BDDK tarafından hazırlanan “Bankaların Kredi Süreçlerine Ait Yönetmelik”, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmeliğe nazaran, bankalarda kredi açma yetkisi temel prestijiyle idare konseyine ilişkin olacak. İdare konseyi; kredi açma, onay verme ve başka idarî asıllara ait siyasetleri oluşturmak, bunların uygulanmasını ve izlenmesini sağlamak ve gerekli önlemleri almakla yükümlü olacak. İdare şurası kredi açma yetkisini teşkil edeceği kredi komitesine yahut genel müdürlüğe devredebilecek. İdare kurulunca kredi açılmasında yahut yetki zamanında genel müdürlüğün yazılı önerisi aranacak. İdare şurası, kredi komitesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı, genel müdür yahut genel müdür yardımcısının yer aldığı komiteler yetkisinde açılacak krediler için yapılacak tekliflerde, kredi talebinde bulunanların mali analiz ve istihbarat raporlarının ekli olması mecburî olacak.

Bir gerçek yahut hukukî bireye açılacak kredi sonunun tespitinde, idare heyeti, en fazla, kredi komitesine özkaynakların yüzde onu, genel müdürlüğe yüzde biri fiyatındaki kredi açma yetkisini devredebilecek. Genel müdürlük kendisine devredilen kredi açma yetkisini öbür üniteleri, bölge müdürlükleri yahut şubeler aracılığıyla da kullanabilecek.

Yönetim kurulunca yetkinin, kredinin meblağı, cinsi, alınacak teminat başta olmak üzere kredi açılmasında mutaden tespiti gereken konuları içerecek biçimde kapsam ve hudutlarının açık ve detaylı olarak belirlenmiş ve yazılı biçimde, kredi açılmadan evvel devredilmiş olması gerekecek.

Kredi açma yetkisini haiz olanlar, kendileri ile eş ve velâyeti altındaki çocuklarının yahut bunlarla risk kümesi oluşturan öteki gerçek ve hukukî şahısların taraf olduğu kredi süreçlerine ait kıymetlendirme ve karar verme basamaklarında yer alamayacak ve bu hususu yazılı olarak kontrol komitesine bildirecek. Banka genel müdürü yahut idare konseyi üyelerinden, sırf bu sıfatları münasebetiyle Kanunun 49 uncu unsurunun ikinci fıkrası uyarınca bankanın dâhil olduğu risk kümesi içinde yer alanlar hakkında, bankanın dâhil olduğu risk kümesine kullandırılacak kredilere ait olarak bu fıkra uygulanmayacak.

Bankanın dâhil olduğu risk kümesi ve Kanunun 50 nci hususunun birinci fıkrasında belirtilen şahıslar ile yapılan; kredi süreçleri ile hizmet kontratları, mal alım satım süreçleri ve gibisi süreçler için kıymetlendirme, onay ve iş akış süreçleri idare kurulunca yazılı olarak belirlenecek. İdare kurulunca belirlenecek değerlilik eşiği üzerindeki hizmet mukaveleleri, mal alım-satım süreçleri, kredi süreçleri, kredilerin kayıttan düşülmesi ve gibisi süreçler idare konseyinin ön onayına tabi olarak gerçekleştirilecek. Şura kelam konusu değerlilik eşiğine ait olarak hudut koymaya yetkili olacak. Kredilendirme ve öbür süreçlerde aranan şartların bu süreçlere ait tahsis, ödeme, teminatlandırma dâhil tüm etaplarda piyasa şartlarından farklılık arz etmemesi gerekecek.

Söz konusu bireylere verilecek krediler ile bunlarla gerçekleştirilecek öbür süreçlere ait karar ve süreçlerde yer alan bireylerin çıkar çatışmasını engelleyecek biçimde belirlenmesi gerekecek. Üst idare, kredi tahsis ve izleme ünitelerinin bu unsurda düzenlenen koşullara ahenk konusunda azami dikkati göstermesine yönelik tüm önlemleri almakla yükümlü olacak.

Bankanın bu unsur kapsamındaki süreçlerinin gerekli halde tesis edilip edilmediği ile bu süreçlerin izlenmesi ve raporlanması iç kontrol ünitelerince gözden geçirilecek. Tespit edilen aksaklıklar, alınması tavsiye edilen önlemler ile birlikte üst idareye bildirilecek.

