AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan teklifle Sermaye Piyasası Kanunu’na kripto varlıklara ait tanımlar ekleniyor.

Buna nazaran, “cüzdan” kripto varlıkların transfer edilebilmesini ve bu varlıkların ya da bu varlıklara ait özel ve açık anahtarların çevrim içi yahut çevrim dışı olarak depolanmasını sağlayan yazılım, donanım, sistem ya da uygulamalar olarak tanımlandı. Teklife nazaran, “kripto varlık” da dağıtık defter teknolojisi yahut benzeri bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, bedel yahut hak söz edebilen gayri maddi varlıklar olarak tanımlanıyor.

“Kripto varlık hizmet sağlayıcı”, platformları, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşları ve bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıkların birinci satış ya da dağıtımı dahil olmak üzere kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş öbür kuruluşlar olarak yer alırken, “kripto varlık saklama hizmeti” platform müşterilerinin kripto varlıklarının yahut bu varlıklara ait cüzdandan transfer hakkı sağlayan özel anahtarların saklanmasını, idaresini yahut Konseyce belirlenecek başka saklama hizmetlerini tanımlayacak.

“Platform” kripto varlık alım-satım, birinci satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek öteki süreçlerin bir yahut daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşlar olarak tanımlanıyor.

Sermaye piyasası araçlarının Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) sistemine dahil olmadan kripto varlık olarak ihraç edilebilmesi için asıllar belirlenmesine yönelik Sermaye Piyasası Şurası’na yetki verilmesi amaçlanıyor. Buna nazaran Şura, sermaye piyasası araçlarının bu unsur kararlarına nazaran kayden ihraç edilerek MKK tarafından izlenmesi yerine kripto varlık olarak ihracına ve bunların oluşturulup saklandıkları hizmet sağlayıcılar tarafından sunulan elektronik ortam nezdinde kayden izlenmesine ait temeller belirleyebilecek.

Sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracı halinde; hakların izlenmesi, üçüncü bireylere karşı ileri sürülebilmesi ve devredilmesinde, kripto varlıkların oluşturulup saklandıkları elektronik ortamdaki kayıtlar temel alınacak. Konsey, bu elektronik ortamdaki kayıtlarla MKK sistemi ortasında entegrasyon sağlanmasını mecburî tutabilecek. Bu düzenlemenin uygulanmasına ait yordam ve asıllar Şura tarafından belirlenecek.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları

Düzenlemeye nazaran, kripto varlık hizmet sağlayıcıların kurulabilmesi ve faaliyete başlaması için Kurul’dan müsaade almaları zarurî olacak. Bunlar münhasıran Şuraca belirlenecek faaliyetleri yerine getirecek. Bunların kuruluşlarına ve faaliyete başlamalarına, ortaklarına, yöneticilerine, çalışanına, tertibine, sermayelerine ve sermaye yeterliliğine, yükümlülüklerine, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarına, hisse dönemlerine, yapabilecekleri faaliyetlere, faaliyetlerinin süreksiz yahut daima olarak durdurulmasına ait temeller ile faaliyetleri sırasında uymaları gereken öteki unsur ve temeller Konsey tarafından belirlenecek. Hisse zamanlarında Heyet müsaadesinin alınması zarurî olacak.

Bu düzenlemelere alışılmamış olarak gerçekleştirilen zamanlar, hisse defterine kaydolunmayacak ve bu karara muhalif olarak hisse defterine yapılan kayıtlar kararsız sayılacak.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, sistemlerinin inançlı bir formda yönetilebilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak, tedbirleri almak ve gerekli iç denetim ünite ve sistemlerini oluşturmakla yükümlü olacak. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların kuruluşlarına ve/veya faaliyete başlamalarına Heyetçe müsaade verilebilmesi için bilgi sistemleri ve teknolojik altyapıları mevzularında TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere uygunluk aranacak.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortaklarının taşıması gereken kurallar da teklifle karar altına alınıyor. Buna nazaran, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortaklarının müflis olmaması, konkordato ilan etmiş olmaması, uzlaşma suretiyle yine yapılandırma müracaatının tasdik edilmiş olmaması ya da hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması kurallarının yanı sıra ilgili kanunlarda sayılan cürümlerden mutlaklaşmış mahkumiyetinin bulunmaması, süreç yasaklı olmaması; öte yandan gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve prestije sahip bulunması ve paydaşlık yapısının şeffaf ve açık olması kurallarını taşımaları gerekecek.

