TBMM Genel Konseyinde görüşmeleri süren 8. Yargı Paketi’nde yer alan emekli bayram ikramiyesinin 3 bin liraya çıkarılmasına yönelik husus kabul edildi.

EMEKLİ İKRAMİYESİ 3 BİN LİRAYA YÜKSELDİ

Düzenlemeye kurul etabında eklenen bir husus ile emekliye Ramazan ve Kurban Bayramlarında verilen 2 bin liralık ikramiye, yüzde 50 artışla 3 bin liraya yükseldi.

Makul mühlet itirazları AYM’den evvel Tazminat Komitesi’ne yapılacak. İsimli para cezası alt hududu 20 TL’den 100 TL’ye yükseltilecek. “Üye olmadan örgüt ismine kabahat işlemek” müstakil kabahat olacak.

Meclis Genel Konseyi çalışmalarına 31 Mart mahallî seçimleri nedeniyle orta verildi.

8. YARGI PAKETİ KABUL EDİLDİ

Kamuoyunda “8. Yargı Paketi” olarak bilinen Ceza Muhakemesi Kanunu ile Birtakım Kanunlarda ve 659 Sayılı Kanun Kararında Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi de TBMM Genel Konseyinde kabul edilerek maddeleşti.

Yasaya nazaran, İcra ve İflas Kanunu’nda kanun yoluna müracaat müddetleri hafta olarak belirlendiği için buna ahenk sağlanması maksadıyla Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki benzeri kararlar dikkate alınarak düzenleme yapılıyor. Mühlet, hafta olarak belirlenmişse başladığı güne son hafta içindeki karşılık gelen günde bitecek.

Hak arama hürriyetinin daha faal kullanılması maksadıyla İcra ve İflas Kanunu’nun kanun yollarına müracaat bakımından Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na ahenginin sağlanması için düzenlemeye gidiliyor. Tasdik yahut ret kararına karşı borçlu ve tasdik duruşması sırasında itirazda bulunmuş olan alacaklılar, bildirim tarihinden itibaren 2 hafta içinde istinaf yoluna, istinaf incelemesi üzerine verilen karara karşı da bildiri tarihinden itibaren 2 hafta içinde temyiz yoluna başvurabilecek.

İcra ve İflas Kanunu’na nazaran, bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerince verilen en son kararlara karşı temyiz yoluna başvurulmasına yönelik müddette düzenleme yapılıyor. Bu kararlara karşı bildiri tarihinden itibaren 2 hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilecek, temyiz yoluna başvurma ve incelemesi Hukuk Muhakemeleri Kanunu kararlarına nazaran yapılacak.

Bu düzenlemeler 1 Haziran 2024 tarihinde yürürlüğe girecek.

KİŞİLİĞİN YAHUT MAL VARLIĞININ KORUNMASI KRİTERİ

Terörle Uğraş Kanunu’nun “terör örgütleri”ne ait düzenlemesi, Türk Ceza Kanunu’nda yapılan değişikliğe uyumlu hale getiriliyor.

Yasayla Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda Türk Uygar Kanunu’nda değişiklik yapılması öngörülüyor. Özgürlüğü bağlayıcı ceza sebebiyle kısıtlanma kurumu değiştirilerek, ceza infaz kurumunda bulunma hali direkt doğruya kısıtlama nedeni olmaktan çıkarılıyor. Ergin bireylerin fiil ehliyetinin bulunduğundan hareketle iradeleri ön plana çıkarılarak mutlaklaşmış mahpus cezasının infazı hedefiyle ceza infaz kurumunda bulunan mahkumun kısıtlanması temel olarak kendi isteğine bırakılırken, toplam 5 yıl yahut daha fazla katılaşmış mahpus cezasının infazı bakımından mahkumun kısıtlanması, kişiliğinin yahut mal varlığının korunması kriterine bağlanarak bu mevzuda vesayet makamına takdir hakkı veriliyor.

