Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, CNN Türk’te sarsıntı ve kentsel dönüşümle ilgili Göksu Öngören Özgür’ün sorularını yanıtladı. 

İşte Bakan Özhaseki’nin açıklamalarından öne çıkan satır başları:

Çok büyük afetle karşılaştık. 9 saat ortayla 2 tane büyük sarsıntıyla karşılaştık. 4 kentimizden ve birçok yerleşim yerini içine alan fevkalade bir sarsıntıydı. 680 bin konutun ağır hasarlı, 170 bin işyerinin yıkıldığını gördük. 18 vilayet, 14 milyon insan etkilendi. 100 milyar doları geçen maliyeti var. Manevi ziyanı karşılayacak kelam yok. Herkes sarsıntının birinci saatlerinden itibaren yaptıklarını anlatmaya çalıştı. 810 belediyemizi sarsıntı bölgelerine havale ettim. Belediyelerimizi arama çalışma kurtarma çalışmalarına yönlendirdik. Artık hummalı bir çalışma var. Bütün bir millet ayaktaydı. Çocuklar kumbaralarındaki paraları bozdurup gönderdiler. Asıl hedefimiz depremzedeleri konutlarına yerleştirmek. Deprem konutlarını süratle bitireceğiz.

“15-20 GÜN İÇİNDE 1000 KONUT TESLİM EDECEĞİZ”

Arkadaşlarımız hazine topraklarının taban etütlerini yapmışlar. 6 milyon 600 konuta hasar tespiti yapılıyor. Arkadaşlarımız bunu Adıyaman’da Kahramanmaraş’ta her yerde yapmışlar. Hazine yeri seçme nedenimiz mülkiyet problemi. Hazine topraklarının tamamında 150 binden fazla bu cins inşaatlara başladık. Burada 15-20 gün içinde 1000 konut teslimi yapılacak. Kira yardımı alan 320 bin aile var. Burada meskenleri bitiriyoruz ki, onlara teslim edelim. 99 sarsıntısına şahitlik etmiş birisiyim. Bir otobüs mühendisimi oraya götürdüm, ‘Bakın neden yıkılmış, tespit edin’ dedim. Kamu binaları yıkılmıştı. Artık TOKİ’nin yaptığı binalardan yıkılan bina hiç yok.

“ÇOĞUNLUK NE DERSE ONU YAPARIZ”

Bugün bir toplantı yaptık. Muhtarları, STK’ları, belediye liderlerini davet ettik. Protestocu kümeler dahil, bilhassa ‘Çağırı’n dedim. Geldiler, konuştuk. ‘Rezerv alanı ilan edilerek, bizi yurdumuzdan edecek misiniz?’ üzere bir anlayış var. O denli bir şey olması mümkün mü? Hayır. Kentsel dönüşüm 2011’de çıkmış. Bu türlü bir örnek yok. Bütün dünyasını at gözlüğüyle takip eden beşerler var. İnsanları ne kadar tahrik ederse o kadar memnun oluyorlar. Ben bugün kalabalığa dedim ki, ‘Size kentsel dönüşüm, rezerv alan nedir anlatacağım. İstemiyoruz derseniz oradan ayrılıyoruz’ dedim. ‘Biz 4-5 alanda konutların yapılması uğraşı içindeyiz. 2 milyon 200 konut yaptık, kimi konutundan çıkardık biz ?’ diye sordum. Çoğunluk ne derse onu yaparız biz. Çukur hareketleri vardı. Ben yeniden bakanlıkta vazifeliyim. Bir mahalleye gelmişler yakmış, yıkmışlar.

Rezerv alan ilan etmesek yapmamız gereken şu, 500 konut sahibini çağıracağız, orada işe başlayacağız ve dönüp dağıtacağız. Bir kanun getirdik terör bölgelerinde yetki Bakanlığa geçer meskenleri yapar, hak sahibine dağıtır. O vakitte Anayasa Mahkemesi’ne gittiler. Ben gittim 1 senede o konutları yaptım dağıttım geldim. Azerbaycan Mahallesi’nin ortasından fay çizgisi gidiyordu, ‘Bilim adamları 65 metre boş bırakın, çalışın’ dediler. Ben ‘100 metre boş bırakın’ dedim. 40 milyon dolarlık ihale yaptık, kazık çakıyoruz şu anda. Dere yataklarının üzerine konut yapılamayacak. Vatandaşlar için elimizden geleni yapacağız.

