Türkiye’nin ilk savaş uçağı KAAN, birinci insansız savaş uçağı KIZILELMA, envantere gireceği gün merakla beklenen ALTAY tankı ve daha birçok kara, deniz, hava platformu… Cumhuriyet’in 100. yılında yoluna birtakım alanlarda doludizgin devam eden Ankara’nın tüm bu projelerdeki en büyük meydan okumalarından biri de motor meselesi…

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde yaptığı ”KIZILELMA’da yerli/milli motorun üretimi maalesef neresinden baksanız 5 yılı alır” cümlesi bu süreci bir sefer daha gündemin üst sıralarına taşıdı.

Peki, bugüne kadar çok farklı tarihlerin söylem edildiği yerli/milli motor konusunda hangi noktadayız? Savunma Sanayii Araştırmacısı Yusuf Akbaba ayrıntıları anlattı.

“En gerçekçi tarihi duyduk”

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ”5 yıllık mühlet zarfı” vurgusuyla başlıyor anlatmaya Akbaba ve KIZILELMA’nın motoru konusunda verilen bu tarihin ”ihtiyatlı” olduğunu belirtiyor.

Akbaba’ya nazaran Cumhurbaşkanı’na daha evvel misal projelerde verilen lakin tutturulamayan tarihler olması burada temel nokta. ”Bu nedenle Sayın Cumhurbaşkanı’nın en gerçekçi tarih olan 5 yılı söylem etmesi çok önemli” diyor Akbaba.

Her ne kadar verilen tarih için en ihtiyatlı yol düşünülmüş olsa da bir parantez açıyor ve Baykar’ın bu üzere süreçlerdeki performansına atıf yapıyor. “Ekibin potansiyeli düşünüldüğünde 5 yıldan kısa müddette hazır olma ihtimali de var” cümlesiyle beklentisini de aktarmış oluyor.

Sadece grup de değil… İnsanız platformda kullanılacak motorun, beşerli platformlarda kullanılacak bir motora nazaran daha rahat test süreci olduğuna da vurgu yapıyor Akbaba ve bu gerçekliğin de projenin erken bitmesine katkı sağlayabileceğine dikkati çekiyor.

KAAN’ın motorunu ne vakit operasyonel görebiliriz?

KIZILELMA’nın motoru ve 5 yıllık müddet, haliyle gözleri öteki alanlardaki mevcut duruma da çevirdi. Bu noktada akla birinci gelen proje Aralık 2023 sonunda gökyüzüyle buluşmayı hedefleyen Milli Muharip Uçak ya da KAAN.

KAAN’ın test uçuşunda ABD yapımı iki motorla havalanacağı sır değil… Lakin bir yandan da yerli motorla ilgili çalışmalar sürüyor. KAAN’ın 2028’de yerli motorla uçması istikametinde bir planlama olduğunu medyaya yansıyan haberlerden biliyoruz.

Yusuf Akbaba, KAAN’ın motoru için verilen tarihlerde çok ihtiyatlı olunması gerektiği görüşünde. İki yıla yakın müddettir TRMOTOR şirketinin Ukrayna’nın takviyesiyle motor geliştirmek için çalışmalarını sürdürdüğünü de ekliyor:

“Bunun yanında TEI’nin de kendi içerisinde çalışmaları mevcut. 2028 yılında uçak üzerinde motorun testlerine başlanması hedefleniyor. Motoru tam operasyonel halde 2031-33 bandında göreceğimizi düşünüyorum.

Tarihimizde birinci kez beşinci kuşak uçak ve bu uçak için motor yapıyoruz. Gereç ve teknik manada almamız gereken değerli bir yol var. Projenin zorluğu göz önünde bulundurulduğunda TRMOTOR, TEI, Kale ve hatta kara sistemleri için motor üreten firmalarımızın bilgi birikiminden ve altyapılarından ortak yararlanarak güç birliği yapılması gerekiyor.”

“Sektördeki muvaffakiyetin motorlara yansıması şart”

Türk savunma sanayiinin son yıllarda insansız sistemler, kara araçları, elektronik harp ögeleri, deniz ve füze sistemlerinde dünyada merak uyandıran başarılara imza atması elbette rastlantısal değil.

Ancak madalyonun öbür yüzündeki mevzulardan biri de en başta da söylediğimiz üzere motorlar. “Çok farklı sistem ve platformlara gösterilen muvaffakiyetler maalesef itki sistemlerinde gösterilemedi” diyor Akbaba.

Bu noktada bir dipnot daha veriyor, kimi motor projelerinin ya geç başlatıldığını ya da sonuca ulaşamadığından bahsedip, kelamlarını şöyle tamamlıyor:

“Türk savunma sanayii hafif zırhlı araçlar, füze sistemleri ve MALE sınıfı İHA’lar için yerli motorların kullanımına geçti ancak daha yolun başındayız.

TEI tarafından geliştirilen TS-1400 turboşaft motoru, BMC Power’ın Utku – Batu güç kümesi projeleri, TRMOTOR’un üreteceği jet motoru ve deniz sistemleri için gelecek yerli itki sistemleri sonrasında Türk savunma sanayii dışa bağımlılığını kıymetli ölçüde bitirecek.

Yukarıda saydığımız projelerin hepsi platformlara entegre edildiğinde ‘Türk savunma sanayiinin kalbi artık yerli ve ulusal atıyor’ kelamını de rahatlıkla kullanabileceğiz.”