Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, katıldığı canlı yayında iktisat gündemine ait değerli açıklamalarda bulundu.

Bakan Şimşek, “Ana maksadımız enflasyonda tek hane. OVP çerçevesinde bütçe açığımızı daha da azaltacağız” dedi.

Şimşek, “Türkiye’nin rekabet gücünü artıracak bir programa odaklanmış durumdayız” ifadelerini kullandı.

“CDS’ler Türkiye’de Mayıs ayında 700’ün üzerine çıkmıştı” diyen Bakan Mehmet Şimşek, “Dün prestijiyle 330 civarına indi. Başka ülkelerde durum nasıl. Haziran-Kasım ortasında gelişmekte olan ülkelerin CDS’leri ortalama 45 baz puan düşerken Türkiye’de 370 baz puan düştü” dedi.

Dolar kuruna ait değerlendirmelerde bulunan Bakan Şimşek, “Kur oynaklığı mayıs ayında neredeyse yüzde 57 civarındaydı. Kasımda bu 8’in altına düştü. Kur oynaklığı bir bant olsa Türkiye şu anda kur oynaklığının en düşük olduğu ülkelerden birisi haline geldi. Bu programa inanç var, ilgi var” bilgilerini paylaştı.

Kur Muhafazalı Mevudat hesaplara ait de konuşan Şimşek, “KKM bir şartlı yükümlülüktü devlet için. Bunun vakitle tabi ki bitirilmesi gerekiyor. Buna yönelik çalışmalarımıza başladık” dedi.

Bakan Şimşek, “Bütçeyi düzeltmek için KDV, akaryakıtta ÖTV üzere enflasyonu artıran vergi artışlarına gittik. Bu vergi artışları tekrarlanmayacak, gelecek sene sistemden çıkmış olacak” sözlerini kelamlarına ekledi.

Bakan Şimşek’in açıklamalarından satır başları:

Büyüme güçlü ve ne kadar önümüzdeki devirde yavaşlama ihtimali varsa da 2023’e ait OVP’ye ait paralel gidiyor. Programda yüzde 4,4’lük büyüme öngörmüştük, global büyüme yüzde 3. Münasebetiyle global büyümenin 1,5 katı süratli büyüyor olacağız. İstihdam artışı çok güçlü.

‘BÜYÜME YİNE DENGELENMEYE BAŞLADI’

Büyümenin yine dengelenmesi. Burada da tekrar dengelenme başladı. Net ihracatın tesiri örneğin bir evvelki çeyrekte – 4.9’du. Artık onun negatif tesiri azaldı, -2,6’ya düştü. İç talebin tesiri daha evvel yüzde 8,8’di, 8,5’e geriledi.

“BU ÇOK MANALI VE CÜRET VERİCİ”

Daha kaliteli büyümeyi sağlamak programın emeli. Bu çok manalı ve cüret verici. Bizim OVP’nin gayesi kalite noktasında da amaçlarımızı gerçekleştirmek. İç talep daha ölçülü hale dönerken net ihracatın tesirinin olumluya dönmesini bekliyoruz. Böylelikle daha sürdürülebilir yüksek büyüme patikasına girmiş olacağız. Fiyat istikrarını sağlayarak yapacağız, enflasyonu tek haneye düşürerek yapacağız. Yüksek sürdürülebilir büyümeyi sağlayabiliriz. Verimlilik artışı gerçek yatırım ve ıslahatlarla olur. Büyümenin iki ana motoru bir taraftan verimlilik artışı bir taraftan da fiyat istikrarını sağlayacak var olan imkanları üretken imkanlara kanalize ederek verimliliğin yüksek tutulması.

“BUNA HAZIRLIKLI OLMAMIZ LAZIM”

Büyümenin beklenenden yüksek çıkması olumlu, dengelenme olumlu lakin bu kâfi değil. Önümüzdeki devirde büyüme bir ölçü yavaşlayacak, buna hazırlıklı olmak lazım. OVP ile yüksek sürdürülebilir patikasına girmeyi başaracağız.