Bugün Kültür Turizm Bakanımızla birlikte geldik buraya. Tarihi yapıtların nasıl korunacağını anlattı. Her türlü dini mabed geçmişte olduğu üzere ayağa kalkacak yine. Rezerv alanları bir taraftan da merkezdeki caddeleri inşa etmeye çalışıyoruz. Bir yandan da yerinde dönüşümün devam etmesi gerekiyor. Vatandaş, ‘Mahalleden ayrılmak istemiyorum’ diyor. Burada yerinde yapmak istiyorum diyor. Biz de siz komşularınızla anlaşın. Gerekirse hibe, gerekirse kredi verelim diyoruz.

“9 ŞİDDETİNE GÜÇLÜ MESKENLER YAPILABİLİYOR”

Bir sitede bir ortaya gelmişler, müheahhitle konuştuk, ‘Devletin verdiği hibeyi veriyoruz’ diye anlaşmışlar. 750 bin kredi mesken bittikten sonra 10 sene vadeyle faizsiz veriyoruz. Aylık 6 bin lira. Bugün inşaata başladıysa 4 sene sonra ödemeye başlayacak. Köy meskeninde ahır varsa 1 milyona çıkarıyoruz. İnşaat yarıda kalırsa kefili biziz. O inşaatı TOKİ tamamlayacak. Vatandaşın biri Yayladağı’nda bizden 1,5 milyon almış ve meskeni yapmış. Bize gönderdi. Bugün birkaç fotoğraf gösterdim, ‘Hangi mesken böyleydi’ diye gösterdim. Artık yaptığımız bu. Cumhurbaşkanımız, ‘Bir iş yapıyorsanız, en hoşunu yapın’ diyor. 50 bin çelik köy konutlarının ihalesine çıktık, peyderpey yapıyoruz.

Sarsıntı Şurası’nda ‘Bilim adamları yapıyorsanız, çelikten yapın’ dediler. Şura 3 gün sürdü. Biz artık çelikten yapmaya çalışıyoruz. Köy meskenlerinin tamamını çelikten yapıyoruz artık. Firmalar 3 aydan 8 aya kadar teslim ediyorlar. 9 şiddetine sağlam meskenler yapılabiliyor. Dünya Bankası ve İmar Kalkınma Bankası ile yaptığımız mutabakat var. 50 milyar liralık kredi temin ettik. Bunu borçlandık dışarıya ödeyeceğiz. Kentlerimize yansıtmayacağız. En büyük hissesi Hatay’a ayırdık. Hatay CHP belediyesinde. Kimseyi ayırmadık biz. Bazen bu parti var diye mi yapmıyorsun diye duyuyorum çok üzülüyorum. Hangi projeyi göndermişlerse biz dağıtım yaptık. 10 aylık süreçte TOKİ, Emlak Konut ile 207 bin konut inşaatına başladık. Hepsine 1 yıllık mühlet verdik. 50 bin kadar köy meskeni inşaatına başladık. Kent merkezlerine ve ana caddelere başladık. Bütün gayretimiz sarsıntı bölgelerini ayağa kaldırmak. 2024 sonuna gerçek kentleri görmeye başlarız. Kentlerin büsbütün ayağa kalkması iki üç seneyi bulur. Bakanlığa  2. sefer gelişim. Antakya’da bir belediye liderimiz vardı. Bana ‘2 eski mahalle var. Yardımcı olur musunuz?’ dedi. Ben, ‘Anlaştınız mı?’ dedim. 30 milyon üzere bir para istedi.

