İsrailli askerlerin, Gazze’de gözaltına aldıkları şahısların elleri ve gözleri bağlıyken çektikleri görüntüleri internette paylaşması, milletlerarası hukukun ihlali olabilir. BBC’ye konuşan hukukçular, savaş hukukuna nazaran gözaltına alınan bireylerin aşağılama yahut kamuya teşhir edilmesinin yasak olduğunu söylüyor.

BBC’nin doğrulama servisi BBC Verify, Kasım’dan bu yana İsrailli askerlerin paylaştığı yüzlerce saatlik görüntüleri izleyerek gözaltındaki 8 kişiyi teşhis etti.

İsrail ordusu, görüntülerden birini çeken bir askerin mukavelesinin feshedildiğini, bu cins görüntülerin ordunun pahalarını yansıtmadığını belirtti. Başka sorularımıza ise karşılık vermedi.

Birleşmiş Milletler’in memleketler arası ceza mahkemelerindeki kıdemli danışmanı Dr. Mark Ellis, bu görüntülerin, savaş esirlerine yönelik milletlerarası kuralların ihlali manasına gelebileceğini söyledi.

Üçüncü Cenevre Mukavelesi’nin 31. unsuru savaş esirlerinin şiddet, tehdit, aşağılama yahut kamuoyunun merakından korunması gerektiğini belirtiyor.

Tespit ettiğimiz görüntülerden 8’i, İsrailli askerler tarafından kamusal alanda çekilen ve internette herkese açık bir formda paylaşılan videolardı.

Hukukçular, İsrailli askerlerin görüntüdeki davranışlarının makûs muamele olarak sınıflandırılabileceğini söylüyor.

Videolardaki askerler de kimliklerini saklamaya gereksinim duymayan muvazzaf askerlerden oluşuyor.

Bu askerlerden biri Yossi Gamzoo Letova.

Aralık başından bu yana YouTube hesabında çok sayıda görüntü yüklemiş. Görüntülerde bağlı olduğu birlik de görülüyor.

24 Aralık 2023’te paylaştığı görüntüde gözaltında, kıyafetleri çıkarılmış, elleri bağlanmış ve elindeki yaradan kan akan bir Filistinlinin sorgulanması yer alıyor.

Videoda okulun logosunun yer alması sayesinde, buranın Gazze’nin kuzeyindeki Gazze Koleji binası olduğunu tespit ettik.

Videonun geri kalanında da gözaltındaki Filistinlinin bir sokakta çıplak ayak yürüdüğü görülüyor.

Konu hakkında bir açıklama yapan İsrail ordusu imgenin sorgulama sırasında çekildiğini, Filistinli kişinin yaralı olmadığını, imajları yayımlayan askerin kontratının feshedildiğini aktardı.

VİDEOLAR KALDIRILDI

Letova’nın paylaştığı görüntülerden bir başkasında de gözaltındaki yüzlerce Filistinlinin bir stadyuma götürüldüğü görülüyor.

Stadyumun Gazze’deki Yarmuk Stadı olduğu tespit edildi.

Videoda gözaltındaki bireylerin birçoklarının kıyafeti, sırf iç çamaşırları kalana kadar çıkarılmış. Kimilerinin gözleri bağlanmış ve yerde diz çökmeye zorlanmış.

Stadyumda, üç bayanın da ortalarında olduğu bir kümenin diz çöktüğü kalenin üstüne İsrail bayrağı asılmış.

Kadraja birden fazla defa giren bir İsrail askeri, çekildiğinin farkında gözüküyor.

Üniformasındaki işaretlerden bir yarbay yahut tabur kumandanı olduğu anlaşılıyor.

Letova’nın YouTube hesabında paylaşılan bu iki görüntü da BBC’nin İsrail ordusuyla temasa geçmesinden kısa müddet sonra silindi.

TİKTOK VİDEOLARI

Başka bir İsrail askeri tarafından TikTok’a yüklenen iki görüntüde gözleri bağlanarak gözaltına alınmış Filistinliler yer alıyor. Silahlı İsrailli askerler bu şahısların yanlarında poz veriyor.

14 Aralık’ta paylaşılan bir görüntünün art planında İbranice bir rap müziği var.

Videoda baş parmağını kaldırarak poz veren İsrailli askerin isminin Ilya Blank olduğu tespit edildi.

Paylaştığı öteki bir görüntüde da gözü bağlanarak yere yatırılmış bir adamın etrafında, İsrail askeri olduğu anlaşılan şahıslar bulunuyor.

Videolarında kullanılan fotoğrafların bir kısmının Gazze’nin kuzeyinde çekildiği saptandı.

İsrail ordusu ve TikTok’la irtibata geçilmesinin akabinde görüntüler kaldırıldı.

İŞİN HUKUKSAL BOYUTU

BM danışmanı Dr. Mark Ellis, savaş esirlerinin aşağılanmaması, küçük düşürülmemesi ve kamuoyunda onlara yönelik merak uyandırılmaması gerektiğini söylüyor:

“İnsanları iç çamaşırlarıyla yürütüp bunu görüntüye almak muhakkak bu kuralın ihlalidir. Mevcut kurallar bu yapılanların hiçbirine müsaade vermez.”

İsrail ordusunun etik kurallarının hazırlanmasına yardım eden Prof. Asa Kasher, bu imajların İsrail ordusunun kendi kurallarına da alışılmamış olduğunu belirtiyor.

Gözaltına alınan bir kişinin üstünde silah olup olmadığını anlamak için kısa müddetliğine kıyafetlerinin çıkarılabileceğini söyleyen Kasher bu anların görüntüye alınıp kamuoyuyla paylaşılmasınınsa rastgele bir münasebeti olamayacağını vurguluyor:

“Onları aşağılamak için yarı çıplak bırakmışlar.”

İnsan hakları hukukçusu Michael Mansfield da bu görüntünün bir Birleşmiş Milletler mahkemesince incelenmesi gerektiğini aktarıyor:

“Çatışmalar sırasında savaş esirlerine nasıl muamele edilmesi gerektiği hakkında çok katı kurallar vardır. Onlara hürmet göstermeniz gerekir.”

Videolardan altısını gönderdiğimiz TikTok, bunların platform kurallarını ihlal ettiğini söyledi.

TikTok, “şiddetli trajedilerin kurbanlarını aşağılamayı hedefleyen” içeriklere tolerans göstermediklerini belirtti.

Daha sonra bu görüntüler platformdan kaldırıldı.

Bir YouTube sözcüsü de 7 Ekim’den bu yana on binlerce ziyanlı görüntüyü kaldırdıklarını, binlerce hesabı kapattıklarını ve yüklenen içerikleri takip eden gruplarının olduğunu aktardı.