“TÜRKİYE’NİN REKABET GÜCÜNÜ ARTIRMAK İSTİYORUZ”

OVP Eylül ayında başlatıldı. OVP’nin birkaç değerli bileşeni ve amacı var. Birinci bileşen dezenflasyon programı. Enflasyonu evvel denetim altına alıp sonra tek haneye indirecek bir program. En kıymetli bileşen fiyat istikrarıdır. Enflasyonun düşürülüp tek hanede tutulmasıdır. Amacımız bu sene enflasyon denetim altına almak, gelecek sene yüzde 34’e indirmek, 2025-2026’da tek haneye düşürmek. Para siyasetinde rasyonelleşmeye gittik. Bozulan fiyatlama davranışlarını düzeltmek için para siyasetinde güzelleştirmeye gittik. MB burada gerekeni yapıyor. Depreme karşın mali disiplini tesis etme uğraşımız var. Mali disiplin noktasındaki duruşumuz hükümetlerimiz devrinde çok güçlü. Bütçe açığının ulusal gelire oranı yüzde 2,4. Bu açığın zelzele nedeniyle yüzde 6,4’e kadar büyümesini öngördük. Gelir performansımız çok daha güçlü. Harcamalarda da çok tavırlı davranıyoruz. İkisinin bileşeni olarak bütçe açığı OVP’de öngörülenden biraz daha düşük olabilir. Üçüncü maksat yapısal ıslahatlar. Islahatları yaparak Türkiye’nin hareket gücünü artırmak istiyoruz.

“KKM’NİN VAKİTLE BİTİRİLMESİ GEREKİYOR”

90’lı yıllara giderseniz büyümemiz çok düşük, enflasyon yüksek ve oynak. 2000’li yıllarda büyüme 90’lı yılların 2 katına çıkıyor, enflasyon tek haneye düşürülmüş ve oynaklık azaltılmış. İş alemi önünü görebiliyor. Bütçe açığını ulusal gelire nazaran yüzde 3’ün altına düşüreceğiz. Enflasyonu denetim altına alacak büyümede dengelenme lazım. Rezervlerin güçlendirilmesi. Türkiye’nin milletlerarası rezervlerini daha da güçlendireceğiz. Geniş manada rezervlerin vadesi bir yıldan az olan dış borçlarına oranını 1’e yanlışsız yükseltmek. Şu an 0,84 civarındayız, bunu 1 seviyesine çıkarmak istiyoruz. Kısa vadeli borçların çok üzerine çıkarmak istiyoruz. Burada KKM’den çıkış. KKM bir şartlı yükümlülüktü devlet için. Bunun vakitle tabi ki bitirilmesi gerekiyor. Buna yönelik çalışmalarımıza başladık. KKM’nin azaltılması konusunda ilerleme sağlıyoruz, önümüzdeki devirde ek adımlar atabiliriz.

“CDS’LERDE ÖNEMLİ DÜŞÜŞ VAR”

Bu program çalışıyor, iş tutarlılığı, güvenilirliği var. İnanç artıyor. Kimi soru işaretleri yok mu var, bu olur. Türkiye’nin global risk algısı düşüyor. En değerli göstergesi risk primidir, CDS diyorlar. CDS Türkiye’de literatüre girmiş durumda. Bu çok teknik bir terim. CDS, bir ülkenin iflasına karşı sigortalamanız gerekiyorsa sigorta prim seviyesini ima eden enstrüman. CDS’ler Türkiye’de Mayıs ayında 700’ün üzerine çıkmıştı. Dün prestijiyle 330 civarına indi. Başka ülkelerde durum nasıl. Haziran-Kasım ortasında gelişmekte olan ülkelerin CDS’leri ortalama 45 baz puan düşerken Türkiye’de 370 baz puan düştü. Türkiye’de muazzam bir düşüş var, Türkiye’nin risk algısı güzelleşiyor. Programa önemli bir inanç var. Sermaye girişi başladı. Ocak-Mayıs devrinde Türkiye portföy akımlarına baktığınızda net olarak 2,9 milyar dolarlık çıkış olmuş. Halbuki Haziran-Eylül periyodunda 5 milyar dolarlık net artış var. Bu çok önemli bir sayı. Sermaye girişi güçlendi. Eylül ayında yanlış hatırlamıyorsam gelişmekte olan ülkelerden 14 milyar dolar çıkış varken, Türkiye’ye giriş var. Ekim’de de çıkış varken Türkiye’ye giriş var. Türkiye’nin öyküsü güçlü. Türkiye siyasi meçhullüğü geride bırakmış, çok güçlü bir dezenflasyon, ıslahat programı var.