Buna nazaran, katılaşmış mahpus cezasının infazı hedefiyle ceza infaz kurumunda bulunan ergin bir kişi, isteği üzerine kısıtlanacak yahut kendisine kayyum atanacak. Toplam 5 yıl yahut daha fazla mutlaklaşmış mahpus cezasının infazı emeliyle ceza infaz kurumunda bulunan ergin bir kişi, isteği bulunmasa dahi kişiliğinin yahut mal varlığının korunması bakımından gerekli görülmesi halinde kısıtlanabilecek. Cezayı yerine getirmekle vazifeli makam, mahpus cezasının infazına başlandığını derhal vesayet makamına bildirecek. Vesayet makamı karar vermeden evvel hükümlüyü dinleyecek. Kanun’un kayyumluğa ait kararları, niteliğine uygun düştüğü ölçüde bu düzenleme için de uygulanacak.

Anayasa Mahkemesi kararı mucibince Türk Uygar Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, akıl hastalığı yahut akıl zayıflığı sebebiyle kısıtlamaya karar verilebilmesi için aranan resmi sıhhat heyeti raporunun temini gayesiyle, yasanın “usul” başlıklı husus kararlarına başvurulabilecek.

VESAYETİN SONA ERDİRİLMESİ

Anayasa Mahkemesi kararı bağlamında Türk Uygar Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, resmi sıhhat konseyi raporunun alınabilmesini temin emeliyle kişinin bedeninden kan yahut gibisi biyolojik örneklerle kıl, tükürük, tırnak üzere örnekler alınabilecek.

Kişiye gerekli tıbbi müdahaleler yapılabilecek ve gerektiğinde kişi, tabip ön raporu üzerine en fazla 20 gün mühletle sıhhat kuruluşuna yerleştirilebilecek. Tabip ön raporu üzerine verilen yerleştirme kararı derhal ilgiliye ve yakınlarına bildirilecek. İlgili yahut yakınları, bu karara karşı bildirimden itibaren 10 gün içinde kontrol makamına itiraz edebilecek. Yapılan itiraz, kararın icrasını durdurmayacak. İtiraz, kontrol makamınca acilen karara bağlanacak.

Yasaya nazaran, Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda mahpus halinin devamı müddetince vesayetin sona erdirilebileceği haller düzenleniyor.

Buna nazaran, özgürlüğü bağlayıcı cezaya mahkumiyet sebebiyle kısıtlı bulunan kişi üzerindeki vesayet, mahpus halinin hukuka uygun halde sona ermesiyle zaten ortadan kalkacak. Mahpus halinin devamı mühletince vesayetin sona erdirilmesi, toplam 5 yıldan az olan mahpus cezasının infazına bağlı olarak verilen kısıtlama kararları bakımından kişinin isteminin bulunması ve toplam 5 yıl yahut daha fazla mutlaklaşmış mahpus cezasının infazına bağlı olarak verilen kısıtlama kararları bakımından kişinin talebi üzerine kişiliğinin yahut mal varlığının korunması sebebinin ortadan kalkması halinde mümkün olacak.

ADLİ PARA CEZASI ALT MEBLAĞI 100, ÜST FİYATI 500 LİRAYA YÜKSELTİLDİ

Yasa ile Türk Ceza Kanunu’nda yapılan değişiklikle, hatayla daha aktif çaba edilebilmesi ve caydırıcılığın sağlanması maksadıyla bir günlük isimli para cezası alt fiyatı 20 liradan 100 liraya, üst meblağı ise 100 liradan 500 liraya yükseltiliyor. Bu düzenleme, 1 Haziran 2024’te yürürlüğe girecek.

Yasa ile Anayasa Mahkemesinin iptal münasebetleri dikkate alınarak Türk Ceza Kanunu’nda yapılan değişiklikle, örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine kabahat sürece fiili müstakil bir kabahat olarak düzenleniyor. Buna nazaran, örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine cürüm işleyen kişi, ayrıyeten 2 yıl 6 aydan 6 yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılacak. İşlenen cürmün niteliğine nazaran verilecek ceza yarısına kadar indirilebilecek. Bu karar yalnızca silahlı örgütler hakkında uygulanacak.

