Ülkede bölünme, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve eşitlik tartışmalarına yol açan “Katalonya’da Kurumsal, Siyasi ve Toplumsal Olağanlaşmaya Yönelik Af Yasası” isimli tasarı, Meclis ve Senatoda yaklaşık 5 ay süren sert tartışmaların akabinde kesin olarak Meclis’ten onay aldı.

Hükümetin hazırladığı birinci yasa tasarısı, Katalonya İçin Birlik (Junts) Partisinin itirazından ötürü 30 Ocak’ta Mecliste reddedilmişti. Tasarı, Meclis Adalet Komitesinde üzerinde değişiklik yapılarak, kapsamı ve türel garantisi genişletildikten sonra martta Mecliste kabul için kâfi oyu almıştı.

Yasal süreç olarak Senatoya giden yasa tasarısı, burada sağ görüşlü Halk Partisinin (PP) çoğunlukta olmasından ötürü 9 Mayıs’taki oylamada reddedilerek bir kere daha Meclise geri gelmişti.

Mecliste yapılan oylamada 172 “hayır”a karşı 178 “evet” oyuyla kabul edilen yasa tasarısının, yarın Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi öngörülüyor.

Yasayla, 6,5 yıldır İspanyol yargısından kaçan eski Katalonya Özerk Hükümet Başkanı ve Junts lideri Carles Puigdemont’un da ortalarında bulunduğu 372 siyasetçi ve STK başkanının affedilmesi bekleniyor.

İspanya mahkemelerinden kaçarak 30 Ekim 2017’de Belçika’ya giden, Avrupa Parlamentosuna seçilmesine karşın İspanya’da hakkındaki arama ve yakalama buyruğu devam eden Puigdemont, af sayesinde ülkeye dönebilecek.

Katalonya’da bağımsızlık için yasa dışı olarak yapılan 9 Kasım 2014 ve 1 Ekim 2017’deki referandumlar nedeniyle ceza alanları öncelikle etkileyen af yasası, 1 Kasım 2011 ile 13 Kasım 2023 ortasında Katalonya’da ayrılıkçı faaliyetlerinden ötürü karar giyen ya da haklarında yasal süreç devam eden tüm siyasetçiler ve STK başkanlarını kapsıyor.

Sol koalisyon hükümetinin 2 ortağı Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) ve Sumar, af sayesinde “Katalonya’da birlikte hayatın ve istikrarın tekrar sağlanacağını” savunurken, muhalefetteki sağ ve çok sağ görüşlü partiler ise “vatana ihanet”, “hukuk devletinin yıkılması”, “demokrasinin yara alması”, “eşitlik unsurunun ortadan kalkması” tenkitlerini getiriyor.

Ana muhalefetteki PP, anayasaya alışılmamış olduğu gerekçesiyle af yasasının iptali için Anayasa Mahkemesine başvuracağını açıkladı.

Katalonya’da 12 Mayıs’ta yapılan yerel parlamento seçimlerinde, ayrılıkçı siyasi partiler 40 yıl ortadan sonra birinci kez Katalan meclisinde çoğunluğu kaybetmişti.

Seçimi Katalonya Sosyalist Partisi (PSC) kazansa da tek başına iktidara gelecek çoğunluğa sahip olmadığından, azınlık hükümeti kurabilmek için öteki siyasi partilerle müzakere ediyor.

KATALONYA’DAKİ BAĞIMSIZLIK YANLISI TEŞEBBÜSLERİN SÜREÇLERİ

Katalonya’da bağımsızlık yanlısı siyasi teşebbüsler 2012’de başlamış ve periyodun Katalonya Özerk Hükümet Başkanı Artur Mas’ın öncülüğünde 9 Kasım 2014’te yasa dışı birinci bağımsızlık yanlısı halk oylaması yapılmıştı.

Ardından Ocak 2016-Ekim 2017 devrinde Katalonya Özerk Hükümet Başkanı olarak görev yapan, halihazırda Avrupa Parlamentosu üyesi olan, İspanya’da hakkında yakalama ve tutuklama buyruğu bulunan Puigdemont’un liderliğinde 1 Ekim 2017’de Anayasa Mahkemesinin iptal kararına karşın yasa dışı bağımsızlık referandumu düzenlenmişti.

Katalonya Özerk İdare Parlamentosu da 27 Ekim 2017’de “açıklanması ertelenen tek taraflı bağımsızlık deklarasyonunu” kabul etmiş ve tıpkı gün İspanya Senatosunda alınan ve Anayasa’nın 155. unsurunun uygulandığı kararla Katalonya’nın özerk hakları süreksiz olarak merkezi hükümete devredilmişti.

Bu gelişmelerin akabinde Puigdemont ve 6 eski Katalan siyasetçi ülkeyi terk ederken, öteki eski Katalan özerk idare hükümeti üyeleri ve 2 sivil toplum örgütü temsilcisi, 2 Kasım 2017’de önlemi kararla cezaevine gönderilmişti.

Yüksek Mahkemede tutuklu yargılanan eski Katalonya özerk idare hükümeti üyeleri ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinden 9’u “devlete karşı ayaklanma”, “kamu parasını berbata kullanma” ve “devletin kurumlarına itaatsizlik” cürümlerinden Ekim 2019’da açıklanan kararla 9 ila 13 yıl mahpus cezasına çarptırılmıştı.

İspanya’da Ocak 2020’den beri iktidarda olan sol koalisyon hükümeti, Katalonya problemine tahlil hedefiyle tutuklu 9 Katalan siyasetçi hakkında 22 Haziran 2021’de kısmi af çıkarmıştı.