Teklifle, platformların ortaklarına ve yönetim kurulu üyelerine, başka sermaye piyasası kurumlarıyla misal kimi minimum kaideler getirilerek gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve prestijin sağlanması amaçlanıyor.

Platformlar üzerinden kripto varlıkların alınıp satılmasına ve birinci satış ya da dağıtımının yapılmasına; kripto varlıkların takasına, transferine ve saklanmasına ait tarz ve temellerin düzenlenmesi yetkisi SPK’ye veriliyor.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, atıf yapılan kararlar dışında Kanun’un öteki kararlarına tabi olmayacak. Kanunun ilgili fıkraları kapsamında Konsey düzenleyici süreçler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar alarak uygulamayı düzenlemeye ve yönlendirmeye yetkili olacak. Kanunun ilgili unsurları uyarınca Şuraca bankalara yükümlülük getirecek düzenlemeler için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) görüşü alınacak.

Sermaye piyasası araçlarına mahsus haklar sağlayan kripto varlıklara ait olarak düzenleyici süreçler tesis etmek, özel ve genel nitelikte kararlar almak ve önlem ve yaptırım uygulamak konusunda SPK yetkili olacak. Konsey, sermaye piyasası araçlarına has haklar sağlayan kripto varlıklar dışında, dağıtık defter teknolojisinin yahut benzeri bir teknolojik altyapının geliştirilmesi suretiyle oluşturulan, pahası bu teknolojiden ayrıştırılamayan nitelikte olan kripto varlıkların satış ya da dağıtımının, Kanunun sermaye piyasası araçlarıyla ilgili kararlarına tabi olmaksızın platformlar nezdinde yapılabilmesi konusunda asıllar belirleyebilecek. Bu temellere tabi olacak kripto varlıkları belirleme basamağında teknik kriterler açısından kıymetlendirme yapmak üzere TÜBİTAK’tan ya da bakanlıklara bağlı, ilgili, bağlı kurum ve kuruluşlar ile başka kamu kurumlarından teknik rapor isteyebilecek. Bu kapsamda bir kripto varlığın teknolojik özelliklerinin uygun görülmesi ve bunların satış ya da dağıtımına müsaade verilmesi bunların kamuca tekeffülü manasına gelmeyecek. Bu kripto varlıkların satış ya da dağıtımının yapılması suretiyle halktan para toplayanlar ile bunlara fon sağlayanlar ortasındaki bağlar genel kararlara tabi olacak. Bu süreçler sırasında Şuraca belirlenecek biçimde hazırlanan ve ilan edilen her türlü bilgilendirme dokümanını imzalayan gerçek ve hukuksal şahıslar bu dokümanlarda yer alan yanlış, aldatıcı yahut eksik bilgilerden kaynaklanan ziyanlardan müteselsilen sorumlu olacak.

Kurum ve kuruluşların, kripto varlıklara ait olarak öteki mevzuattan kaynaklanan vazife ve yetkileri gizli kalacak. Düzenleme kapsamındaki asıllar dahilinde platformlarda süreç gören kripto varlıklar dışındaki kripto varlıklara bu teklifteki kararlar uygulanmayacak. Kripto varlıklarla yapılan her türlü sürece ait Türk Parasının Değerini Müdafaa Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat kararları gizli olacak. Kripto varlıkları bahis edinen rehin mukavelelerine, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu uygulanmayacak.

Platformlarda fiyatlar serbestçe oluşacak

Teklifle kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetleri ile kripto varlıkların transfer ve saklamasına ait asıllar karar altına alınıyor.

Buna nazaran, kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile bunlarda süreç yapmak isteyen müşteriler ortasında imzalanan kontratlar yazılı halde yahut uzaktan irtibat araçlarının kullanılması suretiyle uzaklıklı olarak ya da uzaklıklı olsun olmasın Heyetin yazılı halin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim yahut elektronik haberleşme aygıtı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkan verecek sistemler yoluyla kurulabilecek ve buna ait tarz ve temeller Şura tarafından belirlenecek.

Kurul, kripto varlık hizmet sağlayıcılarla müşterileri ortasında kontratların düzenlenmesine, kapsamına, değiştirilmesine, fiyat ve masraflara, mukavelenin sona ermesine, feshine ve bu mukavelelerin içeriğinde yer alması gereken minimum konulara ait belirlemeler yapabilecek. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların müşterilerine karşı sorumluluğunu ortadan kaldıran yahut sonlandıran her türlü kontrat kuralı geçersiz sayılacak. Platformlar müşterilerinin süreçlerine ait itirazlarını ve şikayetlerini aktif formda çözecek dahili sistemler kurmakla yükümlü olacak. Kripto varlık hizmet sağlayıcılar müşterilerin kimliklerini, Kabahat Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili başka mevzuat kararları kapsamında tespit etmekle yükümlü olacak.

