UAD’den yapılan yazılı açıklamada, Kolombiya’nın, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Kontratı çerçevesinde İsrail’e açtığı davaya katılma talebinde bulunduğu bildirildi.

Açıklamada, Kolombiya’nın müdahillik talebinin, UAD’deki bir uyuşmazlığın, üçüncü bir devletin “uyuşmazlık konusu kontratın yorumuna ait beyanda bulunma” hakkı veren Divan Statüsü’nün 63. Maddesi’ne dayandığı belirtildi.

Kolombiya’nın, “Soykırım Sözleşmesi’ne taraf Devletlerin soykırımın önlenmesi, engellenmesi ve cezalandırılmasına katkıda bulunmak için ellerinden gelen her şeyi yapmaları gerektiği inancıyla ve bu nedenle, Sözleşme’ye Taraf rastgele bir Devletin, Sözleşme’de yer alan yükümlülüklere uymaması nedeniyle sorumluluğunun tespit edilmesinde Mahkeme’ye yardımcı olmak” gerekçesiyle müracaatta bulunduğu söz edildi.

Divan, İç Tüzüğü’nün 83. Hususu uyarınca, Güney Afrika ve İsrail’i, Kolombiya’nın müdahale beyanına ait yazılı görüşlerini sunmaya davet ettiğini aktardı.

Daha evvel Nikaragua’nın, Divan Kuralı’nın 62. Hususu uyarınca müdahillik talebinde bulunduğu açıkanmıştı.

DAVALARA MÜDAHİLLİK

Devletler, UAD nezdinde açılmış bir davaya, 2 unsur üzerinden müdahil olabiliyor.

Bunların birincisi; Divan Kaidesi’nin 62. Hususu uyarınca “Bir devlet, davadaki karardan etkilenebilecek türel nitelikte bir çıkarı olduğunu düşünürse Mahkemeden müdahil olmasına müsaade verilmesini talep edebilir.” kararına dayanıyor.

UAD, 62. Unsur kapsamındaki müdahilliklerde, müdahil devletlere uyuşmazlığın temeline ait somut olayla ilgili yorumda bulunma, duruşmalara katılma, yazılı beyanlarda ve taleplerde bulunma üzere yetkiler vermektedir.

İkinci olarak; Divan Kaidesi’nin 63. Hususu uyarınca yapılacak müdahillik talebinde de uyuşmazlık konusu somut olaydan çok, uyuşmazlık konusu olan kontratın nasıl yorumlanması gerektiğine ait genel beyanda bulunma imkanı getiriliyor.

UAD Statüsü uyarınca şayet bir devlet müdahillik hakkını kullanırsa, Divan’ın o davanın kararında yaptığı yorum bu Devlet için de tıpkı derecede bağlayıcı olacaktır.

– Ukrayna ve Gambiya’nın açtığı soykırım davalarına “müdahillik”

Divan, Ukrayna-Rusya ortasındaki soykırım davasında, 63. Unsur kapsamında “müdahillik” başvurusu yapan 33 devletten, ABD hariç, 32’sinin başvurusunu kabul etmişti.

Divan, Gambiya-Myanmar ortasındaki misal davada, 63. Husus kapsamında “müdahillik” talep eden 7 devletin talebi üzerindeki incelemesini sürdürüyor.

– Memleketler arası Adalet Divanında, İsrail aleyhine açılan soykırım davası

Güney Afrika Cumhuriyeti, 29 Aralık 2023’te, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Mukavelesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle İsrail aleyhine Milletlerarası Adalet Divanında dava açtı.

Güney Afrika, Gazze’deki durumun aciliyet teşkil etmesi nedeniyle UAD’den ihtiyati önlemlere hükmetmesini istedi ve önlem talebine ait duruşmalar, 11-12 Ocak’ta Lahey’deki Barış Sarayı’nda yapıldı.

Divan, 26 Ocak’ta açıkladığı önlem kararlarında, İsrail’in Soykırım Mukavelesi’nin 2. hususunda tanımlanan fiillerin işlenmemesi için elinden gelen tüm tedbirleri almasına, İsrail ordusunun Soykırım Mukavelesi’nin 2. hususundaki fiilleri işlemesini engelleyecek tedbirleri acilen almasına, Gazze’deki Filistinlilere yönelik soykırım daveti yapanları önlemek, engellemek ve cezalandırmak için gereken tüm adımları atmasına, Gazze’deki Filistinlilerin karşılaştığı olumsuz ömür şartlarını ortadan kaldırmak için muhtaçlık duyulan temel hizmetlere ve insani yardımın sağlanmasını mümkün kılan acil ve tesirli tedbirleri almasına, Gazze’deki Filistinlilere karşı Soykırım Mukavelesi’nin ihlalini gösteren kanıtların yok edilmesini önlemek ve korunmasını sağlamak için tesirli önlemler almasına, kararın yürürlüğe girmesinden itibaren 1 ayda alınan tüm önlemler hakkında Mahkemeye bir rapor sunmasına hükmetti.

Divan, Güney Afrika’nın 6 Mart’ta yaptığı ek önlem talebi üzerine 28 Mart’ta açıkladığı ek önlem kararında, İsrail’den Gazze’ye ivedilikle gereksinim duyulan insani yardımların ulaştırılmasını sağlamasını, Filistinlilerin haklarını ihlal etmemesi gerektiğini ve ek önlemlere ait aldığı tedbirleri 1 ay içerisinde Mahkemeye bir rapor sunmasına hükmetti.