“TÜRKİYE’NİN REZERVLERİ ARTTI”

Rezervlerimiz güçlendi. Türkiye’nin rezervleri Mayıs’tan bu yana 36 milyar dolar arttı. İnanç olmazsa kaynak girişi olmazsa 36 milyar dolarlık artış mümkün değil. Kur oynaklığı 1 aylık opsiyonların ima ettiği konsept var. Kur oynaklığı Mayıs ayında yüzde 57 civarındaydı. Kasım’da bu 8’in altına düştü. Kur oynaklığı bir bant olsa gelişmekte olan ülkeler için Türkiye kur oynaklığının en düşük olduğu ülke haline geldi.

Gelecek yılın ikinci yarısında global finansal şartlar daha elverişli hale gelecek. Fed, AMB faiz indirimlerine başlayacaklar büyük ihtimalle. Risk iştahını artıracak. Türkiye’ye ilgi daha da artacak. Gelecek yılın ikinci yarısından kastım bu.

“KATAR-BAE İLE KONUŞUYORUZ”

Dış temaslarda ne yaptık, tüm dünyaya , yatırımcılara gittik, Türkiye’nin programını, yol haritasını paylaştık. Buna ilgi ağır. Dünya Bankası OVP açıklandıktan sonra ben Türkiye’ye taahhüt ettiğim kaynak ölçüsünü 17 milyar dolardan 35 milyar dolara çıkarıyorum, bu programın başarılı olacağına inanıyorum. Körfez’den çok önemli ilgi var, bu kaynak yatırıma dönüşecek. Katar, BAE ile konuşuyoruz, program sonuçlandırdık.

“TÜRKİYE’YE KAYNAK AKIŞI BAŞLADI VE ÇOK GÜÇLÜ”

Küresel finansal şartlar çok sıkı. Gelişmekte olan ülkelere sermaye akışı zayıf. Türkiye bu devirde kaynak çekiyor. Türkiye’ye kaynak girişini göstermek için bankaların yurt dışı borçlarını Ocak Mayıs devrinde yüzde 96’ydı. Bakın, Haziran-Eylül devrinde yüzde 142’ye çıkmış. Bankalar 100 dolar borç öderken 142 dolar borç bulmuşlar. Türkiye’ye kaynak akışı başladı ve çok güçlü. Kaynak akışı olmazsa vadesine 1 yıldan az kalmış 211 milyar dolarlık dış borcu nasıl yönetim ederiz, nasıl rezerv artırırız? Önemli kaynak girişi var ve artarak devam edecek. 2024’ün ikinci yarısından itibaren güçlenerek artacak.

“YÜZDE 40 VERGİ İÇİN YALNIZCA YETKİ ALINDI”

Yüzde 40’a kadar vergi için yetki alınıyor. Ulu Meclis’ten Cumhurbaşkanı’na yetki alınıyor, bu olacağı manasına gelmiyor. Liralaşmayı desteklemek için piyasa şartları el verdiğinde vergiyi kullanıp bu sürece katkıda bulunabiliriz. Zamanlama olarak gerçek olduğuna inanmıyorum. Önümüzdeki devirde oturup daha adil vergi sistemi konusunda önemli adımlar atacağız. Kamu harcamalarını nasıl verimli alanlara kanalize edebiliriz, tasarruf harcamamak değildir aslında kamuda. Tasarruf kaynakların yanlışsız alanlara yönlendirilmesidir. Gereksiz harcamaların da kaldırılmasını içeriyor. Türkiye’nin altyapısına yatırım yapacağız. Şu anda yüzde 40 vergi getirmiyoruz, piyasa şartlarına bakacağız. Liralaşmanın ana motoru para siyasetindeki rasyonelleşmedir. Liraya itimadı portföyde daha yüklü TL tutmanın yolu tabi ki para siyaseti üzerinden geçiyor. Burada bir yıl sonraki enflasyonu çıpalayacak yapı içinde gidiyoruz.

