Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşen CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in, Gezi davası kapsamında cezaevinde olan iş insanı Osman Kavala’nın ortalarında bulunduğu 5 kişinin durumuna işaret etmesiyle “Gezi davasında cezaevinde olanlar nasıl tahliye olabilir” sorusu gündeme geldi.

DW Türkçe’ye konuşan hukukçular, bu hususta üç türel yola işaret etti. Buna nazaran, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Osman Kavala hakkında verdiği ihlal kararının uygulanması, Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) yapılan kişisel müracaat sonucunda yeni bir ihlal kararı verilmesi ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın kanun faydasına bozma talebinde bulunmasıyla Seyahat davasında tekrar yargılamanın önü açılabilir.

2019 yılında başlayan Seyahat davası, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 28 Eylül 2023’te verdiği kısmi onama kararıyla son buldu. Daire, “hükümeti devirmeye teşebbüs” kabahatinden Osman Kavala’ya verilen ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası ile “darbeye yardım” cürmünden 18’er yıl mahpus cezasına çarptırılan TİP Hatay milletvekili Can Atalay, Tayfun Kahraman, Mine Özerden ve Çiğdem Mater Utku’nun cezalarını onadı. Böylelikle 5 sanık istikametinden Seyahat davasındaki mahkumiyetler katılaştı. Bu süreçte Anayasa Mahkemesi’nin Can Atalay hakkında milletvekili olduğu için iki defa verdiği hak ihlali kararları da Yargıtay 3. Ceza Dairesi tarafından uygulanmadı.

TİP Hatay Milletvekili Can Atalay hakkındaki AYM kararı Yargıtay tarafından uygulanmadıFotoğraf: ANKA

CHP Genel Başkanı Özgür Özel, 2 Mayıs’ta AKP Genel Merkezi’nde görüştüğü Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Seyahat davasındaki mahkûmiyet kararları ve Can Atalay’a ait uygulanmayan AYM kararını anımsattı. Bu görüşmenin akabinde “Gezi davasında cezaevinde olanlar nasıl tahliye olabilir” sorusu gündeme geldi.

Hukukçular ne diyor?

DW Türkçe’nin konuştuğu İstanbul Bilgi Üniversitesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adem Sözüer, AİHM’in Osman Kavala’nın yaptığı müracaat sonucunda 10 Aralık 2019 tarihinde verdiği hak ihlali kararına dikkati çekti. Bu kararda AİHM’in Kavala’nın özgür bırakılmasını istediğini anımsatan Sözüer, “O kararlar uygulandığında, Kavala’nın yine yargılanması ve hür bırakılması gerekiyor” dedi.

AİHM’in Kavala hakkındaki ihlal kararında, tutuklamayı gerektiren makul kuşkuya destek oluşturan kanıt bulunmadığına hükmettiğini belirten Sözüer, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Mahkeme kararında Kavala’nın cebir şiddet kullanarak hükümeti ortadan kaldırmaya ait olarak gerek soruşturma ve gerekse kovuşturma sürecinde somut bulguların ortaya konmadığını vurgulamıştır. Kararda bilhassa altına çizilen konu iddianamedeki hata isnatlarını ispatlayabilecek nitelikte kanıtın bulunmadığıdır. Kavala’nın AİHS’de öngörülen hak ve özgürlükler kapsamındaki davranışları ise cürüm olarak bedellendirilemez. AİHM’nin ihlal kararları dikkate alındığında Kavala’yı cebir şiddet kullanarak hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs etmekten ötürü mahkûm etmek mümkün değildir.”

“AİHM kararının uygulanması zorunlu”

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 311. hususuna nazaran yapılacak yine yargılamada, AİHM kararının uygulanması zarurî olduğunu söz eden Sözüer, “Mevcut belge durumuna nazaran beraat kararı verilmesi gerekiyor. Temelinde Kavala hakkında mahkûm olduğu belge ile içeriği birebir olan diğer bir davada esasen beraat etmişti. Fakat, tıpkı içerikte olmasına karşın o içerik diğer bir soruşturmada farklı bir hata formunda nitelendirildi ve oradan mahkûm edildi” dedi.

