Fatih’te, metruk halde bulunmasına karşın 2 milyon dolara satışa çıkarılan Mimar Sinan’ın yapıtı Ayakapı Hamamı ihya edileceği günü bekliyor.

Haliç kıyısında Fener ile Cibali ortasında yer alan, halk ortasında ise “Cibali Hamamı” olarak da bilinen yapı, II. Selim’in hanımı III. Murad’ın annesi Nurbanu Sultan tarafından, Üsküdar’da bulunan Atik Valide Sultan Külliyesi’ne gelir getirmek üzere 1582’de Mimar Sinan’a yaptırıldı.

Uzun periyot hamam olarak hizmet veren yapı, Cumhuriyet devrinde vakfın elinden çıkarak özel mülkiyete geçti.

Araştırmacı müellif ve rehber Selçuk Eracun, AA muhabirine yaptığı açıklamada, vakfa gelir getirme gayesiyle inşa edilen hamamın 1782’deki Cibali yangınlarında büyük hasar aldığını söyledi.

Yapının erkeklerin kullandığı bir hamam olarak inşa edildiğini, bölgedeki tersanede çalışanların muhtaçlığını karşıladığını belirten Eracun, “Semavi Eyice’ye nazaran bu yapı hamamlar kümesi ortasında bir özelliğiyle öne çıkıyor. Hamamın giriş kısmında bir ayrım olması, kuzeyden gelen rüzgarları engelleyecek halde hamama gelenlerin üşümemesi ve içerideki ısının kaybolmaması emeliyle özel bir teknikle inşa edilmiş. Bu teknikle birlikte hamamın sıcak kısmını de koruma altına almışlar.” dedi.

Cumhuriyet devriyle birlikte vakfın elinden çıkan hamamın satılıp bir periyot kereste deposu olarak kullanıldığını tabir eden Eracun, deponun boşaltılmasının akabinde yapının bakımsızlıktan harabe halinde döndüğünü lisana getirdi.

“Bulunduğu yer ve pozisyonuyla kesinlikle halkın kullanımına kazandırılmalı”

Belediyelerin geçmişte hamamı alarak ihya etme teşebbüslerinin sonuçsuz kaldığına dikkati çeken Eracun, “Bina satılıp özel mülkiyete geçtikten sonra vakitle binanın içerisine çimento da kullanılarak muhtes birtakım uygulamalar yapılmış. Depo olarak kullanılan bu yapı değişiklikler sebebiyle özgün karakterini de vakitle yitirmiş. Hamamın durumu sahiden içler acısı. Bulunduğu yer ve pozisyonuyla kesinlikle halkın kullanımına kazandırılmalı.” diye konuştu.

Tarihi bir yapı olması nedeniyle özel mülk de olsa bina sahibinin sorumlu olduğunu kaydeden Eracun, yıllardır bakımsız ve metruk binanın denize nazır bir yerde imaj çirkinliğinin yanı sıra çökme ve asayiş sorunlarına de yol açabileceğini belirtti.

Hamamın daha fazla beklenmeden tekrar ihya edilmesi gerektiğine işaret eden Eracun, “Belediyeler ile Kültür ve Turizm Bakanlığı bu yapıyla ilgili bir süreç başlatmalı. Yapının tekrar ihya edilerek hamam üzere kullanılması bile hem turizm açısından hem de ülkenin geliri açısından katkı sağlayacaktır. Bugün Sultanahmet civarındaki tarihi hamamların turizme kazandırıldığını görüyoruz. Turistler, bu hamamlara büyük istek gösteriyor ve yıkanmak için bile yer bulamadıklarını biliyoruz.” sözlerini kullandı.

Yahudi cemaatinden tüccar hamama talip

Mülk sahibi Hasan Yıldırım ise hamamı 1950’li yıllarda amcası Hasan Yıldırım’ın elinde bu usul tarihi yapıtları olan tanınmış bir aileden satın aldığını söyledi.

Ailenin bölgede bulunan birçok iş yeri üzere kerestecilik işi yaptığı için yapıyı satın alarak uzun yıllar depo olarak değerlendirdiğini tabir eden Yıldırım, şöyle devam etti:

“1980’lerde bölgenin çehresi değişti. Bedrettin Dalan’ın belediye başkanlığı devrinde yıkımlar oldu, parklar yapıldı. Biz de 1997’de İkitelli Keresteciler Sitesi’ne taşındık. Burası boşaldıktan sonra ‘Burayı ne yapabiliriz?’ diye düşündük. Burası Mimar Sinan’ın kayıp yapıtı olarak geçiyormuş. O devir, yüksek mimar ve akademisyen olan Hüseyin Başçetinçelik hocamız buranın tescilini yaptırdı.”

Geçen yıllarda Fatih Belediyesinin kamulaştırma çalışmasının bedelinin düşük bulunması nedeniyle mahkeme kararıyla iptal edildiğinin altını çizen Yıldırım, İstanbul Büyükşehir Belediyesiyle 2021’de bir görüşmelerinin olduğunu fakat sonuca ulaşmadığını kaydetti.

Benzer yerleri olan Yahudi cemaatinden kıymetli bir tacirin de hamamı satın almak istediğini aktaran Yıldırım, “Anlaşamadığımız için ismini vermek istemem. Kendisi bana büyüklerinden duyduklarını anlatarak, ‘Genç kızlarımız evlilik devrine geldiklerinde bu hamama gelirler, havuzu da kullanırlarmış.’ dedi. Bir nevi düğün öncesi gelenekmiş. Kendisi hem yapıya sahip çıkmak hem de ofis yapmak istediğini söylemişti.” dedi.

“Her önümüze gelene vermek istemiyoruz”

Hamamla ilgili son devirde taleplerin arttığını lisana getiren Yıldırım, “Biz kaynağımız olmadığı için yatırım yapıp restore edemiyoruz. Gayesine, bölgenin ruhuna uygun bir formda yapılmasını istek ediyoruz. Bu yüzden her önümüze gelene vermek istemiyoruz. Bu yapıyı Büyükşehir Belediyesi ya da Kültür Bakanlığının alarak ihya etmesini isteriz.” diye konuştu.