Okullarda 2023-2024 birinci periyot sonuna gelindi. Milyonlarca öğrenci bugün karnelerine kavuşacak. Ebeveynlerin çocuklarının karnelerine eleştirel bakış açısıyla yaklaşmaması gerektiğini tabir eden İKÜ Eğitim Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi ve Dekan Yardımcısı Meryem Demir Güdül, ‘Ebeveynler karne sonuçlarına nazaran cezalandırıcı ve ödüllendirici davranışlarda bulunmamalı, çocuğun performansına ait olumlu geri bildirimler vermeli. Cezalandırmak da hiç düzgün bir sistem değil, çocuklarımıza ceza vermek onların bize daha çok öfkelenmesine ve sürece ait olumsuz bir tavır geliştirmesine yol açabilir. Bu nedenle çocuklar okuldan uzaklaşabilir’ dedi.

Okullarda 2023-2024 birinci devir sonuna gelindi. Bugün milyonlarca öğrenci karnelerine kavuşacak. Bu süreç birtakım öğrenciler için daha müspet hislere işaret edebiliyorken kimi çocuklar için dert durumu yaratabiliyor. Ebeveynlerin çocuklarının karnelerine eleştirel bakış açısıyla yaklaşmaması gerektiğini tabir eden İstanbul Kültür Üniversitesi (İKÜ) Eğitim Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi ve Dekan Yardımcısı Meryem Demir Güdül, sömestir tatilinin nasıl planlanması gerektiği konusunda velilere tavsiyelerde bulundu.

‘KARNE, ÖĞRENCİNİN SAHİP OLDUĞU ÇALIŞMA ALIŞKANLIKLARININ YÜZDE 100 GÖSTERGESİ OLAMAZ’

Meryem Demir Güdül, ‘Öğrencilerimiz ağır bir periyodu tamamlamak üzereler ve tabi ki tatlı bir telaş içerisindeler. Birtakım çocuklar için karne alış süreci daha müspet ve olumlu hislere işaret ediyorken birtakım çocuklarımız için ne yazık ki tasa ve ebeveynleriyle ilgili eleştirel bir sürecin habercisi olabiliyor. Karışık hisler yaşadıklarını kestirim ettiğim bir periyoda giriyoruz. Aslında karne, öğrencilerin bir devir boyunca sergilemiş oldukları akademik performansın bir göstergesi. Karne, öğrencinin büsbütün yetenekleri ya da sahip olduğu çalışma alışkanlıklarının yüzde 100 göstergesi olamaz. Ebeveynlere de bu perspektiften bakmalarını tavsiye ediyorum. Bunu, öğrencinin muvaffakiyet ya da başarısızlığının bir işareti üzere algılamak eksik olabilir. Bence buradaki en kıymetli sorun öğrencinin nasıl bir gelişim gösterdiği, kendi içerisindeki gelişimi ve tıpkı vakitte neye muhtaçlık duyduğunu keşfetmek. Yani ebeveynler kıymetlendirici eleştirel bir gözden çok çocukla birlikte keşfetmeli, çocuğu ve onun akademik ömrünü birlikte anlamalı’ dedi.

‘KIYASLADIĞIMIZ VAKİT MUVAFFAKİYET DENETİM EDİLEMEZ BİR HALE DÖNÜŞÜYOR’

Ebeveynlerin çocuklarını bir diğer çocukla kıyaslamaması gerektiğini söyleyen Güdül, ‘Ebeveynlerin çocuklarını öbür çocuklarla kıyaslamaları ya da karne sonuçlarına nazaran onlara yönelik cezalandırıcı hatta ödüllendirici davranışları ne yazık ki çocuklar üzerinde olumsuz tesirler gösteriyor. Zira başkalarıyla kıyasladığımız vakit muvaffakiyet denetim edilemez bir hale dönüşüyor. Denetim edemediğiniz bir şey üzerine çalışmakta çok manalı değil. O yüzden ebeveynler, çocukların kendi muvaffakiyetleri içerisinde ve kendi gelişimleri üzerine odaklanmalı. Bu türlü olduğu vakit çocuklar daha az tasa yaşayıp süreçle ilgili daha fazla denetim hissine sahip oldukları için çalışma motivasyonları artabilir’ diye konuştu.

‘EBEVEYNLER ÇOCUĞUN PERFORMANSINA AİT OLUMLU GERİ BİLDİRİMLER VERMELİ’

