3.25 trilyon dolarlık hacme ulaşan İslami finansta Müslümanların öncü olamadığı bildirisi verilen panellerde, bu sorunu aşmak için neler yapılması gerektiği masaya yatırıldı. Oturumlarda helal turizmin canlandırılması için toplumsal medya gücünden daha fazla faydalanılması gerektiği iletisi da verildi.

Helal pazarının en kıymetli etkinliklerinden biri olan 9’uncu Dünya Helal Doruğu’nun ikinci gününde panellerde helal iktisat, İslami finans, helal besin ve helal turizme odaklanıldı. Düzenlenen 4 oturumda 20 konuşmacı kelam aldı. İtalya, Hırvatistan, Endonezya, Bosna Hersek, Birleşik Krallık, Fildişi Kıyısı üzere ülkelerden gelen iştirakçiler kendi ülkelerindeki tecrübelerini anlatarak görüş alış verişinde bulundu.

TOPLUM YARARINI GÖZETİYOR

9. Dünya Helal Tepesi’nin ikinci günü; İştirak Finans Derneği Lideri Doç. Dr. Munir Yaşar Kaya’nın moderatörlüğündeki “Helal Finansının İdaresinin Yapı Taşları” başlıklı panel ile başladı. Oturumda kelam alan Ziraat İştirak Milletlerarası Bankacılık Kısım Lideri Fehmi Tutulmaz, İslam bankacılığı ile klâsik bankacılık ortasındaki farklardan kelam etti. “İslam bankacılığı olarak üretimi desteklersek toplumun güzel halini de desteklemiş oluruz. İslami helal iktisat algısı kendini ferdî menfaat algısından ayırıyor. Hem toplumun güzelliğini gözetip hem de kar üretme hedefindeyiz lakin bu; klasik bankacılıktaki üzere agresif bir kar gayesi değil” sözlerini kullandı.

KAMUNUN HİSSESİ DÜŞÜK

Panelde konuşan Sermaye Piyasası Şurası (SPK) Lider Yardımcısı Ali Erdurmuş, İslami finans kesiminde son 3 yılda büyüme olduğunu belirterek “2022 sonu prestijiyle 3.25 trilyon dolarlık hacime ulaştık. Bu bölümün yüzde 56’sı İslami bankalardan oluşuyor” dedi. Türkiye’deki sukuk yatırımlarından da kelam eden Erdurmuş, “Kamuya yönelik sukuk ihracı sonlu kaldı. Sukuk yatırımcılarının sayısı 20 binden az, bu şahısların birçok da kurumsal sukuku tercih ediyor. Bu kesim ortasında perakende bölümü yok, bunun nedeni de kamu hissesinin düşük olması” tabirlerini kullandı. Erdurmuş, Türk iştirak fonlarına yönelik talepte ise artış olduğunu; 10 milyarlardan 118 milyarlara çıkan bir artış kelam konusu olduğunu söyledi. Panelde iştirak endeksleriyle ilgili bir sunum yapan Borsa İstanbul Endeks Yöneticisi Levent Alım de iştirak endekslerinin tüm şirketlerin paylarının yer aldığı, birinci 30-50 -100’deki payların yer aldığı endeksler; iştirak temettü ve iştirak sürdürülebilir endeksi ve 30 eşit yüklü endeks olarak 7 çeşit olduğunu anlattı. Alım, iştirak finansmanı konusunda bir aydınlatma platform şablonu oluşturduklarını da kelamlarına ekledi.

KOBİLER İSLAMİ FİNANSMANA ULAŞAMIYOR

Fildişi Kıyısı Helal Sertifika CEO’su Kamagate İbrahim helal iktisatta KOBİ’lerin rolüyle ilgili bilgi verdi. KOBİ’lerin İslam İşbirliği (İİT) ülkelerinin gayri safi ulusal hasılasına katkıda bulunduğunu belirten İbrahim, “İİT ülkelerinde 2021’de 338 milyar dolar olan helal pazar büyüklüğünün 2026’da 504 milyar dolara yükselmesi bekleniyor. İİT üyeleri kesimde 180 yatırım aldı ve 120 muahede gerçekleştirmiş durumda” dedi. KOBİ’lerin global gayrı safi ulusal hasılanın yarısını oluşturduğunu belirten İbrahim, istihdamın yüzde 60-70’inin de KOBİ’ler tarafından sağlandığını belirtti ve KOBİlerin İslam finansmana erişimlerinin artırılması halinde helal iktisadının daha süratli büyüyeceği iletisini verdi. Wixeman Strategic Business Wisdom CEO’su Noaman Abdul Majid de, 2022’de İslami finans toplam bedelinin 16.4 milyar dolar olduğunu ve en fazla hisseye ABD’nin sahip olduğunu kaydetti. Majid, “Müslüman ülkeler olarak İslami finansa öncülük edemiyoruz. Müslüman ülkelerdeki sermayenin nereye yönlendirildiği gözden geçirilmeli” diye konuştu.