Platformların kendi nezdinde süreç görecek yahut birinci satış ya da dağıtımı yapılacak kripto varlıkların belirlenmesine ve bunların süreç görmesinin sonlandırılmasına ait yazılı listeleme prosedürü oluşturulması mecburî olacak; bu hususta Konsey tarafından unsur ve asıllar düzenlenebilecek. Belirlenecek prensip ve asıllarda, TÜBİTAK’ın ya da gerekli görülen başka kurum ve kuruluşların görüşü alınarak kripto varlıkların teknolojik özelliklerine ait teknik kriterlere yer verilebilecek. Bir kripto varlığın platformlarca listelenmiş olması bunların kamuca tekeffülü manasına gelmeyecek.

Platformlarda fiyatlar serbestçe oluşacak. Platformlar süreçlerin sağlam, şeffaf, faal, istikrarlı, adil, dürüst ve rekabetçi bir formda gerçekleşmesinin sağlanması, piyasa bozucu nitelikte hareket ve süreçlerin tespit edilmesi, önlenmesi ve tekrarlanmaması gayesiyle buyruk ve süreç asıllarını belirleyecek, bünyelerinde gerekli nezaret sistemini kuracak ve her türlü önleyici önlemleri alacak.

İşlem kayıtları

Platform nezdinde gerçekleştirilen piyasa bozucu nitelikte hareket ve süreçlere ait olarak tespitleri yapmak, bu nitelikteki aksiyon ve süreçleri gerçekleştiren hesapların kısıtlanması, durdurulması ve kapatılması dahil olmak üzere gerekli önlemleri almak ve ulaşılan tespitleri rapora bağlayarak Heyete bildirmekle yükümlü olacak.

Platformlar ile bunların müşterileri ortasındaki bağlar ve platformlarda gerçekleştirilen süreçler nedeniyle taraflar ortasında oluşan uyuşmazlıklar genel kararlara tabi olacak. Platformlara, Konsey tarafından faaliyet müsaadesi verilmiş olması, süreçlerin kamunun garantisi altında olduğu manasına gelmeyecek. Kripto varlıklar yatırımcı tazmin kararlarına tabi olmayacak.

Müşterilerin kripto varlık transferlerinin gerçekleştirildiği cüzdanlara ve fon transferlerinin gerçekleştirildiği hesaplara ait kayıtlar kripto varlık hizmet sağlayıcılar tarafından inançlı, erişilebilir ve takip edilebilir formda tutulacak. Tüm süreç kayıtlarının bütünlüğü, doğruluğu ve kapalılığı sağlanacak. Müşterilerin kripto varlık transfer süreçlerinde, Konsey ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yapılan düzenlemelere uyulacak. Transfer bildirilerinde gönderici ve alıcıya ait yer alması öngörülen bilgi ve bilgiler, kripto varlık hizmet sağlayıcılar tarafından düzenlemelerde belirlenen müddetlerde inançlı bir biçimde gönderilecek. Bu hedefle dağıtık defter teknolojisi, ayrıca bağımsız bir iletileşme platformu yahut uygulama orta yüzü üzere iletileşmeye imkan veren yazılım uygulamaları ve teknolojik araçlar kullanılabilecek.

Platformların müşterilerine ilişkin kripto varlıkları, müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurulması temel olacak. Müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri kripto varlıklara ait saklama hizmetinin, Şura tarafından yapılacak düzenleme uyarınca yetkilendirilmiş ve BDDK tarafından uygun görülen bankalarca yahut Konseyce kripto varlık saklama hizmeti sunma konusunda yetkilendirilmiş kuruluşlarca sunulması ve müşterilere ilişkin nakitlerin bankalarda tutulması zarurî olacak. Konsey, her bir kripto varlık için yahut bunların dayandığı teknolojik özellikler ya da kripto varlıkların nitelik ve nicelikleri kapsamında saklama konusunda başka temeller belirlemeye yetkili olacak.

