İsrailli kaynaklar, Gazze’ye yönelik hücumlarda “insan hedefi” belirlemek gayesiyle “Lavender” adlı yapay zeka programının tespit ettiği 37 bin “şüpheli”nin her biri için, İsrail’in en az 20 “sivil zayiat”ı göze aldığını söyledi.

Tel Aviv merkezli “+972” ve Local Call’a konuşan kaynaklar, Lavender’in Gazze’deki yaklaşık 2,3 milyon insan hakkında topladığı dataları belgisiz kriterlere nazaran tahlil ederek, kişinin Hamas ile teması bulunma mümkünlüğünü değerlendirdiğini belirtti.

Görüşlerini paylaşan 6 kaynak, savaşın bilhassa birinci safhalarında İsrail ordusunun programa “tamamen bağlı kaldığını”, bu nedenle Lavender’in tespit ettiği isimlerin, erkek oldukları sürece işçi tarafından denetimsiz ve belli bir kriter gözetilmeksizin gaye olarak görüldüğünü aktardı.

37 BİN FİLİSTİNLİ KUŞKULU OLARAK İŞARETLENMİŞ

+972’ye konuşan kaynaklar, binada ve etrafta siviller olsa bile kişinin özel mülkiyetinde öldürülmesine müsaade veren “insan hedef” kavramının daha evvel sırf “üst seviye askeri hedef”leri kapsadığını, 7 Ekim sonrasında “insani hedef” görülenlerin, tüm Hamas üyelerini kapsayacak formda genişletildiğini tabir etti.

Hedef sayısının artması sonucunda, evvelkinin bilakis amaçların tek tek beşerler tarafından incelenip doğrulanması mümkünlüğü ortadan kalktığı için yapay zekaya gereksinim duyulduğu kaydedilirken, yapay zekanın yaklaşık 37 bin Filistinliyi “şüpheli” olarak işaretlediği belirtildi.

Lavender’ın Filistinlileri sınıflandırmada “yüzde 90’a kadar başarılı” görülmesi üzerine, sürecin büsbütün otomasyona bağlandığını söyleyen kaynaklar, “Binlerce insanı öldürdük. Her şeyi otomasyona bağladık ve amaçları tek tek denetim etmedik. İşaretlenen şahıslar konutlarına adım attıklarında onları bombaladık.” sözleriyle insan denetiminin devreden çıkarıldığını teyit etti.

Kaynaklardan birinin, “önemsiz bir ismi öldürmek için bir meskeni bombalamalarının istenmesinin, kendisi için çok şaşırtıcı” olduğu yorumu, İsrail’in Gazze’deki sivil katliamının itirafı olarak görüldü.

100 SİVİL ZAYİATA KADAR YEŞİL IŞIK

Kaynaklar alt seviye bir bireye düzenlenen operasyonda “20 sivil zayiat”a kadar müsaade verildiğini ve bu sayının süreç içinde sık sık artıp azaldığını belirterek, “orantılılık ilkesinin” uygulanmadığına dikkati çekti.

Öte yandan üst seviye gayeler için kelam konusu sayının 100’e kadar çıktığı belirtildi.

Kaynaklar, kendilerine “bombalayabildikleri her yerin bombalanması” buyruğunun verildiğini tabir ederken, “Üst seviye yetkililere histeri hakimdi. Nasıl reaksiyon vereceklerini bilemiyorlardı. Tek bildikleri Hamas’ın kapasitesini kısıtlamak için meczup üzere bombalamaktı.” dedi.

Lavender’ı kullanmış olan B. isimli üst seviye asker, programın “hata hissesinin yüzde 10 civarında olduğunu” argüman ederek, vakit kaybının önlenmesi için beşerler tarafından denetim edilme zorunluluğunun olmadığını belirtti.

HEDEFLER AİLELERİYLE BOMBALANIYOR

B, gayelerin az olduğu günler uygulamanın kapsamının genişletildiğini, daha kalabalık bir kitlenin gaye alındığını belirterek, “Hamas üyesi tarifini daha da genişletildiğinde, uygulama her türlü sivil savunma işçisini ve polis memurlarını amaç almaya başladı. Bu şahıslar Hamas’a yardım etse de İsrail askerlerini sahiden tehlikeye atmıyordu.” dedi.