Örgüt ismine kabahat işleyen kişi, hem işlediği kabahatten hem de örgüt ismine cürüm sürece cürmünden farklı başka cezalandırılacak.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI

Yasaya nazaran, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda, kararın açıklanması ve kararın açıklanmasının geri bırakılması kapsamında, sanığa yüklenen cürümden ötürü yargılama sonunda hükmolunan ceza, 2 yıl yahut daha az vadeli mahpus yahut isimli para cezası ise mahkemece, kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecek. Uzlaşmaya ait kararlar gizli kalacak. Kararın açıklanmasının geri bırakılması, müsadereye ait kararlar hariç, kurulan kararın sanık hakkında bir türel sonuç doğurmamasını tabir edecek.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için sanığın daha evvel kasıtlı bir hatadan mahkum olmamış bulunması, mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tavır ve davranışları göz önünde bulundurularak yine cürüm işlemeyeceği konusunda kanaate varılması, cürmün işlenmesiyle mağdurun yahut kamunun uğradığı zararın, motamot iade, hatadan evvelki hale getirme yahut tazmin suretiyle büsbütün giderilmesi gerekecek.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması halinde sanık, 5 yıl mühletle kontrol müddetine tabi tutulacak. Kontrol müddeti içinde, kişi hakkında kasıtlı bir cürüm nedeniyle bir daha kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemeyecek. Bu mühlet içinde 1 yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği mühletle, sanığın kontrollü özgürlük önlemi olarak, meslek yahut sanat sahibi olmasını sağlamak gayesiyle bir eğitim programına devam etmesine, bir kamu kurumunda yahut özel olarak tıpkı meslek yahut sanatı icra eden bir oburunun nezareti altında fiyat karşılığında çalıştırılmasına, aşikâr yerlere gitmekten yasaklanmasına, muhakkak yerlere devam etmek konusunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek öteki yükümlülüğü yerine getirmesine karar verilebilecek. Kontrol müddeti içinde dava vakit aşımı duracak.

Suçun işlenmesiyle mağdurun yahut kamunun uğradığı zararın, motamot iade, cürümden evvelki hale getirme yahut tazmin suretiyle büsbütün giderilmesi şartı derhal yerine getirilmediği takdirde; mağdura yahut kamuya verilen zararın, kontrol mühletince aylık taksitler halinde sanık tarafından ödenmek suretiyle büsbütün giderilmesi şartıyla da kararın açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilecek.

Denetim müddeti içinde taammüden yeni bir cürüm işlenmediği ve kontrollü özgürlük önlemine ait yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan karar ortadan kalkacak ve davanın düşmesine karar verilecek.

Denetim müddeti içinde taammüden yeni bir hata işlenmesi yahut kontrollü özgürlük önlemine ait yükümlülüklere ters davranılması halinde, mahkeme kararı açıklayacak. Mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu kıymetlendirerek cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da karardaki mahpus cezasının ertelenmesine yahut seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar verebilecek. Açıklanan yahut yeni kurulan karara itiraz edilebilecek.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASINA KARŞI İSTİNAF YOLU

Kanunlarda kesin olduğu yazılı kararlar gizli kalmak üzere, kararın açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı istinaf yoluna başvurulabilecek.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının, birinci derece mahkemesi sıfatıyla bölge adliye mahkemesi yahut Yargıtay tarafından verilmesi halinde temyiz yoluna gidilebilecek. Karar ve kararlar, istinaf ve temyizde adap ve temele ait hukuka terslikler istikametinden incelenecek.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, özel bir sisteme kaydedilecek. Bu kayıtlar, fakat bir soruşturma yahut kovuşturmayla temaslı olarak Cumhuriyet savcısı, hakim yahut mahkeme tarafından istenmesi halinde kullanılabilecek.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ait kararlar, Anayasa’da müdafaa altına alınan inkılap kanunlarında yer alan cürümlere ait uygulanmayacak.

Basit yargılama yordamı ile ilgili yapılan değişiklikle, itiraz üzerine kararı veren mahkemece belge, o yerde birden fazla asliye ceza mahkemesi bulunması halinde tevzi kriterlerine nazaran belirlenen asliye ceza mahkemesine gönderilecek ve bu mahkemece duruşma açılarak genel kararlara nazaran yargılamaya devam olunacak.

Tek asliye ceza mahkemesinin bulunduğu yerlerde ise tıpkı mahkemede yetkili öbür bir hakim varsa bu hakim tarafından, aksi halde isimli yargı birinci derece mahkemesi adalet komitesi liderince görevlendirilen hakim tarafından duruşma açılacak ve genel kararlara nazaran yargılamaya devam olunacak. Taraflar gelmese bile duruşma yapılacak ve yokluklarında karar verilebilecek.