14.6 MİLYAR DOLARLIK SUKUK İHRACI

“Helal İktisatta İştirak Finansmanına Gerçek Bölümün Erişimi” başlıklı ikinci panelin moderatörlüğünü İKTİSAT Vakfı Prof. Dr.Servet Bayındır yaptı. Panelde kelam alan Kuveyt Türk Kurumsal ve Ticari Pazarlama Küme Müdürü Ferhat Öztürk, “İhracat finansmanı iştirak bankalarının portfoyü incelendiğinde; bu alanda daha çok yer almamız gerektiğini görüyoruz” dedi.

Panelde sukuk yatırımlarından bahseden Halk Yatırım Global Finans Müdürü Dr. Menevşe Özdemir Dilidüzgün, “64 milyar TL fiyatında gerçek dalı sukuk ihracı var. Pazarda 128 adet gerçek dal sukuk ihracı bulunuyor, bunun da yüzde 70’i iştirak bankalar tarafından domine ediliyor” halinde konuştu. Dilidüzgün “Haczedilemez ve rehin edilemez olmaları nedeniyle yatırımcılar açısından inanç ögesi olarak görülüyor ve talep artıyor” tabirlerini kullandı. Son 4 yılda gerçek dal tarafında ivme olduğunu belirten Dilidüzgün, “2014 yılında ihraç edilen sukuk pahası 4 milyar TL iken bugün 14.6 milyar TL’ye yükseldi” diye konuştu. Macellan Strateji Yatırım CEO’su Melih Turan’ın klasik fin-tech ve merkeziyetsiz finans ile ilgili sunum yaptığı panelde KOSGEB Lider Yardımcısı Fatih Gökyurt de kelam aldı ve KOBİ’lerin hak ettiği İslam, finansmana ulaşamadığını söyledi. Firmalarda İslami finans farkındalığının yükseltilmesi gerektiğine dikkat çeken Gökyurt, tahlil olarak “Finansmana erişimle ilgili imkanlar geliştirilmeli ve tüm ekosistem İslami finansa erişim için birlikte hareket etmeli” önerisi sundu. Istanbul Strategy Kıdemli Partneri Dr. İlkay Gültaş da İslami finansta yeterli idarenin sürdürülebilir finans ile gerçek ilişkili olduğuna dikkat çekti.

467 BİN TONLUK BESİN İSRAFI ÖNLENİYOR

“Helal Besinde Yeni Yaklaşımlar” başlıklı panelin moderatörlüğünü Helal Akreditasyon Ajansı (HAK) Uzmanı Mete Çevik üstlendi. Panelde konuşma yapan Birleşik Krallık Coventy Tarım ve Bahçıvanlık Geliştirme Konseyi’nden Dr. Awal Fuseini helal bölümün kurallarından bahsederken; SANHA Halal Associates Pakistan Pvt. Ltd. CEO’su Yousuf Khan helal pazarda su kıtlığını önlemenin yollarını açıkladı. Üretim kademelerinde suyun yine kullanılabilir olması için; suyun diğer bir bileşene karışmamış olması gerektiğinin temel kural olduğunu söyledi. Yousuf Khan, üretim evrelerinde kullanılan ekipmanların da helal olarak temin edilmesi gerekliliğine dikkat çekti. Texas A&M Üniversitesi Besin Çeşitliliği Profesörlüğü Kısım Lider Yardımcısı Dr. Mian N. Riaz helal pazarda sıfır atık konusuna değindi ve şunları anlattı: “Günümüzde tarım alanlarındaki eserin 3’te 1’i çöpe gidiyor. Her yıl bu nedenle 1 trilyon dolar kayba uğruyoruz. Ayrıyeten bu çöpler önemli sera gazı salımına da yol açıyor.” Tahlil olarak bu eserlerin ileri dönüştürülebilir hale getirilebileceğini söyleyen Riaz, ” Bunu yapabilmek için 92 şirket bu besinlere yönelik sertifika aldı, 164 bileşenin ileri dönüşümdeki besinlerle kullanılabilir olduğu görüldü. Bu biçimde yıllık 467 bin tonluk besin israfı önleniyor” tabirlerini kullandı.