Çiğdem Mater, Seyahat tutukluları arasındaFotoğraf: Twitter/Çiğdem Mater’e Özgürlük

Sözüer, Kavala ve arkadaşlarının yargılamalarında yalnızca kanıt yokluğu değil öteki bakımlardan da adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini kaydetti. Mahkeme heyetlerinin değiştiğini, davaların birleştirme ve ayrılmalarla uzatıldığını anımsatan Sözüer, “yargılanma sürerken, siyasi iktidar yetkilileri Kavala ve arkadaşlarını suçlayıcı açıklamalar yapmışlardır” tabirini kullandı.

“Mahkûmiyet için kanıt yok”

Osman Kavala’nın mahkumiyetinin ortadan kalkması için geçerli olan tüm nedenlerin, Kavala’nın işlediği argüman edilen suça yardım ettikleri gerekçesiyle mahkûm edilen Tayfun Kahraman, Mine Özerden, Çiğdem Mater ve Can Atalay için evleviyetle geçerli olduğunun altını çizen Sözüer, “Bütün bunlar bir yana, belgeyi okuyan makul her gözlemci, Kavala ve arkadaşlarını mahkum etmek için ikna edici rastgele bir kanıt olmadığını görür. Ben de belgeyi birkaç sefer okudum ve bu mahkumiyete destek olacak somut bir bulgu göremedim. AİHM’nin de söylediği budur. Yapılması gereken, AİHM’nin söylediğini hayata geçirmektir” dedi.

Sözüer, Can Atalay istikametinden ise AYM’nin ihlal kararına işaret ederek, “Onun da özgür bırakılması lazım. Milletvekili olduğu için yargılaması için dokunulmazlığı kaldırılmalı. Milletvekilliği düşürüldü ancak misal bir olayda (Ömer Faruk Gergerlioğlu) düşürme dikkate alınmamıştı” tabirini kullandı.

AYM ve Yargıtay Başsavcılığı yolu

Gezi davası mahkumu Mine Özerden’in avukatı Tuğçe His Köksal, davada verilen mahkûmiyet kararlarına karşı Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaat yapıldığını anımsattı. AYM’nin yargılamanın adilliğine ve öbür hak ihlallerine ait bir ihlal kararı vermesi halinde tekrar yargılama yolu açılacağını belirten Köksal, lakin bunun için evvel müracaatların gündeme alınması gerektiğini kaydetti.

Mine Özerden de Seyahat davasından cezaevinde bulunuyorFotoğraf: Privat

Avukat Köksal, yeniden yargılama için ikinci yolun ise Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 308. unsuru uyarınca Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın “olağanüstü kanun yolu”na başvurması ve yargılamanın Yargıtay Ceza Genel Kurulu tarafından bir bütün olarak tekrar ele alınması ile olabileceğini belirtti.

Yargıtay’ın kesin hukuka karşıtlık nedenlerini tekrar tartışıp karar verebileceğini kaydeden Köksal, “Öyle ki temyiz incelemesinde başta hukuka muhalif kanıtların yine değerlendirilmesi kapsamında bunların karara temel alınmamasına ait yerleşik içtihatları, söz ve örgütlenme özgürlüğü kapsamındaki içtihadı ile tarafsız ve bağımsız bir mahkeme tarafından yargılanma hakkı ve tekrar Yargıtay’ın içtihadına nazaran soyut ihbarın kararı temel alınmaması üzere münasebetler yine değerlendirilebilir” dedi.

Ankara Barosu Başkanı: Hukuka aykırı delil var

Ankara Barosu Başkanı Mustafa Köroğlu da onanmış cezaların yine yargılamasının CMK’da yazılı “olağanüstü kanun yolu” koşullarına bağlı olduğunu belirterek, “Ancak bir kanıtın düzmeceliği, bir hakimin taammüden misyonu berbata kullanmış olması, yeni bir tanık/vaka ile mümkün. Bunu Balyoz ve Ergenekon davalarında yaptılar. Uydurma kanıt, kumpas gerekçesiyle belgeler yine ele alındı. Lakin siyasi iklim ile ilgili bir istikamet değişikliğiydi o” dedi. Köroğlu, Seyahat davasında da hukuka karşıt kanıt tartışması yaşandığına dikkat çekti. Seyahat davasında çıkan birinci beraat kararında mahkeme, münasebetinde sanıklara ait telefon dinlemelerinin hukuka muhalif yapıldığını vurgulamıştı.

DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl erişebilirim?