Hatay’a geldim. 2 mahallede binlerce mesken var yıkıp yapacağız. Alanda çok kalabalık grup var. Belediye lideri kürsüye çıkınca yuhalama ve küfür başladı. İndi mecburen. Kürsüye çıktım, ‘Siz kentsel dönüşüm istemiyor musunuz?’ dedim. ‘Hayır’ dediler ben de ‘tamam’ dedim. ‘Rızasız lokma haram’ dedim. ‘Oturun sohbet edelim’ dedim. Türkiye’de 3 çok riskli fay çizgisi bölgesi olduğunu söyledim. Bu deprem gelecek ve konutlarınızı yıkacak dedim. Emek Mahallesi’nde sizden rica ediyorum dedim. O günkü politikler tahrik ettiler ve yaptırmadılar. Ayakta bir tane bina yok. Oradaki pak vatandaşın hiçbiri yaşamıyor.

“MARMARA’DA 7,3 BÜYÜKLÜĞÜNDE ZELZELE BEKLENİYOR”

Marmara’da sarsıntı bekleniyor. Uzmanlar müddet doldu diyor, 7,3 büyüklüğünde zelzele bekleniyor. Aralıklar bu formda gidecekse müddet dolmuş gözüküyor. İnsanoğlunun yapması gereken olayı görüp hal alıp konutlarını güçlendirmek. Bundan öteki yolumuz yok. İstanbul’da 6 milyon civarı konut var. 1.5 milyon civarı işyeri var. 1,5 milyonu riskli. En riskli olan sayısı 600 bin. Bunlar ivedilikle yıkılması gereken denilen yerlerde. Bilhassa kentsel dönüşüm yasasında önünü kesen ne kadar husus varsa değiştirdik. Kimileri da emekliyim param yok, yıktığınızda fark veremem diyordu. Yasaya yazdık ödeyemeyecek olanlar yapılsın otursunlar tapuya şerh koyalım ne vakit ödenirse tapusunu alsın dedik. İkincisi, Yarısı Bizden Kampanyası’nı başlattık. 1.5 milyon takviye paketi açıkladık. 750 bin lirasını hibe ettik. 100 bin lira tahliye takviyesi veriyoruz. 10 sene boyunca 1 sene faizsiz 5 bin 500 lira ile başlayacak. Şu ana kadar bize 1 milyon 230 bin kişi başvurdu. 71 bin kişi binada hepsi anlaşmış, çabucak başlayın dönüşüme dedik. 3 yıllık bir kampanya. İstanbul’a özel kentsel dönüşüm ünitesi kurduk.

“İSTANBUL’DA 12 YERDE REZERV ALAN BELİRLEDİK”

Kampanya ile 350 bin 400 konutun dönüşeceğini düşünüyorum. İstanbul’da 12 yerde rezerv alan belirledik. Mera alanları diye geçiyor. Orman vasfını yitirmiş yerler ve kamu toprakları var. Askeriye boşaltmış kullanmıyor. Buralarda yapacağımız hazır 450-500 bin konut olacak. Birisinin etrafında Esenler, Eyüp var. Birisi Tuzla civarında. Birinci etapta en riskli alanları buraya taşıyacağız. 1 milyona yakın konut yapacağız. Birkaç yıla bunları bitiririz biz. Yasa çıkmadan evvel Cumhur İttifakı tarafı tüm vekillere ne yapmak istediğimizi anlattık. Uçakta CHP’li bir arkadaşla gelmiştik. Sayın Kılıçdaroğlu’nu aradı, ‘Anlatmak istiyor arkadaşlar’ dedi. CHP’li vekillere ÂLÂ Parti’deki arkadaşlara da anlattık. Maddeyi çıkardık biz. Birtakım odalar dava açarak, bunu rant haline getirdiler. Mahkemelik oluyor. 2012’de çıkan yasanın birebirini koyduk, 3 söz değiştirdik. Yeni yerleşim alanı. Vatandaşın rahatsız olacağı hiçbir şey yok. 11 yılda 2 milyon 200 konut yenilenmiş. Rezerv alanlardaki konutlarda kimi mağdur etmişiz. Bir tek kederimiz var İstanbul’u zelzeleye hazırlamak. Zelzeleye dirençli kentler yaratmak üzere bir kederimiz var.