Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, Belek Turizm Bölgesi’ndeki NEST Kongre Merkezi’nde 1-3 Mart tarihlerinde düzenlenen Antalya Diplomasi Forumu (ADF) 2024’te, Türkiye-Ermenistan olağanlaşması ve Azerbaycan-Ermenistan barış sürecine ait sorularını yanıtlayarak değerlendirmelerde bulundu.

ADF’deki atmosferi kıymetlendiren Mirzoyan, “Antalya Diplomasi Forumu hakikaten çok etkileyici. İkinci defa katılma talihim oldu. Birinci kere iki yıl evvel katılmıştım.” diye konuştu.

Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar nedeniyle geçen yıl ADF’nin düzenlenmediğini anımsatan Mirzoyan, zelzelenin akabinde Türkiye’ye gelerek afetten etkilenen bölgeleri ve Ankara’yı ziyaret ettiğini lisana getirdi. Mirzoyan, Ermenistan ile Türkiye ortasında olağanlaşma süreci için özel temsilciler atandığını ve özel temsilcilerin yüz yüze ve telefonda temaslarının olduğunu anımsattı.

Ararat Mirzoyan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ortasında da telefon görüşmeleri olduğunu belirterek “Devamlı bir temas var ve bunlar olumlu dinamik sağlıyor.” ifadesini kullandı.

Türkiye ile Ermenistan ortasındaki kara hududunun iki ülkeyi ziyaret eden üçüncü ülke vatandaşlarının geçişine açılması için mutabakata varıldığını hatırlatan Mirzoyan, bunun sadece üçüncü ülke vatandaşları için değil, birebir vakitte Ermenistan ve Türkiye’deki diplomatik pasaport sahibi şahıslar için de geçerli olacağını aktardı.

Mirzoyan, ayrıyeten tarihi Ani Köprüsü’nün tekrar onarımının kelam konusu olduğunu belirterek hudut bölgelerindeki altyapıların ve yolların inşası konusunda da kimi mutabakatlara varıldığını hatırlattı.

Ermeni Bakan, “Ermenistan Cumhuriyeti olarak samimi biçimde devlet sonlarının bir an evvel açılmasını istiyoruz. Diplomatik alakaların kurulmasını ve beşerler ve kültürler ortasında temasların artmasını istiyoruz.” değerlendirmesini yaptı.

İki ülke ortasındaki hudutların açık olmasının ne üzere yararlar sağlayacağına ait soruya Mirzoyan, “Bunun getireceği yararları açıktır. Öncelikle sıradan beşerler için çok değerli. Alakaların gelişmesi, ekonomik ilgilerin gelişmesi birinci evvel insanlara yarar sağlayacak ve Ermenistan vatandaşlarının birden fazla bunun şuurunda.” karşılığını verdi.

“Azerbaycan ile müzakereleri sürdürüyoruz”

Mirzoyan, Ermenistan ve Azerbaycan ortasındaki barış görüşmelerine ait de bu fırsatı, barış gündemine olan bağlılığı tekrar teyit etmek için kullanmak istediklerini belirterek “Azerbaycan ile barış mutabakatı imzalamak için müzakereleri sürdürüyoruz ve genel olarak Kafkasya’da, Güney Kafkasya bölgesinde istikrar ve barışın pekiştirilmesi için bu sürece devam ediyoruz.” dedi.

Taraflar ortasında birtakım meseleler olduğunu, bunlardan kimileri hakkında Azerbaycan ile muahedeye vardıklarını kaydeden Mirzoyan, iki değerli mevzuda tarafların yaklaşımının farklı olduğunu söz etti. Mirzoyan, bu problemlerin birincisinin iki ülke hudutlarının belirlenmesi prensipleri, oburunun bölgesel irtibat ve ulaşım çizgileriyle ilgili olduğunu söyledi.

Tarafların öncelikle birbirlerinin toprak bütünlüğünü tanıdığını yinelemek istediğini söyleyen Mirzoyan, Ermenistan olarak “sınırların belirlenmesi ve çizimini öngören demarkasyon sürecinin 1991’de imzalanan Almatı Bildirgesi çerçevesinde olması gerektiğini” savunduklarını söz etti.