Taraflara gönderilecek davetiyede bu konu yazılacak. Duruşmadan evvel itirazdan vazgeçilmesi halinde duruşma yapılmayacak ve itiraz edilmemiş sayılacak.

İtiraz üzerine verilen kararın sanık lehine olması halinde, bu konuların itiraz etmemiş olan öbür sanıklara da uygulanma imkanı varsa bu sanıklar da itiraz etmiş üzere verilen kararlardan yararlanacak.

İtirazın müddetinde yapılmadığı yahut kanun yoluna müracaat hakkı bulunmayan tarafından yapıldığı mahkemesince değerlendirildiğinde evrak, itirazı incelemeye yetkili merciye gönderilecek. Merci bu sebepler tarafından incelemesini yapacak ve kararını gereği için mahkemesine gönderecek. Bu kararlar 1 Haziran’da yürürlüğe girecek.

İSTİNAF İSTEMİ VE MÜDDETLERİNDE DEĞİŞİKLİK

Yasa ile istinaf ve temyiz müracaat müddetlerinde ahenk sağlanması gayesiyle Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yapılan değişiklikle de istinaf istemi, kararın gerekçesiyle birlikte bildiri edildiği tarihten itibaren 2 hafta içinde yapılabilecek.

Ağır ceza mahkemelerinde bulunan Cumhuriyet savcıları, yargı etrafı içerisindeki asliye mahkemelerinin kararlarına karşı, kararın o yer Cumhuriyet başsavcılığına geliş tarihinden itibaren 2 hafta içinde başvurabilecek.

Cumhuriyet savcısı, istinaf yoluna başvurma münasebetlerini yazılı isteminde belirtecek ve bu istemler ilgililere bildiri edilecek. İlgililer, bildiri tarihinden itibaren 2 hafta içinde bu konudaki karşılıklarını bildirebilecek.

TEMYİZ İSTEMİ VE SÜRESİ

Temyiz istemi, kararın gerekçesiyle birlikte bildirim edildiği tarihten itibaren 2 hafta içinde kararı veren mahkemeye bir dilekçe verilmesi yahut zabıt katibine bir beyanda bulunulması suretiyle yapılacak. Beyan tutanağa geçirilecek ve tutanak hakime onaylatılacak.

Temyiz eden, kararın neden bozulmasını istediğini müracaatında göstermek zorunda olacak. Cumhuriyet savcısı da temyiz isteğinin sanığın faydasına yahut aleyhine olduğunu açıkça belirtecek. Bu karar de 1 Haziran’da yürürlüğe girecek.

Yapılan düzenlemelerin yürürlüğe gireceği vaktin belirlenmesi bakımından uygulamada tereddüt yaşanmaması için geçiş kararları düzenleniyor. Buna nazaran, eski hale getirme kurumuna yönelik müddete ait yapılan değişiklik, 1 Haziran 2024 tarihinde ve sonrasında kalkan maniler bakımından uygulanacak. Bu tarihten evvel kalkan pürüzler bakımından değişiklikten evvelki kararlar uygulanmaya devam edilecek.

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itiraz müddeti ile kanun yollarına müracaat biçimi ve müddetleri ile bu müddetlerin bildiriden itibaren başlamasına ve yanıt mühletlerine ait değişiklikler, 1 Haziran 2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar hakkında uygulanacak. Bu tarihten evvel verilen kararlar hakkında da değişiklikten evvelki kararların uygulanması sürdürülecek.

Yasa ile kanun yollarına müracaat müddetlerinin gerekçeli kararın bildirim edildiği tarihten itibaren başlaması için yapılan değişikliklerin 1 Haziran 2024 ve sonrasında verilen kararlar hakkında uygulanacağının kabul edilmesi nedeniyle, bu tarihten evvel verilen kararlar bakımından yürürlükten kaldırılan kararların uygulanması sürdürülecek.

Temyiz mühleti ile bu mühletin kararın bildiriminden itibaren işlemeye başlamasına ve yanıt müddetine ait değişiklikler, Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Biçimi Hakkında Kanun’un ilgili unsuru kapsamında olup da 1 Haziran 2024 ve sonrasında verilen kararlar hakkında da uygulanacak.