Sistemin eksikliklerine dikkati çeken B, “Eğer gaye kişi telefonunu öbür bir şahsa verdiyse, o kişi tüm ailesiyle konutunda bombalanıyordu. Bu çok sık oldu. Lavender’ın en sık yaptığı kusurlardan biri buydu.” diye konuştu.

ÖLDÜRÜLENLERİN BİRÇOK BAYAN VE ÇOCUK

Öte yandan, “Where’s Daddy?” ismi verilen bir öbür yazılımın, binlerce kişiyi eş vakitli takip ederek, konutlarına girdikleri vakti İsrailli yetkililere bildirdiği belirtildi.

Bu yazılım sayesinde gaye alınan şahısların meskenlerinin bombalandığı kaydedilirken, “Diyelim ki bir konutta bir Hamas üyesi ve 10 sivil olduğunu hesapladınız, ekseriyetle bu 10 kişi bayan ve çocuk olur. Yani saçma bir formda, öldürdüğünüz insanların birçok bayan ve çocuk oluyor.” sözleri kullanıldı.

Bu sistemin de hesaplama yanılgıları yaptığını tabir edilirken kaynaklardan biri, “Çoğu defa hedeflenen kişi, bombaladığımız konutta olmuyordu bile. Sonuç olarak bir aileyi hiç uğruna öldürmüş oluyordunuz.” açıklamasını yaptı.

TASARRUF MAKSADIYLA GÜDÜMSÜZ BOMBALAR KULLANILIYOR

Kaynaklar ayrıyeten “pahalı silahlardan tasarruf etmek” maksadıyla daha düşük rütbeli şahısların “güdümlü akıllı bombalar” yerine “güdümsüz bombalarla” gaye alındığını ve bunun sonucunda amaç alınan kişinin bulunduğu ve etrafındaki binaların yıkılması sebebiyle birçok sivilin hayatını kaybettiğini söyledi.

Güdümsüz bombaların kullanımına ait konuşan kaynaklardan biri de “Saldırıları ekseriyetle güdümsüz bombalarla yapıyorduk ve bu da sözün tam manasıyla tüm meskeni içindekilerle yok etmek manasına geliyordu. Sistem yüzünden gayeler hiç bitmiyor.” dedi.

Konuya ait Al Jazeera’ya konuşan, Katar’daki Hamid bin Halife Üniversitesinde Orta Doğu Çalışmaları ve dijital beşeri bilimler alanında çalışan Prof. ​​​​​​Marc Owen Jones, “İsrail’in, sivillerin hayatı hakkında karar vermeye yardımcı olması için şeffaf bir değerlendirmeden geçmemiş, test edilmemiş yapay zeka sistemleri kullandığı giderek daha açık hale geliyor.” sözünü kullandı.

Yapay zeka sistemi kullanan İsrailli yetkililerin, amaç seçimini yapay zekaya devrettiklerini ve “ahlaki sorumluluktan kaçınmak” için bu sistemi kullandıklarını öne süren Jones, sistemin “sivil kayıpları azaltmak için değil daha fazla maksat bulmak için” kullanıldığını söyledi.

Jones, sistemi işleten yetkililerin bile yapay zekayı bir “öldürme makinası” olarak gördüğünü belirterek, “müttefikleri İsrail’e baskı yapmaz” ise bu ülkenin ataklarda yapay zeka kullanımına son vermesinin düşük bir ihtimal olduğunu vurguladı.

Olayı yapay zeka takviyeli soykırım olarak niteleyen Jones, “Savaşlarda yapay zeka kullanımı için bir moratoryum daveti yapılması gerekiyor.” dedi.

HABSORA BİNALARI LAVENDER BİREYLERİ AMAÇ ALIYOR

1 Aralık 2023’te yayımlanan diğer bir araştırmada ise İsrail ordusunun, Gazze Şeridi’ne yönelik akınlarında gaye belirlemek için kullandığı “Habsora” (The Gospel) isimli yapay zeka uygulamasını sivil altyapının kasıtlı olarak vurulmasında kullanıldığını ve bu uygulamayla otomatik olarak üretilen amaçlara yönelik hücumlarda kaç sivilin hayatını yitireceği her vakit bilindiği belirtilmişti.

İsrail’in kullandığı bir öbür yapay zeka teknolojilerinden olan “Habsora” (The Gospel) binaları ve yapıları maksat alırken, Lavender bireyleri gaye alıyor.