Trabzon‘da misyon yapan Türk lisanı ve edebiyatı öğretmeni Tuğba Canım, öğrencileriyle yaptığı araştırmalar sonucu Trabzon Ağzı Sözlüğü hazırladı.

Aslen Samsunlu olan lakin İstanbul’da yaşayan Tuğba Canım, 6 yıl evvel evlenerek Trabzon’a yerleşti.

Arsin ilçesindeki Organize Sanayi Bölgesi Mesleksel ve Teknik Anadolu Lisesi’nde Türk lisanı ve edebiyatı öğretmeni olarak vazife yapan Canım, Trabzon ve etrafında kullanılan sözleri araştırmaya karar verdi.

Bu kapsamda 4006 TÜBİTAK Bilim Fuarları Destekleme Programına başvuran Canım, projesinin onaylanmasıyla belirlediği öğrencilerle çalışmaya başladı.

Canım ve 10. sınıf öğrencileri Asiye Keskin, Utku Yılmaz ve Ahmet Saner Çağılcı, bir yıl süren çalışmayla yöre halkının günlük hayatta kullandığı serender (hububatın konulduğu, direklerin üzerine yapılmış depo), rahna (örümcek), ayguri (kestirme yol), ander (işe yaramaz, bedelsiz, hayırsız üzere olumsuz manalarda kullanılır), peşkir (havlu), peşgü (fırın, soba), kukul (şapka) üzere sözlerin manalarıyla yer aldığı “Trabzon Ağzı Sözlüğü”nü hazırladı.

Sergilenmek üzere bir adet basılan 204 sayfalık sözlükte, 200 sözün yanı sıra Trabzonspor’un marşları da yer alıyor.

35 yaşındaki Tuğba Canım, AA muhabirine, 6 yıl evvel evlenerek geldiği kentte yöre halkının günlük hayatta kullandığı sözleri anlamakta zahmet çektiğini söyledi.

“Yeri geldi köy köy gezdik, babaannelerle dedelerle konuştuk”

Tuğba öğretmen, öğrencilerinin projede çok başarılı olduğunu tabir ederek kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu süreçte çocuklarımızla çok eğlendik. Yeri geldi köy köy gezdik, babaannelerle dedelerle konuştuk. Okulumuzun Trabzonlu öğretmenleri ve çalışanlarından yararlandık. Öğrencilerim kalemlerini, kağıtlarını alıp köylere giderek büyükannelerinden, büyükbabalarından sözler öğrendi. Onlar da çok eğlenmişler. Hatta TÜBİTAK projeleri kapsamında açtığımız standa gelen bir öğrencimizin babaannesi ‘Bu benim kitabım mı?’ diye bahsetti. Büyükler kelimeyi söylüyor, öğrenci yazıyor, aile meclisine gidiyor ya da köy kahvesine gidiyor, tıpkı halde sözcükleri alıyor, yazıyor. Bu biçimde devam ettik, hatta tartışmalara sebep olduk, ‘Bizim köyde bu söz söylenir, söylenmez.’ diye. Çok eğlenceli bir çalışma olduğunu düşünüyorum.”

Proje sayesinde çocukların büyükleriyle kaynaştığını, birebir vakitte yeni kuşakların sözler öğreneceği kelamlık oluşturduklarını lisana getiren Canım, “Dışarıdan gelenler için çok iyi bir el kitabı diyebiliriz, burada yaşayanların bile çok ilgisini çekiyor. Sözlükte kendi sözlerini görmek, genç, yaşlı herkesi çok keyifli ediyor. Projenin bu kadar tutulacağını bilseydim okulun bütün öğrencileriyle yapmak isterdim. Kelamlık çıktıktan sonra öğrencilerin de hiç beklemediğim halde ilgisini çekti. Bu tıp sözlerle ilgilenmeleri beni çok memnun etti.” diye konuştu.

Canım, birtakım sözcüklere karekod eklediklerini kaydederek, takviye veren Ulusal Eğitim Bakanlığına, öğrencilerine ve emeği geçen herkese teşekkür etti.

“Büyüklerimize danıştığımız için onlar da memnun oldu”

Projede yer alan öğrencilerden Ahmet Saner Çağılcı ise büyüklerinden yeni sözler öğrendiğini, çalışma sırasında çok eğlendiklerini söyledi.

Farklı bir tecrübe yaşadıklarını vurgulayan Çağılcı, “Büyüklerimize danıştığımız için onlar da memnun oldu. Birinci duyduğumda ben de sözlere çok şaşırmıştım. Yaşlıların yanında durdukça daha çok aklıma kazındı. Köyde babaannemden öğrendim lakin 60-70 yaş üstü dedelerden, amcalardan da öğrendim.” dedi.

Asiye Keskin’in 90 yaşındaki babaannesi Ayşe Keskin de torununun proje hakkında kendisine bilgi verdiğini anlatarak, “Günlük hayatta bu sözleri konuşuyoruz ve biz bunların içinde yaşıyoruz.” tabirini kullandı.