Alkol tüketmek, trafikte motorlu scooter kullanmak, cep telefonu satın almak, mahallî seçimlerde oy kullanmak: Birçok Avrupa ülkesinde en az 16 yaşındaki bireylerin tüm bunları yapması hâlihazırda yasal. Artık bunlara bir de Avrupa seviyesinde oy kullanma hakkı ekleniyor.

9 Haziran’da yapılacak olan Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde birtakım ülkelerde 16 ve 17 yaşındaki Avrupa vatandaşları birinci kere oy kullanma hakkına sahip olacak. Uzun süren tartışmaların sonunda Almanya da Kasım 2022’de AP seçmen yaşının düşürülmesini kararlaştırmıştı.

AP seçimlerinde minimum oy verme yaşına ait üye ülkelerde farklı uygulamalar mevcut. Almanya’nın yanı sıra Avusturya, Belçika ve Malta’da 16 ve Yunanistan’da 17 yaşında olan bireyler oy kullanabilecekken başka üye devletlerde ise seçmen yaşı 18.

Eğitim kurumları ve vakıflar da gençleri Avrupa seçimleri için “fit hâle getirmek” gayesiyle atölyeler ve bilgi aktiflikleri düzenliyor. Bu aktifliklerin art planında da birçok gencin hangi partiye oy vereceği ve oylarının hayatları üzerinde nasıl sonuçları olacağından emin olmayabilecekleri varsayımı yatıyor.

Yaşı görece ileri şahıslar gençlerin dikkatini bu cins etkinliklerle yakalamaya çalışırken yaşı daha küçük gençlere ulaşmak için ise Çin merkezli toplumsal görüntü platformu TikTok öne çıkıyor. Uzun müddettir algoritması ve gençlerin zihinsel sıhhati üzere mevzularda tenkitlerin odağında olan TikTok’ta sağ popülist ve çok sağcılar genç seçmenler için agresif bir seçim kampanyası yürütüyor.

Merkezi Çin’de olan TikTok, dünyada gençler ortasında en tanınan olan uygulamalardan biriFotoğraf: Marijan Murat/dpa/picture alliance

Aşırı sağcı siyasetçilerin TikTok hesapları

Örneğin çok sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisinin liste başı adayı Maximilian Krah’ın TikTok’ta etkin bir profili var. Krah, burada sadece siyasetçi olarak değil, tıpkı vakitte genç erkekler için bağlantı ve “dating” tavsiyelerinde de bulunan bir dost imajı çiziyor.

Milyonlarca defa tıklanan bir görüntüde Krah, “Hakiki erkekler sağcıdır, gerçek erkeklerin ülküleri vardır, gerçek erkekler vatanseverdir, şayet sen böyleysen kız arkadaşınla da her şey yolunda gider” üzere tabirler kullanıyor. Krah görüntülerinde “Annen yaşlandığında fakir olacak” ve “Federal Hükümet senden nefret ediyor” üzere kelamlar sarf ediyor.

Tüm bu iletilerin adresine ulaştığını söylemek ise mümkün. Siyasi danışman Johannes Hillje’nin yaptığı bir tahlil, AfD Federal Meclis Kümesinin TikTok hesabının öbür partilerinkine nazaran on kat daha fazla izlenme oranına sahip olduğunu ortaya koydu. Buna ayrıyeten emsal bildiriler yayan AfD’li milletvekilleri, mahallî siyasetçiler ve çok sağcı influencerların hesapları da eklendiğinde ortaya ürkütücü bir tablo çıkıyor.

AfD’nin liste başı adayı Maximilian Krah, TikTok’u ağır bir biçimde kullanıyorFotoğraf: MAX SLOVENCIK/picturedesk.com/APA/picture alliance

Basit ve duygusal mesajlar

Gençlik konusunda araştırmalar yürüten Klaus Hurrelmann ise DW’ye yaptığı değerlendirmede “Diğer partilerin, AfD ile karşılaştırıldığında ellerinin armut topluyor oluşunu aklım almıyor” diyor. Hurrelmann, “Çünkü genç kuşak dijital ortamda büyüdü, yalnızca bu kanal üzerinden irtibat kuruyor ve siyasi bilgileri de temel olarak dijital kanallar üzerinden algılıyor” değerlendirmesini aktarıyor.