Yasa ile öngörülen kanun yoluna ait değişiklikler, 1 Haziran 2024 ve sonrasında verilen kararın açıklanmasının geri bırakılması kararları hakkında uygulanacak. Buna nazaran, kararın açıklanmasının geri bırakılması kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilecek. Kararın açıklanmasının geri bırakılması kararlarıyla ilgili olarak açıklanan yahut yeni kurulan karara itiraz edilebileceğine ait düzenlemeler lakin 1 Haziran 2024 tarihi ve sonrasında verilen kararın açıklanmasının geri bırakılması kararları bakımından uygulanabilecek. Bu tarihten evvel verilen kelam konusu kararlarıyla ilgili değişiklikten evvelki kanun yoluna ait kararlar uygulanacak.

1 Haziran 2024 tarihinden evvel verilen kararın açıklanmasının geri bırakılması kararları hakkında itiraz yoluna başvurulabilecek ve bu itirazlar, değişiklikten evvelki kararlara nazaran sonuçlandırılacak.

İstinaf kanun yolu incelemesinden geçmemiş kararın açıklanmasının geri bırakılması kararları bakımından, kontrol müddeti içinde taammüden yeni bir hata işlenmesi yahut kontrollü özgürlük önlemine ait yükümlülüklere ters davranılması nedeniyle kararın açıklanması yahut yine kurulması halinde, açıklanan yahut yeni kurulan kararın tabi olduğu kanun yolu korunacak.

Mahkeme, sanığın kabul etmemesi halinde de şartların varlığı halinde kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verebilecek; fakat 1 Haziran 2024 tarihinden evvel verilen kararın açıklanmasının geri bırakılması kararları bakımından sanığın kabul etmesi kaidesi aranmaya devam edilecek.

MANEVİ TAZMİNAT TALEPLERİNİ TAZMİNAT KURULU KARARA BAĞLAYACAK

Yasa ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Birtakım Müracaatların Tazminat Ödenmek Suretiyle Tahliline Dair Kanun’un ismi “Tazminat Kurulunun Misyonları ile Çalışma Metot ve Asılları Hakkında Kanun” biçiminde değiştiriliyor.

Ceza hukuku kapsamındaki soruşturma ve kovuşturmalar ile özel hukuk ve yönetim hukuku kapsamındaki yargılamaların makul müddette sonuçlandırılmadığı argümanıyla manevi tazminat ile Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca muhafaza önlemleri nedeniyle oluşan maddi ve manevi her türlü zararın tazmini istemiyle müracaatlar Komiteye yapılacak.

Müracaatın ve ispat dokümanlarının değerlendirilmesinde ve verilecek tazminat ölçüsünün saptanmasında Komite, gerekli gördüğü araştırmaları yapmaya yahut üyelerden birine yaptırmaya ya da cumhuriyet başsavcılıklarından eksper incelemesi yapılmasını talep etmeye yetkili olacak.

Komisyonun masrafları, Bakanlık bütçesinden karşılanacak. Kurula müracaatlar, elektronik ortamda da yapılabilecek.

Yargılamaların makul müddette sonuçlandırılmadığı teziyle yapılacak müracaatın formu ve mühletine yönelik de düzenleme yapılıyor. Bu kapsamda, Kurula müracaat, soruşturma, kovuşturma yahut yargılama sürecinde ya da en geç bunların kesin bir kararla sonuçlandığının öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde yapılacak. Haklı bir mazereti nedeniyle müddeti içinde müracaat edemeyenler, mazeretin kalktığı tarihten itibaren 15 gün içinde ve mazeretlerini belgeleyen kanıtlarla birlikte müracaat edebilecek.

Müracaatta bulunan kişinin dilekçesine, açık kimlik ve adresini, ziyana uğradığı sürecin ve zararın nitelik ve niceliğini kaydetmesi ve bunların dokümanlarını eklemesi zarurî olacak.

Komisyon, dilekçedeki bilgi ve dokümanların yetersizliği durumunda eksikliğin bir ay içinde giderilmesini, aksi halde istemin reddedileceğini ilgiliye bildirecek. Dilekçedeki eksikliğin müddetinde tamamlanmaması halinde müracaat, Komitece reddedilecek.

