Haber7 / Özel 

İşgalci İsrail, 7 Ekim’den bu yana Gazze’de binlerce temiz Filistinliyi katletti. İki ayı aşkın müddettir, saf sivillere yönelik zalimce akınlar devam ediyor. 

Hukukçu iş adamı Mehmet Ali Bal, İsrail Filistin savaşlarının psikopolitiğini yazdı. Filistin topraklarının işgal edilmesi için 100 yıldan uzun vakittir izlenen plan ve siyasetleri özetleyen Bal, incelediği hususun kıymetini, “Sahada yaşanan acı ve şiddetli olayların cereyan etmesinden ötürü olayların psikopolitiği üzerinde objektif olarak durulmamıştır. Halbuki uzun müddetli ve çok istikametli savaşta beşeri gücün rasyonel değerlendirmesi hayati değer taşımaktadır” sözleriyle vurguladı. 

Filistin cephesi ve Müslüman devletlerin durumu hakkında da çarpıcı tahlillerde bulunan Bal, “Elbette ki Müslüman devletler İsrail’e dur diyebilecek bir güce ulaşmış değildirler. Aslına bakarsak, geçen yıllar içinde bu istikamette bir hazırlık yapmış değildirler” yorumunda bulundu.

Hukukçu iş adamı Mehmet Ali Bal’ın, “Nakba’dan Nakbaya Aliyah’dan Aliyah’a İsrail Filistin Savaşlarının Psikopolitiği” başlıklı yazısı şöyle: 

Filistin topraklarını da kapsayan bölgedeki siyasi, askeri, ekonomik ve toplumsal olaylar 19. Yüzyıldan itibaren çağdaş global sıkıntılardan biri olmuştur. Bu sıkıntıya, başlangıçta İngiltere, daha sonra ABD, Rusya, Fransa, Almanya üzere ülkeler müdahil olmuşlardır. Ki bu ülkelerin ekserisi global harika güçler ortasındadırlar. İsrail devletinin beşeri kaynağı olan göçler yeniden dünyanın her bölgesinden bölgeye yönelerek yahut yönetilerek daha baştan burayı global merkezler ve periferisinden farklı çeşitlilikte toplumsal kümelerle doldurmuştur. Bu durum bile İsrail Filistin sıkıntısının başlangıçtan beri bir global sorun niteliğini ortaya koymaktadır. Hasebiyle yüzyılımızın bu en değerli problemlerinden biri olan bu çatışmada mevzuyu her tarafıyla kapsayan bir çalışma yapmak fiilen imkansızdır. Fakat, mevzuyu farklı istikametleri prestijiyle gruplandırarak kavrama usulü oluşturmak faydalı olabilir. Bu yazıda, İsrail Filistin çatışması merkezinde yaşanan olayların ve gelişmelerin psikopolitiği üzerinde durmaya çalışacağım.

OLAYLARIN PSİKOPOLİTİĞİ NEDEN BU KADAR KIYMETLİ?

Niçin bu mevzuyu tercih ediyorum? Çünkü sahada yaşanan acı ve şiddetli olayların cereyan etmesinden ötürü olayların psikopolitiği üzerinde objektif olarak durulmamıştır. Halbuki uzun periyodik ve çok istikametli savaşta beşeri gücün rasyonel değerlendirmesi hayati değer taşımaktadır. Her iki tarafta duygusal alt yapıyı, bunun üzerine endoktrinasyonu, propagandanın ötesinde toplumların en hassas sensörlerini daima manipülasyon dalgasına maruz bırakmayı, sembolik isimlendirmeleri ve yürütülen zihinsel savaşı (Sahip olunan yaygın inançların aksine) gereği kadar işlemediğimiz kanaatini taşıyorum. Halbuki bu her ne kadar başlıkta tam yansıtamasam da baştan başa insan problemidir. Büyük davaları sırtında taşıyanlar da sorumluluk bildirisini alan beşerler ve toplumlar olacaklardır.

