“159 litrelik fıçı” son günlerde Almanya’da yeniden tartışmalara neden oluyor.

Burada bahsi geçen fıçı ile global piyasalarda ham petrolün fiyatı için ölçü olarak baz alınan varil kast ediliyor.

Sene başında Kuzey Denizi’nden çıkarılan bir varil Brent petrolün fiyatı 70 Amerikan Doları’ndan biraz yüksekti. Şimdiyse 90 dolar civarında. Bu da sene başından beri yüzde 20 artış manasına geliyor. Petrol fiyatlarındaki artışı milyonlarca araç kullanıcısı akaryakıt istasyonlarında derhal hissediyor. Akaryakıtın litre fiyatı sene başından bu yana 10 euro centi artmış durumda. Eğilim fiyatların daha da artacağı istikametinde.

Alman Commerzbank’ın ham petrol piyasaları analistlerinden Carsten Fritsch, artışlarda farklı faktörlerin rol oynadığını belirtiyor:

“Konjonktürdeki uygun beklenti, petrolde arzın sonlu olması ve Ortadoğu’da da tansiyonun devam etmesi ham petrol fiyatlarında görülen aktüel artışta rol oynayan faktörler.”

Yaşanan iki savaş petrol fiyatlarını tırmandırıyor

Petrol fiyatlarındaki artışa bilhassa Ortadoğu’daki gelişmeler de neden oluyor. Son olarak İsrail’in Suriye’deki İran Büyükelçiliğine yönelik saldırısı ve bu hücumda İran İhtilal Muhafızı üyelerinin hayatını kaybetmesi bölgede çatışmanın yayılma tehlikesini gözler önüne serdi.

Bu tehlike, petrol tedarikinde yaşanabilecek muhtemel telaşları artırıyor. Piyasalar huzursuz. Commerzbank’ın ham petrol piyasaları analisti Fritsch, “Bu telaşlara Ukrayna’nın Rusya’nın petrol rafinerilerine yönelik artan SİHA akınlarını da eklemek gerek” diyor.

Ukrayna’nın Rusya’nın petrol ve güç tesislerine artan SİHA hücumları da fiyatlara tesir edien bir öbür faktör. Fotoğraf: Görüntü Obtained By Reuters/via REUTERS

DZ-Bank’tan analist Linda Yu da ham petrol fiyatlarındaki artıştaki ana sorumlunun jeopolitik tansiyonlar olduğu konusunda Fritsch ile hemfikir. “İlaveten Çin ve Avrupa’da zayıflayan konjontürdeki toparlanma beklentisi” diyerek ekonomik büyüme öngörülerinin tesirine işaret ediyor. Yani global piyasalarda konjonktürün güzelleşeceği istikametindeki beklenti ve ona bağlı biçimde artan petrol talebi de “kara altının” fiyatında üst istikametli hareketlenmeye neden oluyor.

Bakır ve altın da parıldıyorlar

Küresel piyasalarda bedelli metal ve hammadde fiyatlarında genel olarak artış kaydedildiği görülüyor. Altının ons fiyatı son olarak 2 bin 300 Amerikan Doları’nı geçti, ki bu şimdiye kadar ulaşılmış en üst tavan fiyat oldu.

Commerzbank uzmanı Fritsch’e nazaran şu devirde bir “hammadde fiyatları rallisinden” kelam etmek bile mümkün. Fritsch’e nazaran petrolden altına hammadde fiyatlarındaki artışın nedenleri birbirine benziyor. Arzın sonlu olduğuna yönelik haberler ile talebin artacağına yönelik varsayım ve beklentileri ortak nedenler olarak sayıyor.

Sanayinin en değerli metallerinden bakırın da fiyatıABD Merkez Bankası’nın faiz indirimine gideceği spekülasyonları yüzünden tırmanıyor. Bu gelişme Amerikan Doları’nı zayıflatırken dolarla ticareti yapılan bakır üzere değerli metalleri öbür döviz çeşidinden alım satım yapan yatırımcılar için daha da uygun hale getiriyor. Bu da talebin artmasına, talebin artması da fiyat artışına yol açıyor.

Bakır, endüstrinin rağmet ettiği en kıymetli metallerden. Fotoğraf: Thomas Trutschel/photothek/picture alliance

Yatırımcılar, “güvenli liman” olarak görülen altının fiyatında neden artış kaydedildiği konusunda ise kendileri de biraz şaşkın.

Kimi uzmanlar, altındaki artışta faizlerde azaltmaya gidileceği beklentisinin belirleyici rol oynadığı görüşünde. Dünya Altın Kurulu de altın fiyatlarındaki artışla temaslı olarak farklı merkez bankalarının artan ilgisine işaret ediyor. Pek çok merkez bankası son aylarda altın alımını en yüksek düzeyde gerçekleştiriyor. Bunlar ortasında Çin Merkez Bankası’nın yanı sıra Polonya, Çekya, Hindistan, Singapur ve Libya’nın merkez bankalarını saymak mümkün.

Yani artan talep de altın fiyatını üst istikametli hareketlendiriyor.

OPEC: Arzda azalma planlanmıyor

Petrol konusunda arzın sınırlanması noktasında en kıymetli faktör ise OPEC, yani Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü. OPEC, birkaç ay evvel üretimini sonlandıracağını duyurmuştu. Bu hafta içinde de petrol üretimi konusunda izlediği çizgiyi değiştirmeyeceğini açıkladı. Bu durum da önümüzdeki aylarda global piyasalarda tansiyonlu bekleyişin süreceği, ham petrolün varil fiyatındaki artışı daha da tırmandıracağı biçiminde yorumlanabilir.

Irak ise öngördüğünden daha fazla petrol çıkardığını duyurken Rusya’nın ihraç ettiği petrol ölçüsü da artış kaydetti.

DZ-Bank uzmanı Linda Yu, bütün yıla bakıldığında da petrolün varil fiyatındaki artışın devam edeceği öngörüsünde bulunuyor ve 95 Amerikan Doları olacağı varsayımını paylaşıyor.

Benzin ve dizelin fiyatı ham petrole bağlı olduğu için ham petroldeki artış süratli bir formda akaryakıt istasyonlarına yansıyor. Almanya Ototmobil Kulübü ADAC’nin son yaptığı Mart 2024 değerlendirmesi de araç sahiplerinin önümüzdeki devir daha da fazla sarfiyatı olacağına işaret ediyor.

DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl ulaşabilirim?