Koruma önlemleri nedeniyle tazminat istemine ait yöntem ve temeller da belirleniyor.

Komisyona müracaat, karar yahut kararların kesinleştiğinin ilgilisine bildirisinden itibaren 3 ay ve her halde karar yahut kararların katılaşma tarihini izleyen bir yıl içinde yapılacak.

Ağır ceza mahkemesinin misyonu kapsamında olmasına karşın Komiteye yapılan istemler, ağır ceza mahkemesine gönderilecek. Kurulun vazife alanına giren ve girmeyen istemler birlikte yapılmış ise Kurul, misyon alanına girmeyen istemleri ayırarak ağır ceza mahkemesine gönderecek. Bu hallerde Kurula yapılan istem tarihi temel alınacak. Kurul ile ağır ceza mahkemesi ortasında vazife konusunda uyuşmazlık çıkması halinde Kurulun vazifesine giren işlerin tespiti emeliyle ağır ceza mahkemesi yahut Kurul, kesin olarak karar verilmek üzere Ankara Bölge Adliye Mahkemesine başvuracak.

Komisyonun, tazminat istemlerine ve tazminatın geri alınmasına ait yapacağı değerlendirmede Ceza Muhakemesi Kanununun ilgili kararları uygulanacak. Komite tarafından verilen tazminatlarla ilgili olarak Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca cumhuriyet savcısının tazminatın geri alınmasına ait yazılı istemleri Komiteye yapılacak.

Yapılan müracaatlar hakkında 9 ay içinde karar verecek olan Kurul, ayrıyeten Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin emsal kararlarını da gözetmek suretiyle müracaat konusunda gerekçeli olarak karar verecek.

Komisyon, yöntem iktisadını gözeterek emsal nitelikteki müracaatları birleştirerek karar verebilecek.

TBMM Genel Heyetinde kabul edilen Ceza Muhakemesi Kanunu ile Kimi Kanunlarda ve 659 Sayılı Kanun Kararında Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile ceza hukuku kapsamındaki soruşturma ve kovuşturmalar ile özel hukuk ve yönetim hukuku kapsamındaki yargılamaların makul müddette sonuçlandırılmadığı durumlarda Anayasa Mahkemesine yapılan ferdî müracaatlarda Anayasa Mahkemesinin müracaat yollarının tüketilmediği gerekçesiyle kabul edilemezlik kararı verilenler ile incelemenin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmediği gerekçesiyle düşme kararı verilenlerin belirlenen müddet içinde müracaat etmesiyle belgenin Tazminat Komitesi tarafından incelenmesine imkan tanınıyor.

Anayasa Mahkemesince düşme kararı verilen yahut 10 Ekim 2023 tarihinden itibaren direkt Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan müracaatların iç hukuk yollarının tüketilmemiş olması münasebetine dayanan kabul edilemezlik kararları, bildirim tarihinden itibaren 3 ay içinde müracaat üzerine Komite tarafından incelenecek.

Öte yandan Kurulun iş yükü dikkate alınarak Adalet Bakanı tarafından Komite bünyesinde ek heyetler oluşturulması maksadıyla üye ataması yapılabilecek. Bu üyeler, Komite üye tam sayısına dahil olmayacak. Bu karar, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 yıl müddetle uygulanacak. Adalet Bakanı, bu süreyi 2 yıl daha uzatabilecek.

ÖZEL NİTELİKLİ FERDÎ DATALARIN İŞLENME ŞARTLARI

Yasa ile özel nitelikli şahsî bilgilerin işlenme kaideleri, yeni gereksinimler ve Avrupa Birliği Genel Data Muhafaza Tüzüğü nazara alınarak yine düzenleniyor.

Kanun ile özel nitelikli ferdî bilgilerin işlenmesinin yasak olduğuna dair karar koruma edilirken özel nitelikli ferdî dataların işlenebileceği haller de sayılıyor.

