yapılırsa yapılsın fiyatlar dünya fiyatlarıyla orantılı olarak gidiyor. Pekala neden yükseliyor? Dünyada yokluk var, dünya fiyatları ondan yükseliyor. Gelecek yıllarda da yokluk olabileceği tasası var. Zira 500 yılın en yüksek en kurak yıllarını yaşadı İspanya, İtalya, Tunus. Bu durumda o telaş var. Tüketimi çok fazla artıramıyorlar zira fiyat artışındaki nedenlerden birisi de bu. Ülkemizde ise üretim maliyetlerimiz yüksek. Ülkemizde zeytincilik yapılan alanların yüzde 75-80’i dağlık yerlerde ve burada zeytin de az olduğu için olağanda 10 liraya mal olacaksa kilogramdaki hasat maliyeti 30 liraya kadar çıkabiliyor.” değerlendirmesinde bulundu.

“ALMAYA GÜCÜ YETMEYEN TÜKETİCİLER RİVİERA YAHUT RAFİNE ZEYTİNYAĞI TÜKETEBİLECEKTİR”

Sürek, yazılı açıklamasında, Birliğin 2023-2024 döneminde üretici ortakları için ilan ettiği fiyatlar üzerinden alımlara 8 Kasım’da başladığını anımsattı.

Piyasada her zeytinyağının süreç görmediğinin altını çizen Sürek, “Piyasada süreç gören 5 asit rafinajlık zeytinyağının alım fiyatı kilogram başına 165 lira ve 16 asit rafinajlık zeytinyağı fiyatı 75 lira. Son devirde öne çıkarılan kilogram başına 295 lira fiyat, 0,3 Kuzey Ege natürel sızma yağı için geçerli brüt fiyat olup, 0,3 asit alımı hiç yoktur, hasebiyle piyasada süreç görmemektedir” değerlendirmesinde bulundu.

Sürek, alım fiyatlarının, 30 kooperatiften gelen piyasa fiyatları, eser rekoltesi, üretici ortaklarının rekolte taahhüt ölçüleri, eserin kalite durumu, stok ölçüsü, satış amaçları, yurt dışı piyasa bilgileri ve rekolteleri, eser bedeli ödeme vadesi dikkate alınarak belirlendiğine işaret ederek, şunları kaydetti:

“Sezon başlamadan bilhassa kooperatif bölgeleri başta olmak üzere başka zeytincilik bölgelerinden de yağ numuneleri alınarak kalite araştırması yapılmaktadır. Gerek ilgili araştırma sonuçları gerekse de alanda yapılan incelemeler sonucunda bilhassa natürel sızma zeytinyağı ölçüsünün az olacağı belirlenmiştir. Tüketici ekonomik durumuna nazaran zeytinyağı yiyebilecektir. Tüketici için tek bir zeytinyağı yoktur. Mevcut durumda çeşitli sınıflarda uygun fiyatlarla zeytinyağı bulunmaktadır. Sızma almaya gücü yetmeyen tüketiciler riviera yahut rafine zeytinyağı tüketebilecektir.”