Kredi komitesinin oluşumu

Banka idare şurasının, kredilerle ilgili olarak vereceği misyonları yapmak üzere, Kanunun 25 inci hususuna nazaran müddet hariç genel müdürde aranan kuralları taşıyan üyeleri ortasından seçeceği en az iki üye ile banka genel müdürü yahut vekilinden oluşan bir kredi komitesi kurulabilecek. Rastgele bir toplantıya katılamayacak kredi komitesi üyesi yerine vazife yapmak üzere müddet hariç genel müdürde aranan kaideleri taşıyan idare şurası üyeleri ortasından iki yedek üye seçilecek. Kredi komitesi üye ve yedeklerinin seçiminde idare heyeti üyelerinin en az dörtte üçünün olumlu oyu aranacak.

Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyet gösteren yabancı bankalarda kredi komitesi kurulması halinde, müdürler konseyi tıpkı vakitte kredi komitesi misyonunu yürütecek.

Kredi komitesi tüm üyelerin iştiraki ile toplanacak. Kredi komitesinin oy birliği ile verdiği kararlar direkt, oy çokluğu ile verdiği kararlar idare şurasının onayından sonra uygulanacak. Komite gündemi genel müdür yahut genel müdürün bulunmaması halinde vekili tarafından tespit edilir ve öbür üyelere duyurulacak. Kredi komitesince kredi açılmasında genel müdürlüğün yazılı önerisi aranacak.

Yönetim şurası, kredi komitesinin faaliyetlerini denetlemekle yükümlü olacak. İdare şurası üyelerinden her biri, kredi komitesinden, komitenin faaliyetleri hakkında her türlü bilgiyi istemeye ve gerekli göreceği her türlü denetimi yapmaya yetkili olacak.

Kredi komitesi kararları karar defterine kaydedilecek. Kredi komitesi karar defteri, idare konseyi karar defterinin tabi olduğu adap ve temele nazaran tutulacak.

Bankalar, kredileri nedeniyle maruz kalınacak riskleri ölçmek, karşı tarafın malî gücünü nizamlı olarak tahlil etmek ve izlemek, gerekli bilgi ve evrakları temin etmek ve bunlara ait asılları belirlemek zorunda olacak.

Bankalarca beş milyon Türk Lirası üzerinde verilecek nakdi ve gayri nakdi krediler için müşterilerden hesap durumu evrakı alınması mecburî tutuldu.

Konut, taşıt ve başka tüketici kredilerine ait sınırlamalar

Tüketicilere, konut edinmeleri gayesiyle kullandırılacak kredilerde ve taşıt kredileri hariç konut teminatlı kredilerde, kredi teminat oranının azami sonu, dördüncü fıkra uyarınca belirlenecek. Sınırlamaya bahis krediler için teminat olarak alınan gayrimenkullerin değerlemesinin Konsey yahut Sermaye Piyasası Konseyi tarafından yetkilendirilmiş değerleme şirketlerine yaptırılması ve sınırlamada bu bedellerin kullanılması mecburî olacak.

Tüketicilere, binek araç edinimi maksadıyla kullandırılacak taşıt kredilerinde ve taşıt teminatlı kredilerde yahut yapılacak finansal kiralama süreçlerinde, kredi teminat oranının azami hududu, dördüncü fıkra uyarınca belirlenecek. İkinci el binek araçlarda taşıtın bedelinin tespitinde kasko kıymeti temel alınacak.

Konut edinmeleri ve konut tadilatı kapsamında konutun 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Uygar Kanununun 684 üncü hususunda düzenlenen bütünleyici modülü niteliğini haiz olacak biçimde mal yahut hizmet alımı gayesiyle tüketicilere kullandırılan krediler, konutların finansal kiralama yoluyla tüketicilere kiralanması, öteki gayrimenkul alımı maksatlı krediler, eğitim ve tahsil fiyatının finansmanı gayesiyle kullandırılacak krediler ve kamu kurum ve kuruluşlarına olan borçların finansmanı emeliyle direkt ilgili kurum yahut kuruluşun hesabına ödeme yapılmak kuralıyla kullandırılan krediler ile bu kredilerin tekrar yapılandırılması gayesiyle kullandırılan krediler hariç olmak üzere, tüketici kredilerinde ve tüketici kredilerinin yine yapılandırılmasında uygulanacak azami vade dördüncü fıkra uyarınca belirlenecek.

Kurul, Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü alınarak, bu unsurda yer alan sınırlamaları belirlemeye yahut ek sınırlamalar getirmeye yetkili olacak.