“VERGİ ARTIŞLARI TEKRARLANMAYACAK”

Programın ana bileşeni dezenflasyondur. Faizler arttı, enflasyon yükseliş trendinde. Para siyaseti gecikmeli olarak çalışıyor. Bugün gidin ABD’de, İngiltere, AB’deki tecrübelere bakın. Bütün ülkelerde mali sıkılaşma başlar lakin enflasyon yükseliş trendini bir müddet korur ve daha sonra düşmeye başlar, çabucak tesirli olmuyor, gecikmeli oluyor. Yalnızca vakte muhtaçlığımız var. Transfer düzeneğini zorlaştıran bir iki faktör var. Bunlardan biri KKM, birisi de Türkiye’de mevduatların kıymetli kısmı döviz cinsinden. Para ikamesi var. Bu iki faktör Türkiye’de transfer sistemini bir ölçü zayıflatmış durumda. Para siyasetinde güzelleştirmeyle birlikte gelecek yılın ikinci yarısından itibaren çok güçlü dezenflasyon sürecine gireceğiz. Tabi ki baz tesiri olacak. Bütçeyi düzeltmek için KDV, akaryakıtta ÖTV üzere enflasyonu artıran vergi artışlarına gittik. Bu vergi artışları tekrarlanmayacak, gelecek sene sistemden çıkmış olacak. Sarsıntı Şubat ayında oldu fakat enkazın kaldırılması vakit alıyor. Sarsıntıya ait güçlü kaynak aktardığımız, kentleri tekrar imar edelim uğraşımız birtakım eserlerin fiyatlarını artırdı. İnşaat materyallerinin fiyatları arttı. İnşallah Türkiye bir daha sarsıntı görmez, bunlar baz tesiri. Temel tesir, para siyasetindeki güçlü etkisyle gecikmeli devreye girmesi.

İkinci konu maliye ve gelirler siyaseti. Sarsıntı nedeniyle maliye siyaseti gevşek sayılır. Gelecek sene muhtemelen biraz daha uyguna gidecek diye bekliyoruz, maliye siyaseti da eşgüdümlü olacak. Para siyaseti, maliye siyaseti, gelirler siyaseti burada birlikte çalışacak eşgüdüm içinde enflasyonun tek haneye düşürülmesi için ağır gayrete dönüşecek. Mayıstan sonra yıllık enflasyon güçlü ve süratli halde düşecek. Yılı yüzde 36’yla bitirmeyi ümit ediyoruz. Önümüzdeki yıldan itibaren enflasyonun aylığında düşüş trendi başladı, kalıcı formda düşüşe devam edeceğini öngörüyoruz. Aylık bazda çekirdek enflasyonu takip ederek bizim amacımızla uyumlu olup olmadığı incelenebilir.

KİRALARDA DÜŞÜŞ OLACAK MI?

Kiraların artmasının iki sebebi var, biri arzi başkası siyaset çerçevesiyle tesirli. Çok büyük sarsıntı felaketi başladı. Zelzele bölgesinde olsun, dışında olsun çok önemli konut talebi oluştu. Bunun tesiri var, konut seferberliğindeyiz. Biz bir an evvel kentlerin tekrar imar edilmesi, vatandaşların yine sağlıklı konutlara kavuşmasını istiyoruz. Önümüzdeki birkaç ay içinde vatandaşlara 200 bin konut tamamlanmış ve hizmetlerine sunulmuş olacak. Deprem nedeniyle ortaya çıkan kira artışını sınırlayacak. Son yıllarda gerçek faiz düşük olduğu için konut fiyatları çok süratli arttı, kira da ona nazaran şekillendi. artık konut arzını artıracağız, bir taraftan da değişik bölümlerdeki çok fiyat artışları dezenflasyon kapsamında denetim altına alınacak. Bütün bu konular bir ortaya geldiğinde ben inanıyorum ki kira artışlarında olağanlaşmaya gideceğiz.

İŞ DÜNYASINA: MÜŞTERİ BULAMAYACAKSINIZ

İş alemine seslenmek istiyorum. Fiyatlama davranışlarında önemli bozulma var, OVP’yi baz almaları kendileri için iyi olacak. Para, maliye ve gelirler siyasetini şekillendireceğiz. Eski alışkanlıklarıyla devam ederlerse müşteri bulamayacaklardır.