Bu dataların işlenmesi, ilgili kişinin açık isteğinin olması, kanunlarda açıkça öngörülmesi, isteğini açıklayamayacak durumda bulunan yahut isteğine hukuksal geçerlilik tanınmayan kişinin, kendisinin yahut diğerinin hayatı, vücut bütünlüğünün korunması için mecburî olması, ilgili kişinin alenileştirdiği ferdî bilgilere ait ve alenileştirme iradesine uygun olması, bir hakkın tesisi, kullanılması yahut korunması için mecburî olması, sır saklama yükümlülüğü altındaki bireyler yahut yetkili kuruluşlarca kamu sıhhatinin korunması, hami hekimlik, tıbbi teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi ile sıhhat hizmetlerinin planlanması, idaresi ve finansmanı hedefiyle gerekli olması, istihdam, iş sıhhati ve güvenliği, toplumsal güvenlik, toplumsal hizmetler ve toplumsal yardım alan türel yükümlülüklerin yerine getirilmesi için zarurî olması üzere durumlarda mümkün olacak.

KİŞİSEL BİLGİLERİN YURT DIŞINA AKTARILMASI

Yasa ile ferdî dataların yurt dışına aktarılması yolu de yine düzenleniyor.

Kişisel datalar, şahsî dataların işlenme kaideleri ile özel nitelikli ferdî bilgilerin işlenme kurallarından birinin varlığı ve transferin yapılacağı ülke, memleketler arası kuruluş yahut ülke içerisindeki kesimler hakkında yeterlilik kararı bulunması halinde bilgi sorumluları ve data işleyenler tarafından yurt dışına aktarılabilecek.

Yeterlilik kararı, Şahsî Bilgileri Müdafaa Şurası tarafından verilecek. Heyet, muhtaçlık duyması halinde ilgili kurum ve kuruluşların görüşünü alacak. Yeterlilik kararı, en geç 4 yılda bir pahalandırılacak. Şura, kıymetlendirme sonucunda yahut gerekli gördüğü öteki hallerde yeterlilik kararını ileriye tesirli olmak üzere değiştirebilecek, askıya alabilecek yahut kaldırabilecek.

Düzenlemede yeterlilik kararı verilirken dikkat edilecek konular da yer alıyor. Bu konular, “kişisel bilgilerin aktarılacağı ülke, ülke içerisindeki dallar yahut milletlerarası kuruluşlar ile Türkiye ortasında ferdî data transferine ait karşılıklılık durumu”, “kişisel dataların aktarılacağı ülkenin ilgili mevzuatı ve uygulaması ile şahsî dataların aktarılacağı milletlerarası kuruluşun tabi olduğu kurallar”, “kişisel bilgilerin aktarılacağı ülkede yahut milletlerarası kuruluşun tabi olduğu bağımsız ve faal bir bilgi muhafaza kurumunun varlığı ile idari ve isimli müracaat yollarının bulunması”, “kişisel dataların aktarılacağı ülkenin yahut memleketler arası kuruluşun, ferdî dataların korunmasıyla ilgili memleketler arası mukavelelere taraf yahut milletlerarası kuruluşlara üye olma durumu”, “kişisel bilgilerin aktarılacağı ülkenin yahut milletlerarası kuruluşun, Türkiye’nin üye olduğu global yahut bölgesel kuruluşlara üye olma durumu”, “Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası sözleşmeler” halinde sıralandı.

Kişisel bilgiler, yeterlilik kararının bulunmaması durumunda, ferdî bilgilerin işlenme koşulları ile özel nitelikli ferdî bilgilerin işlenme kurallarından birinin varlığı, ilgili kişinin transferin yapılacağı ülkede de haklarını kullanma ve tesirli kanun yollarına başvurma imkanının bulunması ve düzenlemede belirtilen teminatlardan birinin taraflarca sağlanması halinde yurt dışına aktarılabilecek.

Standart kontrat, imzalanmasından itibaren 5 iş günü içinde bilgi sorumlusu yahut data işleyen tarafından Şahsî Dataları Müdafaa Kurumuna bildirilecek. Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyenler hakkında 50 bin Türk lirasından 1 milyon Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek.

Kurulca verilen idari yaptırım kararlarının mahiyeti dikkate alınarak bu kararlara karşı yönetim mahkemelerine dava açılması imkanı tanınıyor. 1 Haziran 2024 tarihi prestijiyle daha evvel açılan ve hala sulh ceza hakimlikleri önünde bulunan evraklar, bu hakimliklerce sonuncu karara bağlanacak.