Hiç kimsenin yeni sonlar çizme yetkisinin olmadığını belirten Mirzoyan, Erivan idaresinin bu bildirgenin barış muahedesi taslağında yer almasını istediğini argüman etti. Mirzoyan, bu bahiste Azerbaycan’dan olumlu cevap alamadıklarını öne sürdü.

Mirzoyan, öte yandan, bölgedeki tüm temas ve ulaşım sınırlarıyla ilgili, “Ulaşım yollarının açılmasında istekliyiz. Öncelikle bu bölgesel ulaşım temaslarının açılması bizim için de çok değerli ve bize de ekonomik yararlar sağlayacaktır.” tabirini kullandı.

Ermeni Bakan, gündeme getirdikleri “barış kavşağı” projesinin ekonomik açıdan kıymetli ve bölgede kalıcı barışın garantörü olacağını öngördüklerini kaydetti.

Ermenistan Dışişleri Bakanı Mirzoyan, ülkesinden geçen ulaştırma yollarının can ve mal güvenliğinin üçüncü ülkeler tarafından sağlanmasına karşı olduklarını belirterek bölgedeki ulaşım yollarının “bulundukları ülkenin egemenliği ve yargı yetkisi altında olması gerektiğini” savundu.

Mirzoyan, “Eşitlik, mütekabiliyet prensipleri kıymetli. Süreç, bu unsurlar üzerine inşa edilmeli.” diye konuştu.

Ermenistan Dışişleri Bakanı, Azerbaycan’dan geçecek ulaşım yolları için de birebir eşitlik unsurunun geçerli olacağını, buradan geçen yollarla ilgili birebir yetkilerin Bakü idaresine ilişkin olması gerektiğini tabir etti. Mirzoyan, kelam konusu çerçeveye Azerbaycan tarafının uygun görüş vermediğini tez etti.

Almanya’nın başşehri Berlin’de, Azerbaycanlı mevkidaşı Ceyhun Bayramov’la görüşmesinde bir sonraki görüşme için tarih belirleyip belirlemediklerinin sorulması üzerine Mirzoyan, yeni görüşme için tarihin belirli olmadığını söyledi. Mirzoyan, mevkidaşı Bayramov ile daima temas halinde olduklarını belirterek yakın vakitte yeni görüşme tarihini belirlemeyi umduklarını lisana getirdi.

“Şu an hakikaten barış imkanımız var”

“Ermenistan-Azerbaycan barışı, iki ülke ve bölgeye ne cins fırsatlar ve imkanlar sunacak?” sorusuna Mirzoyan, “Barışın yararlarından bahsetmek biraz anlamsız olur. Zira barışın getireceği yararlar açıktır. Bu, tartışma götürmez bir husustur.” cevabını verdi.

Mirzoyan, “Halklarımızın barışa gereksinimi olduğunu düşünüyorum. Dünyadaki öbür halklar üzere, halklarımız barışa layıklar ve devamlı ebedi düşmanlığa biz hiçbirimiz mahkum değiliz. Bizim şu an nitekim barış imkanımız var.” değerlendirmesini yaptı.

Ermenistan-AB ilişkileri

Ermenistan’ın Avrupa Birliği (AB) ile yakınlaşmasına ait soruya ise Mirzoyan, farklı alanlarda AB ve Avrupa ülkeleriyle ilgileri derinleştirmeyi sürdürdüklerini ve çok ağır siyasi diyalog içinde oldukları cevabını verdi.

Mirzoyan, Ermenistan’ın ekonomik direncini ve ekonomik kaynaklarını çeşitlendirmesini sağlamak için Avrupa ile işbirliği içinde olduğunu lisana getirdi.

“Avrupa Birliği’yle münasebetlerimizi daha da derinleştirmek istiyoruz.” diyen Mirzoyan, Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın, “Avrupa Birliği Ermenistan’la ilgileri derinleştirmeye ne kadar hazırsa Ermenistan da o kadar hazırdır.” tabirini aktardı.​​​​​​​