Müşterilere ilişkin nakit ve kripto varlıklar, kripto varlık hizmet sağlayıcıların malvarlığından farklı olacak ve kayıtlar bu düzenlemeye uygun olarak tutulacak. Müşterilerin nakit ve kripto varlıkları, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının borçları nedeniyle, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mal varlığı ise müşterilerin borçları nedeniyle kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyecek, rehnedilemeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati önlem konulamayacak.

Kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği yapılmasına ait tarz ve asıllar SPK tarafından belirlenecek.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılar yayın, ilan, reklam ve duyuruları ile her türlü ticari irtibatla ilgili olarak Heyetçe belirlenen temellere uyacak.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılara icra edecekleri faaliyetleri gösteren yetki evrakı verilecek. Bankalar için BDDK’nin uygun görüşü aranacak.

“SPK kontrolünde inançlı bir halde süreç yapmaları amaçlanmaktadır”

AK Parti Küme Lideri Abdullah Güler, TBMM Başkanlığına sunulan kripto varlıklara ait düzenlemeleri içeren Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin birinci imza sahibi AK Parti Genel Lider Yardımcısı Ömer İleri ile Meclis’te gazetecilere açıklamalarda bulundu.

Teklifin 19 unsurdan oluştuğunu bildiren Güler, kripto varlıklar alanında dünyadaki uygulamaları incelediklerini belirtti.

Teklifin, Türkiye’de kripto varlıklarla süreç yapanların risklerinin azaltılması maksadıyla hazırlandığını lisana getiren Güler, teklifte, kripto varlık ekosisteminde yer alan “cüzdan”, “kripto varlık”, “kripto varlık hizmet sağlayıcı”, “kripto varlık saklama hizmeti”, “platform” üzere kavramların tariflerinin yapıldığını aktardı.

Abdullah Güler, “Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kurulabilmesi ve faaliyete başlayabilmeleri için SPK’dan müsaade almaları mecburî hale getirilmektedir. Böylelikle hizmet sağlayıcılarda süreç yapan kullanıcıların SPK kontrolünde inançlı bir biçimde süreç yapmaları amaçlanmaktadır.” dedi.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının da sistemlerini inançlı kılmakla yükümlü olduğunu lisana getiren Güler, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapıları bahislerinde TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere teklifte yer verildiğini belirtti.

AK Parti Küme Lideri Güler, şöyle devam etti:

“Özgün blokzincir oluşturulması konusundaki yazılım mimarisi ve buna ait teknolojiyi temsil eden kripto varlıkların satış ya da dağıtımının yapılması da düzenlenmekte, bu kapsamda dağıtık defter teknolojisinin yahut benzeri bir teknolojik altyapının geliştirilmesi suretiyle oluşturulan, bedeli bu teknolojiden ayrıştırılamayan nitelikte olan kripto varlıkların satış ya da dağıtımının yapabilmesine yönelik Sermaye Piyasası Kurulunca belirleme yapılmasına imkan sağlanmaktadır. Bu nitelikteki kripto varlıkların belirlenmesi basamağında TÜBİTAK’tan ya da öteki kurum ve kuruluşlardan teknik rapor alınması öngörülmektedir. Teklifle, bu kripto varlıkların ülkemizde gelişiminin önünün açılması, blokzincir ekosisteminde memleketler arası mukayeseli üstünlük sağlanabilmesi ve öncülük yapılabilmesinin önü açılmaktadır.”

Kripto varlık hizmet sağlayıcıların müşterileri ile birinci ilgiyi ne formda kuracaklarına ve kimlik tespitini ne biçimde yapacaklarına ait belirlemenin teklifte yer aldığını anlatan Güler, kripto varlık hizmet sağlayıcıların müşterilere karşı sorumluluğunu ortadan kaldıran yahut sonlandıran her türlü mukavele kaidesinin geçersiz olduğunun düzenlendiğini tabir etti.

“Usul ve asıllar SPK tarafından düzenlenecektir”

Müşterilerin itiraz ve şikayetlerinin çözüleceği dahili sistemlerin oluşturulacağını söyleyen Güler, şu bilgileri paylaştı:

“Platformlarda gerçekleştirilen makul ve ekonomik bir münasebetle açıklanamayan ve platform nezdindeki süreçlerin itimat, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki aksiyon ve süreçlere ait önlemler öngörülmektedir. Ayrıyeten getirilen düzenleme ile kripto varlık hizmet sağlayıcılarının borçları nedeniyle müşterilerin kripto varlıklarının; kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mal varlığının ise müşterilerin borçları nedeniyle kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyeceği, rehnedilemeyeceği, iflas masasına dahil edilemeyeceği üzere hususlar da bu teklifte yer almakta ve karara bağlanmaktadır. Tekrar kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği yapılmasına yönelik tarz ve temeller SPK tarafından düzenlenecektir.”

