Hollanda’nın idari başşehri Lahey’deki Barış Sarayı’nda faaliyetlerini yürüten UAD’de İsrail’in işgal ettiği Filistin topraklarındaki uygulamalarının türel sonuçlarının ele alındığı duruşmalar devam ediyor.

“FİLİSTİN HARİÇ TÜM HALKLAR KENDİ KADERİNİTAYİN ETME HAKKINI ELDE ETTİ”

Duruşmalarda Belize ismine birinci kelamı alan Belize Başbakanının egemenlik bahislerinden sorumlu Özel Temsilcisi Büyükelçi Esad Şoman, “Filistin halkının kendi yazgısını tayin etme ve tam bağımsızlık üzere devredilemez bir hakkı vardır. Filistinliler hariç tüm halklar kendi yazgısını tayin hakkını elde etti.” dedi.

Şoman, “kendi yazgısını tayin etme hakkının” memleketler arası hukukun en temel unsurlarından biri olduğunu vurgulayarak, “İsrail’in milletlerarası hukukun en temel prensiplerinden birini cezasızlıkla çiğnemeye devam etmesine müsaade verilemez. Cezasızlık insanlık dışılığı doğurur.” diye konuştu.

Filistin halkının topraklarının tamamı için bu hakka sahip olduğunu belirten Şoman, buna karşın İsrail’in sistematik olarak Gazze’yi Batı Şeria’dan ayırarak Filistinlileri bölgenin birtakım kısımlarından uzaklaştırdığını, dışladığını ve Filistinlilerin kendi toprakları içerisinde hür dolanımını engellediğini söyledi.

“YASA DIŞI İŞGALLERİN VARLIĞI KORKUNÇTUR”

Şoman, İsrail’in işgal altındaki bölgelerde yasa dışı yerleşimler oluşturduğuna dikkati çekerek, “Doğu Kudüs dahil Batı Şeria’daki yasa dışı işgallerin varlığı müthiştir. Devlet tarafından desteklenen yaklaşık 700 bin işgalcinin birçoğu daima olarak terör estirmekte, Filistinlileri topraklarından zorla göç ettirmekte ve onlara karşı katliamlar gerçekleştirmektedir.” sözlerini kullandı.

“İSRAİL, KASITLI OLARAK AÇ BIRAKMA USULÜ KULLANIYOR”

İsrail’in Filistinlilerin varlığını reddettiğini savunan Şoman, “İsrail’in Gazze’deki soykırım kampanyası birebir vakitte Filistinlilerin var olma hakkını da inkar ettiği gerçeğini açıkça ortaya koymaktadır. Gazze’de 2 milyondan fazla insan akut besin güvensizliğinin en makûs düzeyleriyle karşı karşıya. İsrail, kasıtlı olarak aç bırakma usulünü kullanıyor.” dedi.

Şoman, İsrail’in aksiyonlarının Filistin halkını “planlı formda yok etmek” manasına geldiğini lisana getirerek, Filistin’in kültürünü, tarihini ve geleceğini yok etmek için üniversite, okul, kültür merkezleri üzere kurumları gaye aldığına işaret etti.

“DERHAL, ŞARTSIZ VE BÜSBÜTÜN ÇEKİLMELİ”

İsrail’in işgal ettiği Filistin topraklarından “derhal, şartsız ve büsbütün çekilmesi” gerektiğini vurgulayan Şoman, kelamlarını şöyle sürdürdü: “İsrail kendisini bir istisna olarak görmektedir. İsrail dışında hiçbir devlet, insanların kendi bahtını tayin etme hakkını ve haklarını sistematik olarak ihlal etme hakkını kendinde görmez. İsrail dışında hiçbir devlet diğer bir toprağın süresiz işgalini haklı göstermeye çalışmaz. İsrail dışında hiçbir devlet cezasızlıkla ilhak ve apartheid yapmaz. İsrail’in böylesine bariz bir cezasızlığa maruz kalmasına müsaade verilmemelidir. Bu soykırımdan sağ kurtulanlara kuşaklar boyunca yara açmaya devam etmesine müsaade verilmemelidir. Tüm uygar uluslar üzere davranması sağlanmalı, memleketler arası hukuku ve Birleşmiş Milletler (BM) kararlarını ihlal etmeyi bırakmalıdır. Filistin halkının kendi mukadderatını tayin hakkına hürmet göstermelidir. Filistin özgür olmalıdır.”