GIDAYI KİRLETEN 12 BİN 285 BİLEŞEN VAR

Gıdalardaki kontaminasyon ile ilgili sunum yapan Bosna Hersek Tuzla Üniversitesi Teknoloji Fakültesi’nden Doçent Dr. Benjamin Muhamedbegović, 12 bin 285 bileşenin gıdayı kirletebilir nitelikte olduğu bilgisini paylaştı. “Üretimin belirli kısmında bu kontaminantlar esere ekleniyor, sonrasında da çözülüyor. Bu çözülme süreçleri ve eserdeki Kimyasallarla ve toksisite oranlarıyla ilgili süreçler de çok ihtimamlı ilerletilmeli zira unsur sonradan çözülmezse o vakit besin kirli kalıyor” diyen Benjamin Muhamedbegović, süreçler sırasında helal akreditasyon dokümanlarının rehberlik ettiğini belirtti. Pakistan Milletlerarası Helal, Kültürel, Toplumsal ve Manevi Bilimler İslam Enstitüsü Genel Müdürü Müftü Naeem Shahid, helal ilaç ve kozmetik kesiminde böceklerin kullanımına yönelik bir sunum yaptı. “Dünyada 2 milyar kişi böcek yiyor. Kimi yerlerde besleyiciliği ve tadı nedeniyle besin olarak tercih ediliyor, kimi bölgelerde ise fakir bölümün besini olarak görülüyor” dedi. Shadid, böceklerin Çin’de yaşlanmayı geciktirmek, erkeklik hormonunu ve artırmak için kullanıldığı bilgisini de verdi. HAK Mühendisi Ezgi Nasuhbeyoğlu sertifikasyon kurumlarının helal akreditasyon evrakı alabilmesi için gerekli olan kurallarla ilgili bilgi verdi. Nasuhbeyoğlu bu şartları “sorumluluk sigortasının şimdiki olması, sigortanın faaliyet gösterdiği coğrafik alanları kapsaması, İİT çerçevesinde tanınmış bir kurum olması, istikrarlı bir temsil olması, iştirak mutabakatlarının kapalı olmaması” biçiminde sıraladı.

SOSYAL MEDYA HELAL TURİZMİ CANLANDIRABİLİR

Helal turizmin konuşulduğu günün son paneli SMIIC Genel Sekreterliği’nden uzman Yasin Zülfikaroğlu tarafından yönetildi. Zagreb Helal Kalite Sertifikasyonu Merkezi CEO’su Dr. Aldin Dugonjić, Hırvatistan’da gayri safi yurt içi hasıla yüzde 20’sinin turizmden geldiğini belirterek “AB’de İslamafobi sorunu karşımız çıkıyor. Herkesin helal logoyu koyabiliyor olması mümkün olmuyor. İspanya’da 19 binden fazla turizm şirketi var, yalnızca 26 kurum helal sertifika almış. Fransa’da 17 binden fazla turizm şirketi var, yalnızca 1 restoran zincirinin sertifika aldığını gördük. Bu sayıları artırmamız gerekiyor” dedi. İtalya B&B Salento Group İşletme Müdürü Dr. Francesca Leone, Salento’daki tesislerinde çalışanını helal standartlar konusunda eğittiklerini söylerken; Endonezya Müslüman Teşebbüsçüler Derneği Eski Genel Sekreter Yardımcısı Desliana Parıltı Ismet Endonezya’daki helal turizme uygun destinasyonlardan bahsetti ve ülke ekonomilerinin gelişmesi için bayanların güçlendirilmesi gerektiği iletisi verdi. Birleşik Krallık Helal Seyahat Rehberi CEO’su Soumaya Hamdi, toplumsal medyanın helal turizmi canlandırabileceğini söyledi. “Küresel Müslüman nüfusun yüzde 75’i 40 yaşın altında. Instagram kullanıcılarının yüzde 31.7’si 25-34 yaşında, Tik Tok kullanıcılarının yüzde 44.1’i 20-39 yaş ortasında. Bu durum toplumsal medyanın Z neslinin seyahat tercihlerini derinden etkilediğini gösteriyor” tabirlerini kullandı.