Türkiye‘de çocukların yüzde 30’u toksik ebeveyn ile karşı karşıya

Türkiye‘de çocukların yüzde 30’u toksik ebeveyne maruz kalıyor

Uzmanından toksik ebeveyni olan çocuklara teklif: “Ailenizi olduğu üzere kabul edin”

İSTANBUL – Son vakitlerde sıklıkla duyulan toksik ebeveynlik kavramı hakkında bilgilendiren İstanbul Arel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Ayşe Su Kocayörük, Türkiye’de yüzde 20-30 oranda çocuğun toksik ebeveyne maruz kaldığını söyledi. Bunun sonucunda depresyonun en fazla görülen hastalık olduğuna işaret eden Kocayörük, “Depresyon hastalarının yüzde 50’sinde travmatik çocukluk yaşantıları kelam bahsidir. Ülkemiz için de tıpkı şey geçerli. Genelde depresyon imajı altında olan bireylerin de toksik ebeveynlere maruz kaldıklarını biliyoruz” dedi.

Son periyotlarda epeyce yaygınlaşan ‘toksik’ kavramı birçok alanda karşımıza çıkıyor. Bunlardan biri de ‘toksik ebeveynlik’ kavramıdır. Bu kavram; ebeveynlerin çocukları için en güzelini istese de bazen onları fazlaca sıkmaları ya da özgür bir birey olmalarını kısıtlamaları manasına geliyor. Anne babaların da aslında toksik ailelerden geldiğini belirten Dr. Öğr. Üyesi Ayşe Su Kocayörük, “Bu yüzden bağ ve bağlanma halleri aslında çocuklarını da etkiliyor. Hatta çocuklarının da ilerde kuracakları ilgi tekrar toksik halde devam edebiliyor. Kuşaktan jenerasyona aktarılıyor. Burada hatalı aramak yerine tahlile odaklanmalı” açıklaması yaptı.

“Küçümseyici, aşağılayıcı hal takınmaları, negatif geri bildirimler vermeleri toksik ebeveynliktir”

Toksik ebeveyn davranışlarını sıralayan Dr. Öğr. Üyesi Kocayörük, “Küçümseyici, aşağılayıcı tutum takınmaları, negatif geri bildirimler vermeleri, daima çocuğu didiklemeleri, hudutları aşmaları, çocuğun birey olduğunu kabul etmekten çok kendilerinin bir uzantısı olduğunu görmeleri toksik ebeveynliktir. Örneğin bu ebeveynler; çocuğu imtihanda 99 notu aldığında ‘neden 100 almadın’ diye eleştirirler, zira hiçbir şeyle yetinmezler. Daima çocuk üstünde baskı, otoriter kurarlar. Bunun en büyük nedenleri ortasında ise ailelerin çocuklarına empati yapamaması, çocuğun muhtaçlıklarını göremeyip anlayamaması yer almaktadır. Doğal bunu bile isteye yapmıyorlar. Zira onların da kendi gereksinimleri vaktinde görülmeyerek onlara da bu biçimde davranıldı” dedi.

“Değerlilik gereksinimi karşılanmayan çocukların kendini geliştirmesi zordur”

Tedavisinde ise terapistlere büyük iş düştüğünü belirten Dr. Öğr. Üyesi Kocayörük şunları söyledi:

“İnsanlar kendilerinin farkında da olmalıdır. Ancak çoklukla bu durumun farkında olmazlar. Sevilmeyip sayılmayan, biricilik ve bedellilik muhtaçlığı karşılanmamış çocukların kendilerini geliştirmesi hayli zordur. Bu yüzden kendilerinden beklentileri de düşüktür. Dünyaya ekseriyetle olumsuz bakarlar. En değerlisi de öğrendikleri bağlanma biçimini, hayatlarında benzeri bağlamda gösterecekler. Örneğin; sevgili, eş, arkadaşlık ilgilerinde bu stil bağlanma bağlantısı olacak. Mesela aşağılayıcı bir bağlanma tarzı gördüyse etrafındakileri aşağılayacak. Toksik ebeveynler ekseriyetle klinik teşhis almamış olsa da çoğunlukla ruhsal bozukluğu ya da kişilik bozukluğu olan şahıslardır. Narsist bir ebeveynle birlikteyseniz narsist olma ihtimaliniz çok yüksek. Telaşlı bir ebeveynle büyüyorsanız telaşlı olma ihtimaliniz çok yüksek.”

“Ailelerini olduğu üzere kabul edip hudut çizerek hayatlarına devam etsinler”

Ailelere ve bilhassa de çocuklarına tekliflerde bulunan Dr. Öğr. Üyesi Kocayörük son olarak şunları söyledi:

“Aileler açık irtibatta olmalı. Çocuğunu dinlemeyi öğrenen her aile, bu manada yol katedecektir. Zira çocukların gereksinimlerini öğrenebildiklerinde, hissedebildiklerinde esasen tavırlarını değiştirecekler. Anne babalar kendilerine şunu sorsunlar; ‘ben çocuğumdan ne istiyorum, o benim bir uzantım mı, ona gücümü mü göstereyim, o benim her dediğimi yapsın mı?’ Yoksa yalnızca o benim çocuğum ve o farklı birey. ‘O da kendi başına bir birey olarak kendi hayatını ve kendi yolunu bulacak’ halinde mi düşünüyorlar? Bu tıp ailelere maruz kalan çocukların tutunacak kola muhtaçlığı vardır. Öğretmen ya da başka akrabadan özdeşim kuracağı birilerini bulabilirler. Bu onlara düzgün gelecektir. Aileler çoğunlukla toksik olduğunu kabul etmez. Çocuklar toksik bir aileye sahipse onları olduğu üzere kabul edip kendi hudutlarını çizebilir. Ebeveyniyle kuracağı empatik ilgide çocuk, öfkelenmeyi ve kızmayı bırakabilir. Öfke ve kızmayı bıraktığında da onları olduğu üzere kabul edebilir. Olduğu üzere kabul ettikten sonra da kendi yolunu çizebilir. Öbür türlü anne babasına reaksiyonlu hayat yaşamak onları; husus bağımlılığına, makus arkadaşlar edinmeye, kendine ziyan verici davranışlarda bulunmaya kadar götürür. Zira kızgınlık ve öfke buna iter. Ailelerini anlayabilirlerse ailesinin onu anlamasını beklemeden hayatlarına devam edebilirler.”