İzin alınmaksızın sermaye piyasasında faaliyette bulunan kurum, kuruluş ve şahıslara karşı her türlü önlemi almaya, gerekli görüldüğü takdirde sorumlulara yönelik türel ve cezai süreci takip etmeye SPK’nın yetkili olacağını aktaran Güler, şunları kaydetti:

“Teklif ile müsaadesiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet aracılığıyla yürütüldüğü hallerde yurt içi-yurt dışı ayrımı kaldırılmakta ve Şuranın internet üzerinden gerçekleştirilen hukuk dışı faaliyetler üzerindeki aktifliği artırılmaktadır. Müsaadesiz kripto varlık hizmeti sağlayıcılığı faaliyeti başlığında bir kabahat düzenlenmiş ve cezası da üç yıldan beş yıla kadar mahpus olarak öngörülmüştür. Kripto varlık hizmet sağlayıcıları bir ay içinde Heyete başvurmalı ya da üç ay içerisinde tasfiye kararı alacak formda planlama yapacaklardır. Tasfiye sürecinin üç ay üzere bir mühlet zarfında öngörülmesi, bu kurumların mali yapısını oluşturmaları ve tasfiye kararı için gereken genel heyet süreçlerinin tamamlanmasını sağlamak içindir. Ayrıyeten yurt dışında faaliyet gösteren kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetleri de geçiş periyodu ile birlikte sonlandırılmaktadır. Yurt dışındaki bu cins yapıların kontrolünün tam olarak yapılamaması sebebine dayalı olarak bu tıp bir karar de teklifimizde yer almaktadır.”

“Teklifimizde bir vergilendirme kelam konusu değildir”

Müşterilerin varlıklarını kendi cüzdanlarında bulundurmasının temel olacağını vurgulayan Güler, bunun olmadığı durumda karşılaşılacak kayıpların müşterilerin kendi sorumluluğunda bulunacağını belirtti.

Kripto varlıklara yönelik saklama hizmetinin SPK tarafından yapılacak düzenleme uyarınca yetkilendirilmiş kuruluşlarca sunulacağını lisana getiren Güler, işlemci ve saklamacı kuruluşların ayrıştırılacağını, inançlı bir sistem oluşturulmasının sağlanacağını söyledi.

Bir vergilendirmenin olup olmayacağının sorulması üzerine Abdullah Güler, “Teklifimizde bir vergilendirme kelam konusu değildir. SPK’nın faizden arındırılmamış olan gelirden yüzde 1, TÜBİTAK’ın da yüzde 1 hissesi olmak üzere toplamda hizmet bedeli olarak yüzde 2’lik bir gelir öngörülüyor.” diye konuştu.

“Düzenleme dala yasal bir zemin sağlamaktadır”

AK Parti Genel Lider Yardımcısı Ömer İleri de parti olarak dijital teknolojilerdeki gelişmeleri takip ettiklerini belirtti.

Yaygınlaşan kripto varlıklara ait risk faktörlerinin bulunduğunu vurgulayan İleri, teklifin hazırlık sürecinde kapsayıcı bir çalışmanın yapıldığını bildirdi.

Ömer İleri, vatandaşları risklere karşı koruyabilmeyi ve blokzincir teknolojilerinde Türkiye’yi öncü hale getirmeyi amaçladıklarına işaret etti. İleri, şöyle konuştu:

“Düzenleme, temel olarak kripto varlıklara yasal bir tarif getirmekte ve bu biçimde bölüme yasal bir yer sağlamaktadır. Platformlara, faaliyete geçmeleri noktasında organizasyonel yapıları, sermayeleri, bilgi süreç altyapıları noktalarında kaideler ve yükümlükler getirmekte; süreç görecek kripto varlıkların belirlenmesine ait yazılı sistem prosedürü oluşturmalarını zarurî kılmaktadır.”

Ömer İleri, teklifle platformlara kripto varlık transferlerine ait inançlı kayıt tutma yükümlülüğü getirileceğini bildirdi.

Teklifin, hukuka ters faaliyetlerde, müsaadesiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı, zimmet, piyasa bozucu hareketlerde uygulanacak yaptırımları ve cezaları belirlediğini anlatan İleri, düzenlemenin alanında öncü olduğunu kelamlarına ekledi.