Ağustos’ta KKM tepeyi buldu. Kasım ayı itibariyle de 2,8 trilyon liraya kadar indi, bu düşüşün devam etmesini bekliyoruz. MB’nin attığı adımlar var. TL mevduatı cazip hale geldi. Bu devam edecek. Biz şu anda rezerv biriktiriyoruz. Türkiye’nin rezervleri Mayıs sonundan bu yana 36 milyar dolar arttı. KKM’de şirketlere vergi teşviği vermişiz, çıkacağız diyeceğiz ki vergi teşviğini kaldırıyoruz. Sonuçta bu bir enstrüman, türel tabanı var. Para siyaseti transfer sisteminin önünde belirsizlik kaynağı olması, biz buradan çıkacağız, KKM’den çıkış başladı, tedrici olarak devam edecek. Rezerv birikimiyle birlikte bir noktada hareket edeceğiz.

“KAMUDA TOGG ALINMASINI ZARURÎ TUTUYORUM”

Deprem nedeniyle bütçe açığımız arttı. Bu sene bütçe açığını yüzde 6’nın altında tutmak, gelecek sene yüzde 6’nın altında tutmak, 2025-2026’dan sonra yüzde 3’e yakınsayıp, yüzde 3’ün altına çekmek. Mali disiplin çok kıymetli. Bir taraftan cari açığı azaltıyoruz. Cari açıkta kalıcı başarıyı sağlayacağız. Cari açığın ulusal gelire oranını yüzde 2’nin altına getirmek istiyoruz. Direkt yatırımlarla borç olmaksızın finanse edilebilir düzeye çekeceğiz. Bütçe açığını yüzde 3’ün altına, cari açığı da yüzde 2’nin altına çekerek Türkiye’nin makro finansal imkanlarını genişleteceğiz. Vatandaşımız kamuda tasarruf da bekliyor. Bu mevzuda ağır gayret içindeyiz. Bizden kurumların planlanmış taşıt talepleri var. Üniversite rektörü taşıtım eski, yenilenmesi lazım. Onay verirken yalnızca yerli ve ulusal olan kullanımı ucuz olan elektrikli Togg’u alabilirsin diyoruz, ikincisi mevcudu satacaksın diyoruz. Muhtemelen mevcut daha kıymetlidir, dizel ya da benzinlidir, sarfiyatı yüksektir. Münasebetiyle biz bu bahislerde hassasız. Yurt dışı seyahatlerinde ağır halde inceliyoruz. Gerekli mi, bir kişi gitse olur mu? Bu mevzularda da hassasiyet gösteriyoruz. En büyük tasarruf üretken alanlara kaynakların kanalize edilmesidir.

BAKAN ŞİMŞEK’TEN İŞ DÜNYASINA ÇAĞRI

Önümüzdeki devirde iç talep yavaşlayacak. Kesinlikle iş alemi dış pazar arayışına girsinler. Her türlü takviyesi vereceğiz. İhracat reeskont kredilerini 10 kat artırdık, faize üst limit getirdik. Şu anda 25,9 üst limit. Hizmet ihracatına husus olan alanlarda dışarıdan kazandığı geliri getirsin, yüzde 80 vergi avantajı sağlıyoruz. Hasebiyle burada sembolik seviyeye getirdik. Eximbank’ın sermayesini yüzde 49 artırdık fakat yetmez. Yakın devirde, Eximbank’a 10 yıl vadeli yüksek montanlı sermaye gibisi kredi bulacağız. Onun müzakerelerinin son evresine girildi. Bir taraftan ihracatçıya takviye vereceğiz, kredi imkanı, düşük faiz imkanlar ve düşük vergi. İhracat Türkiye’nin çıkış yoludur. Dış talep zayıf. Olsun biz pazar hissesini büyütelim. Düşük de büyüseler diğerlerine nazaran rekabetçi pozisyona gelin ek pazar hissesi alın.

YTAK KREDİLERİ

Sanayi Bakanlığımız Türkiye’nin dış ticaretinde değerli olan 281 kalemi belirledi. Bu eseri yayınladı, biz özel bölümden dünyadaki tüm yatırımcılardan şunu bekliyoruz, ben şu eseri üretebilirim. Süreç Sanayi Bakanlığı’nda başlayacak. Teknik olarak kâfi deyince, finansal fizibilitesini bankalar yapacak. Cari açığı azaltıyor mu enflasyonda düşüş yaratır mı kararını Merkez Bankası verecek. 300 milyar lira, 1’er milyardan potansiyel büyük 300 yatırımdan bahsediyorsunuz. OVP’yi açıklarken yatırım dedik, yatırım olunca istihdam olur, sonra üretim olur. Bunun kıymetli kısmının ihracat olmasını istiyoruz.