Yasa ile öngörülen genel düzenleyici süreçlerin Ferdî Bilgileri Muhafaza Şurası tarafından hazırlanmasına imkan sağlamak hedefiyle, değişikliklerin yürürlük tarihi 1 Haziran 2024 olarak belirleniyor.

ADLİ PARA CEZASININ ALT VE ÜST ÖLÇÜSÜNDE ARTIŞ

Yasa ile kanun yollarına müracaat müddetleri, hafta yahut ay olarak belirleniyor ve bu mühletlerin kararın bildirisiyle başlayacağı kabul ediliyor. İcra ve İflas Kanunu, İnfaz Hakimliği Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu, Kabahatler Kanunu, Çocuk Muhafaza Kanunu, Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un birtakım hususlarında ahenk düzenlemesi yapılıyor.

Düzenlemeyle, bir güne karşılık gelen isimli para cezasının ölçüsü artırılıyor, buna bağlı olarak mahsup, ön ödeme ve istinaf kanun yoluna müracaat kararlarında yer alan mali sonlar değiştiriliyor.

Buna nazaran, isimli para cezalarında cezanın alt hududu 2 bin 500 Türk lirası, üst hududu 500 bin Türk lirası olarak düzenleniyor. Ağır para cezasından dönüştürülen isimli para cezasının ödenmemesi halinde mahpus mühletinin belirlenmesinde bir gün karşılığı olarak 500 Türk lirası temel alınacak.

İdari para cezalarına karşı müracaat üzerine sulh ceza hakimliklerince verilen kararların katılık sonu, 3 bin Türk lirasından 15 bin Türk lirasına çıkarılıyor.

SÜRELER YEKNESAKLAŞTIRILIYOR

6 Şubat sarsıntılarının oluşturduğu yıkımın telafisinin süratli ve tesirli formda sağlanması için sanayi alanı olabilecek yerlerin, fay sınırına arası, yerin elverişliliği ve yerleşim merkezine yakınlığı üzere kriterler gözetilerek alanın durumuna nazaran ilgili kurumların görüşü alınarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilirken malikleri tarafından zelzeleler nedeniyle yıkılan yahut kullanılamayacak kadar hasarlı durumda olan sanayi iş yerlerinin borçlandırılarak yerinde yine inşası yahut güçlendirilmesi Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca yapılıyor. Yatırım programında olan yahut sonradan programa dahil edilen sanayi sitelerinin altyapı ve üstyapı inşasının tamamına kadarı, mimarlık, mühendislik hizmetleri dahil proje tamamlanana kadar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca krediyle destekleniyor.

Bu bağlamda kanunla sarsıntı bölgesinde sanayi altyapısının güçlendirilmesine yönelik dayanak ve uygulamaların müddeti bir yıl daha uzatılacak.

Emekli bayram ikramiyesi meblağı artırılacak. Buna nazaran, bayramın içinde bulunduğu ayda gelir ve aylık alma kaidesiyle Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı’nda 2 bin lira olarak ödenen bayram ikramiyesi meblağı, 3 bin liraya yükseltilecek.

Düzenlemeyle kanun yollarına müracaat müddetlerinin yeknesaklaştırılmasına ve bu müddetlerin bildiriden itibaren başlamasına dair değişiklikler de yapılıyor. Uygulamada tereddüt yaşanmaması için geçiş kararı getiriliyor ve ilgili kanunlarda yapılan değişikliklerin 1 Haziran 2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar bakımından geçerli olacağı kabul ediliyor. Böylelikle hak kayıplarının önlenmesi ve uygulamada oluşabilecek tereddütlerin giderilmesi amaçlanıyor.

TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ, teklifin yasalaşmasının akabinde birleşimi 2 Nisan 2024 Salı günü saat 15.00’te toplanmak üzere kapattı.

Daha evvel alınan karar yeterince TBMM Genel Heyeti, 5, 6, 7, 12, 13 ve 14 Mart 2024 tarihinde toplanmayacak. TBMM Genel Şurası, 19 Mart 2024 tarihinden itibaren 10 gün müddet ile çalışmalarına orta verecek.