Özellikle seçilmiş travmalar ve seçilmiş zaferler (Kavramlar D. Vamık Volkan’a ait) ile yüklü tarihini kıskançlık ile koruyan milletler için çatışmaların Psikopolitiği çok daha fazla değer içermektedir.

Şimdi psikopolitik açıdan kıymet taşıyan temel kavramlar süzgecinden çatışmaların birincil ve ikincil taraflarını çözümleme denemesi yapalım.

İSRAİLLİLERİN TAŞIDIĞI RUHSAL YÜK

A-İsrail’in Kuruluşu Öncesi Psikopolitik Hazırlık

İsrail’i oluşturan bütün bölümler olmasa bile öncü ve seçkin bölümler esasen yüzyıllardır devam eden Davut ve Süleyman Krallığının zafer mirasını ve Babil Sürgünlerinin ve Kudüs’ün Romalılar tarafından tahribi ve Yahudilerin katledilmesinin ruhsal yükünü taşımaktadırlar. Bunun üzerine Avrupa’da Yahudi topluluklarının yaşadıkları büyük katliamlar ve takibatlar (Özellikle İngiltere, Portekiz, İspanya, Venedik gibi) ve gettolarda yaşamak zorunda kalmaları bu ruhsal yükü ve zafer beklentisini artırmıştır. Mesihçi ideolojiler ve beklentilerin Yahudi toplumunda daima var olmasının bir nedeni de bu olsa gerektir.

Birinci Dünya Savaşı öncesi bir çağdaş ideoloji olarak Siyonizmin doğuşu, Batı Avrupa’da çok prestij görmese de çok sıkıntılı olan Çarlık Rusyası (Yahudi pogromları çok ağır yaşanmıştır) ve Doğu ve Orta Avrupa’daki Yahudi topluluklarında büyük tesir yaratmıştır. Bu tesir vakitle öbür ülkelerdeki Yahudi topluluklarına yayılmıştır. Nihayet 1882- 1903 ortasında Birinci Aliya (Birinci Göç Dalgası) akabinde 1903-1914 ortasında İkinci Aliya gerçekleştirilir. Artık farklı ülkelerden akın akın Yahudi yerleşimciler gelmektedir. Küresel Yahudi örgütleri ve etkilenen cemaatler ile Filistin’e gelen yerleşimciler burada yeni bir devlet yaratmak için güçlü bir motivasyona ve ruhsal tansiyona sahiptirler. Bu durum hiç değişmeyecektir.

YAHUDİ TERÖR ÖRGÜTLERİ DEVLET KURUMLARI HALİNE GELDİ

Bölgede başlangıçtaki Yahudi terör örgütlerinin (Haganah, Irgun, Stern, vb) yaptıkları katliamlar daha sonra bu örgütlerin İsrail Devletinin kurumları haline gelmesiyle de daha ağır ve stratejik bir biçimde devam etmiştir. Devlet olmaya, toprak kazanmaya, Yahudi göçünü artırmaya ve Filistinlileri mülksüzleştirme ve öldürmeye yönelik bu ağır şartlandırma hiçbir vakit azalmamıştır. Daha sonraki yıllarda 1968’de, 1973’te birebir ağır şartlandırma tesirini sürdürmüştür.

Filistin ve Arap ülkeleri cephesinde ise (Aslında buna dağınık topluluklar diyebiliriz) İsrail tarafına oranla seçilmiş travmalar ve zaferler bakımından donanımları zayıf görünmektedir. Ne yazık ki Arap dünyasında var olan tansiyon ve şartlandırma Arap milliyetçiliği ve Osmanlı Hakimiyetinden kopma sürecinde tükenmiştir. Vakıa bölgedeki ve Osmanlı Devleti coğrafyasındaki global güç istikrarına tesir eden ve edecek süreçler Batının muhteşem güçleri tarafından tasarlanmakta ve yönetilmektedir. Arap ve Müslüman coğrafyasında milliyetçilik ile çağdaşlaşmacı akımlar, iç karışıklıklar, idarecilerin basiretsiz tavırları ortak bir motivasyon ve ağır koşullandırmayı imkansız kılmıştır.