Belize heyetinin avukatları da İsrail’in fiili ilhakını sonlandırması gerektiğini vurgulayarak, kuvvet kullanma yasağını ihlal ettiğini aktardı.

BOLİVYA’DAN MEMLEKETLER ARASI TOPLUMA ÇAĞRI

Bolivya Çokuluslu Devleti ismine kelam alan ülkenin Lahey Büyükelçisi Roberto Calzadilla Sarmiento ise İsrail’in işgal ettiği Doğu Kudüs’te uyguladığı ayrımcı siyasetlerle kentin demografik yapısının değiştirmeyi ve Filistin halkını mülksüzleştirmeyi amaçladığını aktararak, “İsrail’in yaptığı ihlaller, hem İsrail hem öteki devletler hem de BM için sonuçlar ve yükümlülükler doğurmaktadır.” dedi.

İsrail’in Filistin halkının kendi yazgısını tayin etme hakkını on yıllardır reddetmesinin memleketler arası yükümlülüklerini ihlal ettiği manasına geldiğini söyleyen Calzadilla Sarmiento, “İsrail, 1948’den bu yana süren yasa dışı işgal, ilhak ve kolonileştirme faaliyetleriyle Filistin halkının varlığını kasıtlı olarak inkar ederek onları sistematik olarak ayrımcılığa uğratmış, yerinden etmiş ve parçalamıştır.” diye konuştu.

Calzadilla Sarmiento, devletlere “İsrail’in milletlerarası hukuk ihlallerini sonlandırmak için ortak hareket etme” daveti yaparak, BM’nin de İsrail’in “hukuka ters işgali, apartheid sistemi ve ayrımcı siyasetlerini sonlandırması” için gerekli adımları atması gerektiğini belirtti.

CEZAYİR MEMLEKETLER ARASI HUKUKA HÜRMET GÖSTERİLÖESİ DAVETİ YAPTI

Cezayir resmi haber ajansı APS, Cezayir’in BM Memleketler arası Hukuk Kurulu Üyesi Ahmed Laraba’nın, Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan UAD’ın İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarındaki uygulamalarının türel sonuçlarına ait görülen duruşmasında yaptığı konuşmayı yayınladı.

İsrail’in Filistin işgaline son vermesi için memleketler arası kanunlara uymanın değerini vurgulayan İnsan Hakları Profesörü Laraba, şunları kaydetti: “Cezayir, cezasız kalmanın zalimlerin avantajı olduğuna dair kesin bir inanca sahip ve bizim misyonumuz onlara bir yasanın olduğunu ve bu yasanın kesinlikle uygulanması gerektiğini anlatmaktır. Bu bir intikam yasası değil, adalet maddesidir.”

İşgal altındaki Filistin topraklarındaki temel insan haklarını ihlal eden İsrail siyasetleri ve uygulamalarını kınayan Laraba, ilgili memleketler arası kuruluşları “son aylarda artan İsrail ihlallerini sona erdirmek için çalışmaya” çağırdı.

UAD’DE İSRAİL’İN FİLİSTİN’İ İŞGALİNİN TÜREL SONUÇLARINA AİT DURUŞMALAR

UAD’de devam eden duruşmalar kapsamında, ortalarında Türkiye’nin de yer aldığı 52 devletin yanı sıra Arap Birliği, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Afrika Birliği, 19-26 Şubat’ta, İsrail’in Doğu Kudüs dahil işgali altındaki Filistin topraklarındaki uygulamalarının hukuksal sonuçlarına ait beyanlarda bulunacak.

Başta İsrail olmak üzere, işgalin devletler ve BM açısından sonuçlarının da ele alınacağı duruşmalarda her bir devlet ve kuruluş otuzar dakika sunum yapacak.