AfD’nin TikTok’ta bu kadar başarılı olması, TikTok’un algoritmalarının çalışma prensibiyle de direkt ilintili. Paylaşılan içeriğin bünyesinde barındırdığı aşırılık oranı arttıkça kelam konusu içeriği gören kullanıcı sayısı da artıyor. Birçok platform “ilk gelen” kullanıcıyı önceliyor. Öbür bir deyişle birinci paylaşım yapan hesapların paylaşımları başkalarına nazaran daha sık gösteriliyor.

“Socialmediawatchblog” isimli platform da AfD görüntülerinin tesirine ait değerlendirmesinde “Bunların iletileri çok kolay ve duygusal olmanın yanı sıra tıpkı vakitte sıklıkla çok kısa tabir edilmiş ve aldatıcı oluyor. Öbür bir tabirle toplumsal medyanın çalışma mantığına kusursuz bir biçimde uyuyor” tabirlerini kullanıyor.

Hurrelmann’a nazaran, AfD’nin genç seçmenler nezdinde başarılı olması çok da şaşırtan değil. Birinci defa oy veren seçmenlerin kararından emin olmadığının altını çizen Hurrelmann, okulların kapatılması ve bağlantı yasaklarını beraberinde getiren koronavirüs pandemisinin gençlerin “kemiklerine işlediğini” düşünüyor. Hurrelmann, “Bu, hayatlarına istikamet veremeyecekleri hissine kapılan ergenlik çağındaki gençler için bir dönüm noktasıydı” diyor.

İklim krizi, enflasyon, barınma sorunu ve yaşlı yoksulluğu üzere problemlerin da genç seçmenleri ürküttüğünü kaydeden uzman, “Bunların hepsi AfD üzere bir parti için biçilmiş kaftan. Zira AfD, hükümetlerin bu kaygıları bertaraf etmek için gereğince çabalamadığını lisana getiren parti” değerlendirmesini yapıyor.

Okulların kapatılması, maske mecburiliği, toplumsal ara: Koronavirüs pandemisi nedeniyle alınan tedbirler, gençlerin zihinsel sıhhatini olumsuz etkilediFotoğraf: Fleig Eibner-Pressefoto/picture alliance

Kutuplaşmış bir nesil

Almanya’nın batısındaki Hessen eyaletinde sonbaharda yapılan eyalet seçimlerinde AfD’nin 18-24 yaş ortası seçmenlerin en çok oy verdiği ikinci parti olarak çıkması ülkede telaş yaratmıştı. Hurrelmann, Haziran ayının başındaki Avrupa seçimlerinde de AfD’nin büyük bir muvaffakiyete imza atabileceğini öngörüyor.

Söz konusu seçim sonucundan büyük oranda genç erkeklerin sorumlu olduğunun altını çizen Hurrelmann, “AfD’ye baktığınızda apaçık görüyorsunuz. Erkeklerin domine ettiği bu parti, daha çok erkekler tarafından seçilip destekleniyor. Bu durum, genç erkekler için de geçerli” diyor.

Sağ partilerin genç erkekler nezdindeki çekim gücü, sırf Almanya ile sonlu bir olgu değil. Araştırmalar, dünya genelinde Z nesline mensup erkek ve bayanların siyaseten birbirlerinden giderek daha fazla uzaklaştığını ortaya koyuyor. Financial Times’da yayımlanan bir tahlile nazaran bu, genç erkeklerin giderek muhafazakârlaştığını, genç kadınlarınsa giderek daha fazla ilerici ve açık görüşlü siyasi oluşumları desteklediği manasına geliyor.