“YOĞUN KOŞULLANDIRMA”NIN “STRATEJİK VE KARARLI HAREKAT” SİLSİLESİNE DÖNÜŞMESİ

B- İsrail’in Kuruluşu Sonrası Psikopolitik Durum

İsrail kurulduktan sonra “yoğun koşullandırma” Devlet boyutunda “stratejik ve kararlı harekat” silsilesine dönüşmüştür. Psikopolitik hazırlık daha çerçevesi muhakkak harekatların muvaffakiyete ulaşmasında kullanılmıştır. Bu da bölgedeki savaşta askeri propaganda seviyesinde icra edilmiş; global medyada ise “zihinsel yönlendirme programı” sanat ve bilhassa sinemanın bütün ögeleri kullanılarak uygulanmıştır.

“FİLİSTİN HALKININ PSİKOLOJİSİ, HİÇBİR GÜCÜN SIKINTISI OLMADI”

Filistinli tarafında ise bilhassa 1948 ve sonrasında konvansiyonel askeri güçlerin savaşlarında muvaffakiyet elde edilemediği için periyodun de tesiriyle silahlı örgütler kurulmuştur. Ancak, ne yazık ki, bu örgütler hareketlerin icrasında rol alabilmelerine rağmen, dizaynında ve psikopolitik tesirlerini yönetmede kelam ve yeterlik sahibi değildirler. Kaldı ki bu örgütlerin maksada yönelik stratejileri ve kararlılıkları da bulunmamaktadır. En son yaşadığımız Gazze şeridinde olaylarda gördüğümüz üzere sonuç alma ümidi ve maksadı olmayan çaresizlik kaynaklı aksiyonlar daha fazla görülmüştür. Bu durum devrin tesirli aydınlarından biri olan Frantz Fanon’un kendi içinde dinamik üzere görünen ancak sonuç alma stratejisini içermeyen “Mücadelenin kendisi zaferden daha önemlidir” sloganının hararetle kabulünde açıkça görülmektedir.

Filistinlilerin dostu ve/veya İsrail’e hasım devletlerde ise her güç kendi devlet stratejisi etrafında bu olaylara müdahil olmuş, ortak bir his durumu ve ağırlaşmış çaba iradesi oluşmamıştır. Daha çok bilhassa müslüman ülkelerde Filistin ya da Kudüs konusu bir iç siyaset dizaynının kullanışlı araçları olmuştur. Filistin halkın yönelik bilinçaltı taarruzlarını, onların dünya medyasında unutturulmaları yahut şeytanlaştırılmaları faaliyetlerini ise Edward Said yahut Noam Chomsky üzere bağımsız aydınlar çözümlemişler ve global seviyede anlatmışlardır. Ne yazık ki, bu yüzyılın zulüm olayını anlatan nitelikli akademik çalışmalarda müslüman yahut Türk bilim adamlarının katkısı çok azdır. Bu türlü olunca da gerek biz dahil Müslüman ülkelerde gerekse öbür hususa taraf olabilecek ülkelerde İsrail aksisi politik atmosfer zayıf kalmış, bu alandaki reaksiyonlar spontane ve bağımsız nitelikte kalmışlardır.

