Fotoğraf sanatkarı Ara Güler‘in, 21-27 Mayıs 1952’de Jamanak gazetesinde yayımlanan “Kumkapı Ermeni Balıkçılarıyla Birlikte” yazı dizisini merkezine alan “Kumkapı Balıkçıları” standı, Yapı Kredi bomontiada’da Orta Güler Müzesi’nde açıldı.

Doğuş Kümesi Sanat Danışmanı Çağla Saraç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, “Kumkapı Balıkçıları”nın, Orta Güler’in, Aphrodisias’la birlikte, en değerli ve değer verdiği çalışmalarından birisi olduğunu lisana getirdi.

Güler’in 24 yaşındayken bu projeye imza attığına dikkati çeken Saraç, “Güler, Jamanak gazetesi için 1952 yılında 7 gün boyunca gerçekleştiriyor bu foto-röportaj dizisini. Hem fotoğraflarını çekiyor hem de metinlerini yazıyor bu serinin. Biz de burada gazetede yayımlanan fotoğrafların yanı sıra yazılara yer verdik. Bu yazılardan birinci ve son gün yazılarını Vartan Ozinyan, kalan 5 günü ise Orta Güler kaleme alıyor. Aslında Orta Güler’i takip eden fotoğrafseverler için ‘ Kumkapı Balıkçıları’ serisi bilinen bir çalışma. Bu seride bilhassa Dacar Reis’i denizde, teknenin üzerinde gösteren fotoğraf Orta Güler’in klasikleri ortasındadır. Orta Güler’in bu erken devir çalışmasında onun mesleğinin ileride nerelere evirileceğini görmek mümkün.” dedi.

“Renkli sinemalar bozuldu ve Kumkapı siyah-beyaz kaldı hafızalarda”

Saraç, Güler’in Kumkapı balıkçı barınakları yıkılana kadar tekraren gittiği bölgeyi fotoğraflamaya devam ettiğini vurgulayarak, şunları aktardı:

“Ara Güler, balıkçılarla çok fazla vakit geçirmiştir. Balıkçıların gündelik hayatlarını da fotoğraflamıştır, onlarla gece balığa da çıkmıştır. Bundan ötürü elimizde farklı periyotlarda çekilmiş fotoğraflar var. Bu serinin erken devir yapıtları siyah beyazdır ancak daha sonra renkli sinemayla çekilmiştir. Ara Bey buradaki kontrastı, Aras Yayıncılık’tan çıkan ‘Kumkapı Ermeni Balıkçıları’ kitabında şöyle anlatıyor: ‘Renkli sinemalar bozuldu ve Kumkapı siyah-beyaz kaldı hafızalarda.’ Orta Güler’in bozulduğunu söylediği malzemeler, Orta Güler Arşivi Araştırma Merkezi’nde. Merkezin konservasyon kısmındaki arkadaşlarımız bu fotoğrafları kurtarma sürecini başlattı, kimilerini da kurtardı. Bu stantta de ziyaretçilerimiz için bir sürprizimiz var, kurtarılan renkli fotoğraflarla ilgili.”

Serginin, ziyaretçilerini kentin geçmişiyle ve tarihle bir bağ kurmaya davet ettiğini vurgulayan Saraç, “Karşımızda tarihi olarak değerli fotoğraflar ve efemeralar var. Bütün bunlarla ziyaretçilerin kurduğu bağlantı çok önemli. Kumkapı mahallesi buradaki fotoğraflardaki haliyle artık yok. Kıyı yolu yapılmadan evvel o bölgede küçük bir Deniz Sokağı mahallesi var. Bölgede tahtadan, balıkçılara ilişkin konutlar var ve buranın sakinleri kendi hallerinde bir hayat sürüyor. Bir de tekneleri var ve günde birkaç sefer denize açılıyorlar balık tutmak için. Münasebetiyle bu fotoğraflar, sosyolojik ve tarihî olarak başlı başına çok değerli zira bir evrak niteliğinde. Uygun ki Orta Güler vaktinde Kumkapı’yı birkaç kere fotoğraflamış ve biz bugün o mahalleyi, orada yaşayan insanları, onların artık olmayan mesleklerini öğreniyor, görebiliyoruz. Örneğin merametçilik üzere. Merametçiliği bayanlar yapıyor yani kopan, parçalanan ağları tamir ediyor. Erkekler de balığa çıkıyor. Münasebetiyle karşımızda hem estetik ve fotoğrafçılık açısından değerli hem de tarihi bir vesika olması açısından kıymetli bir arşiv var.”

“Ara Güler’in seçimleri ve kompozisyonlarına dikkat ettik”

Çağla Saraç, balıkçılıkla ilgilenen, İstanbul’un tarihine ilgi duyan, İstanbul’u ve Orta Güler’i sevenleri standa davet etti.

Sergide her insanın kendisinden ziyadesiyle bir şeyler bulacağını kaydeden Saraç, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Arşivden de birtakım malzemeler paylaşıyoruz. Bunlar bir fotoğraf sanatkarı için son derece değerli ögeler. Bu açıdan böylesi bir çalışmanın içinde yer almak bütün arkadaşlarımız için büyük bir fırsattı. Hepimiz burada yer aldığımız için son derece memnun ve onurluyuz. Büyük bir sorumluluğumuz olduğunu da biliyoruz. Bu yüzden elimizden geldiğince kıymet katmaya çalışıyoruz bu çalışmaya. Grubumuz, Orta Güler’in seçimlerine, kompozisyonuna, kadrajına dikkat etti ziyadesiyle. Hepimiz bu süreçte kendimize, ‘Acaba Ara Bey olsa bunu nasıl paylaşırdı, ne kadar gösterirdi?’ diye sorduk. Bu, bizim için çok kıymetliydi ve çalışma boyunca elimizden geldiği kadar dikkatli ve ihtimamlı olmaya çalıştık.”

Güler’in arşivinden Kumkapı’ya ait daha evvel sergilenmemiş fotoğraflar, editoryal seçimlerini gösteren kontakt baskılardan örnekler ve efemeraların da birinci sefer izleyiciyle buluştuğu stant, 27 Ekim’e kadar ziyaret edilebilecek.