Filistin tarafının sunumuyla başlayan duruşmalarda, Türkiye’nin Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılacak sunum, son gün olan 26 Şubat’ta TSİ 12.00’de gerçekleştirilecek.

Hollanda’nın idari başşehri Lahey’deki Barış Sarayı’nda faaliyetlerini yürüten UAD’de halka açık yapılacak duruşmalar canlı yayımlanıyor.

Sözlü beyanda bulunacak devletler ortasında ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa, Almanya, İran, Kanada, Mısır, Güney Afrika, Japonya, İspanya, Suudi Arabistan, Malezya, Pakistan, Hollanda’nın yanı sıra AB, Orta Doğu ve Asya-Pasifik bölgesinden çok sayıda ülke bulunuyor.

Divan önünde istişare görüşünde birinci kez bu kadar çok sayıda devletin yazılı ve kelamlı beyanda bulunduğu görülürken, yazılı beyanda bulunan İsrail’in kelamlı duruşmalarda yer almaması dikkati çekiyor.

BM GENEL KONSEYİ, UAD’DEN GÖRÜŞ İSTEMİŞTİ

BM Genel Konseyi, 30 Aralık 2022 tarihli kararında UAD’ye, Divan Statüsü’nün 65. unsuruna dayanarak 1967’deki savaştan bu yana İsrail’in Filistin’deki işgalinin tüzel sonuçlarına ait iki soru yöneltti.

BM Genel Şurasının Divan’dan karşılıklarını talep ettiği sorular şu halde:

“1- İsrail’in, Filistin halkının kendi bahtını tayin hakkını daima olarak ihlal etmesinin, işgali sürdürmesinin, 1967’den bu yana Filistin topraklarındaki yerleşim ve ilhak faaliyetlerinin, Kudüs’ün demografik yapısını, karakterini ve statüsünü değiştirmeye yönelik faaliyetlerinin ve ilgili ayrımcı mevzuat ve önlemleri kabul etmesinin türel sonuçları nelerdir?

2- İsrail’in, birinci soruda belirtilen uygulamaları, işgalin türel statüsünü nasıl etkilemektedir ve bu durumun tüm devletler ve Birleşmiş Milletler için doğurduğu tüzel sonuçlar nelerdir?”

Danışma görüşü talebi, 17 Ocak 2023’te BM Genel Sekreteri tarafından UAD’ye ulaştırılırken Divan, BM üyesi devletlere ve Filistin’e istişare görüşü istenen sorular hakkında yazılı ve kelamlı beyanda bulunma haklarına ait bildirim yaptı.

DANIŞMA GÖRÜŞÜNÜN TESİRİ NEDİR?

UAD’nin verdiği müşavere görüşleri, her ne kadar bağlayıcı olmasa da birçok devlet ve kuruluş tarafından dikkate alındığı ve verilen görüşe uygun hareket edildiği belirtiliyor.

Divan’ın, İsrail’in Filistin topraklarında inşa ettiği duvara dair 2004’te verdiği istişare görüşünde duvarın hukuka alışılmamış olduğunu tespitinin akabinde birçok devlet ve şirketin, kelam konusu duvarın inşasına katkı sunmaktan imtina etmesi, İsrail’e sattıkları inşaat gereçlerinin duvarın üretiminde kullanılmaması kaidesini koyması dikkati çekiyor.

Yine UAD’nin 22 Temmuz 2010’da memleketler arası hukukta bir devletin tek taraflı bağımsızlık ilan etmesinin yasaklanmadığı tarafında verdiği istişare görüşünün akabinde, Kosova’nın bağımsızlığının meşruiyeti arttı ve bağımsızlığını tanıyan devlet sayısı çoğaldı.

UAD’nin görüşünün, işgalin memleketler arası hukuka tersliği tarafında olması durumunda İsrail üzerindeki baskının artması ve ona açıkça takviye veren ülkelerin milletlerarası toplum tarafından tavırlarını gözden geçirmeye zorlanmaları olası.