“MÜSLÜMAN DÜNYADA KARARLILIK AĞIRLAŞMASI YOK”

C- Günümüzde İsrail Filistin Savaşına Ait Psikopolitik Durum

Birinci Aliya’dan bugüne Musevilerin dünyasında ve Müslümanların dünyasında neler değişmiştir psikopolitik açıdan? Mesela 1990’larda İsrail’de oluşan Siyonizmi eleştiren post-siyonistler bir siyasi ve karar mercii olabilmişler midir? Filistinliler içinde bir çatışma sonucunu değiştirici güç ortaya çıkmış mıdır? Filistin davası E. Said üzere birini kendi içinden çıkarabilmiş midir? Müslüman ülkelerin devletleri İsrail’e dur diyebilecek bir güce ve siyasi denkleme erişmiş midirler? Buna karşılık İsrail saldırganlığında bir sönümlenme ortaya çıkmış mıdır? Siyasi entropi hangi taraf için daha fazla geçerlidir? Psikopolitik açıdan Müslüman dünyasındaki yansıların seviyesi nedir? Sorumluluk alma bakımından 1948’den farkı var mıdır Müslüman dünyasının?

Tıpkı geçen yüzyılın başından itibaren görüldüğü üzere Müslüman dünyasında İsrail’i ve destekçilerini zulümden vazgeçirecek bir yoğunlukta reaksiyonun olmaması bir yana İsrail ile uğraşta zımnî ve açık görüş farklılıkları vardır. Bu durum bana D. Frommkin’in 1914’teki İstanbulunu hatırlatmaktadır: “Müslümanların Halife’si kutsal cihat ilan etmişti. Lakin bu payitaht İstanbul’da bile fazla heyecan uyandırmamıştı!” Filistinlilerin çaresizce, Fanon’un dediği üzere uğraş zaferden değerli diyerek öldükleri doğrudur. Lakin Müslüman devletlerin İsrail’e ambargo uygulamaktan bile kaçındıkları da bir gerçektir.

1990 sonrası İsrail akademi ve sanat dünyasında siyonizm tenkitleri yapanlar ne yazık ki, bir siyasi sonuca ulaşamamışlardır. Batı dünyasını etkileyecek İslam dünyası aydınları, kanaat ve din liderleri, siyasetçileri uzak bir gelecekte beklenmektedir hala. Çünkü bugün hiç tesirlerinin olmadığı aşikardır.

Filistin dünyasında bölünmeler ve farklı kanılar hala tesirini devam ettirmektedir. Ve Filistin hala tesirli olacak sayı ve nitelikte kendi aydınlarını, niyet başkanlarını yaratabilmiş değildir.

“MÜSLÜMAN DEVLETLER İSRAİL’E DUR DİYECEK GÜCE SAHİP DEĞİL”

Elbette ki Müslüman devletler İsrail’e dur diyebilecek bir güce ulaşmış değildirler. Aslına bakarsak, geçen yıllar içinde bu istikamette bir hazırlık yapmış değildirler. Siyasi, beşeri, askeri, istihbari, bilimsel ve teknolojik açıdan önemli bir hazırlığın olmadığı rahatlıkla tespit edilebilmektedir. Dolayısıyla bu özensizlik, kararlılık eksikliği, ikiyüzlülük, acziyet hali Müslüman toplumları da olumsuz etkilemektedir. Son katliama karşı Batılı metropollerde yapılan toplumsal şovların heyecan ve reaksiyon seviyesinin daha yüksek olduğu anlaşılmaktadır.

Şayet bir siyasi entropiden kelam edeceksek, sanki hangi taraf gücünü minimuma ve düzensizliğini azamiye çekecektir? Özcesi sönümlenecek olan heyecan, kararlılık, irade hangi tarafa aittir? 1947’den beri Müslüman dünyasının başkanları BM üzere uluslara-üstü kurumlardan yahut şu yahut bu büyük devletten bir tahlil adımı bekleme adetinden vazgeçmişler midir? Yoksa bu mevzuda siyasi beyanat dışında bir yol ile sorumluluk alan devlet var mıdır? Buna yanıt olumsuz olduğu için Müslüman dünyasının toplumları artık psikopolitik açıdan güçlerini, tansiyonlarını kaybetmiş, ülke hudutları dışında fizikî aktiviteleri durmuş, adeta mevtle sönümlenmiş bir hal üzeredirler.