Çocuklara ödül vermenin çok gerçek bir yaklaşım olmadığını tabir eden Güdül, ‘Bazı ebeveynler bu karne sürecine bağlı olarak çocuklarını ödüllere boğabiliyor. Ne yazık ki çocukların başarılarına yönelik ödüllendirmelerde istediğimiz başarıyı ya da istediğimiz davranışın kalıcılığını yakalayamayabiliriz. Zira ödül vermek çocukların aslında doğal olarak yaptığı bir şeyi dıştan denetim etmek manasına gelir ve mükafatlar daima sürdürülemez. Mükafatların her vakit çocuk için birebir bedeli taşıması mümkün olmayabilir. Ebeveynler çocuğun performansına ait olumlu geri bildirimler vermeye itina göstermeli. Buradaki anahtar nokta davranışlara ilişkindir, kişiliğine ait değil. Mesela ‘çok zekisin’ üzere geri bildirim çocuğun denetim edemeyeceği bir şey üzerine geri bildirimdir ve çocukta başarısız olduğunda ‘zeki değilim’ üzere bir algı yaratabilir. Bu da ne yazık ki çocukların daha çok tasa yaşamasına ve çalışmaktan uzaklaşmasına yol açabilir. O yüzden ‘yeterince uğraş harcadın, bu devir çalışmakta çok ısrarcı oldun, zorlansan bile çalışmayı sürdürdün’ üzere davranışlarına yönelik geri bildirimler yapılmalı. Buna bağlı olarak da elbette ki ödüllendirme süreci olabilir. Bunu kendisinin istediği bir süreçte ve davranışıyla ilişkilendirmeden yaşadığı güç devrin sonunda keyifli bir orta tatili üzere düşünmek fonksiyonel olacaktır. Bu ortada cezalandırmak hiç âlâ bir usul değil, çocuklarımıza ceza vermek onların bize daha çok öfkelenmesine ve sürece ait olumsuz bir tavır geliştirmesine yol açabilir. Bu nedenle çocuklar okuldan uzaklaşabilir? diye konuştu.

‘VELİLERİN KATİYEN YAPMAMASI GEREKEN ŞEY CEZALANDIRICI YARGILAYICI BİR TUTUM’

Bazı öğrencilerin özel öğrenme zahmetleri olduğunu söyleyen Güdül, ‘Bazı öğrenciler ne kadar odaklansa da öğrenmeyle ilgili yaşadıkları zorluklar üzere faktörlere bağlı olarak başarısızlıkları olabiliyor. İşte burada ebeveynler eleştirel tavırdan çok keşfedici bir tavır içerişinde olup çocuğun yaşadığı başarısızlığın kaynaklarını birlikte keşfetmeli. Şayet burada ruhsal süreçler yani telaş, dikkat dağınıklığı, öğrenme zahmeti üzere durumlar kelam hususuysa bunlarla ilgili de yardım almaları çocuğun akademik muvaffakiyetini artırmada epey tesirli bir metot olabilir. Velilerin mutlaka yapmaması gereken şey cezalandırıcı yargılayıcı bir tavırdır. Tıpkı vakitte hiç önemsememek, boş vermek ya da başarısızlıkları görmezden gelmekte bir o kadar berbat. Burada yapılması gereken şey buna gereğince ehemmiyet vermek, bunun kıymetli bir gösterge olduğu, başarılı durumların takdire açık başarısız durumların ise gözden geçirilip birlikte çözülecek sıkıntılar olarak kıymetlendirilmesi en ülkü tahlil olabilir’ diye konuştu.

‘ÖZEL İHTİYAÇLI ÇOCUKLARIN KENDİ İÇERİSİNDE KIYMETLENDİRİLMESİ GEREKİYOR’

Güdül, ‘Özel ihtiyaçlı çocukların öğrenme süreçleriyle ilgili daha özel ihtiyaçları var. Bunları üstün yetenekten tutun da otizme kadar çok farklı genişlikte ele alabiliriz. O yüzden çocukların kendi içerisinde kıymetlendirilmesi, kendi eğitsel muhtaçlıklarının belirlenmesi ve bunların takibinin de orta tatilde devam etmesi gerekiyor. Zira özel ihtiyaç dediğiniz şey bilhassa başarısızlık durumuyla bağlı öğrenmenin sürekliğinin sağlanması gereken durumlardır. Başka olağan gelişen çocuklar için de bu kelam mevzusudur. Özel ihtiyaçlı çocuklar için dinlenme muhtaçlıkları, muvaffakiyetlerinin takdir edilmesi ve özel ihtiyaçlarının dikkatli bir halde takip edilmesi çok önemli’ dedi.

‘ÇOCUKLA BİRLİKTE ORTA TATİL İÇİN BİR MAKSAT BELİRLENEBİLİR’

Ara devir için velilere tavsiyelerde bulunan Güdül, şunları ekledi:

‘Ara devirde büsbütün derse odaklanmak ya da büsbütün tatil üzere iki uçlu seçenekten ortalarda olmayı daha çok öneriyorum. Burada yapılacak şey şu; karnenin sonucuna bağlı olarak çocuğun gereksinimleri üzerine konuştuktan sonra çocukla birlikte orta tatil için bir gaye belirlenebilir. Bu orta tatilde çocuk neleri yapmak istiyor, ebeveyninden ne bekliyor’ Bunlar konuşulmalı. Kesinlikle tembel gün diye tanımlayabileceğimiz, çocuğun hiçbir şey yapmadığı, büsbütün özgürce oyunlar oynadığı bir gün sağlanması çok değerli. Bunun dışında çocuğun gereksinimlerine bağlı olarak bir plan ve program çerçevesinde ebeveynin de beklentisine uygun formda bir planlama yapabilirler. Çocuklarımızı konutta ders çalışmaya zorladığımız vakit muhtemelen ekrana yöneltmiş olacağız. Onun yerine ders çalışmanın, cümbüşün ve toplumsallığın yer aldığı bir program çok daha fonksiyonel olur.?