İran’ın ölçülü muhafazakar kanada mensup devlet adamlarından Ali Laricani, müracaat sürecinin ikinci gününde İçişleri Bakanlığına gelerek adaylık için müracaat yaptı.

Adaylığının onaylanması halinde eski Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu Genel Sekreteri Said Celili üzere seçimlerde en güçlü isimlerden biri olabileceği değerlendirilen eski Meclis Başkanı Laricani, kayıt işlemleri sonrası yaptığı açıklamada, “Devlet milletin yerini almazsa, şeffaflık artar, gereksiz düzenlemeler azaltılırsa yolsuzluk alanı ortadan kalkacaktır. İnsanların her işine müdahale eden hantal bir hükümetle muhakkak bir yere varamayız.” dedi.

“Bazı ülkelerin kaideleri bizden daha karmaşıktı lakin çözmeyi başardılar.” tabirlerini kullanan Laricani, ülkede geçim sorunu dahil tüm meselelerin çözülebileceğini söyledi.

Halihazırda İran lideri Ayetullah Ali Hamaney’in danışmanı olarak misyon yapan Laricani, cumhurbaşkanı seçilmesi halinde yaptırımların kaldırılmasının diplomasinin öncelikleri ortasında yer alacağını lisana getirdi.

– LARICANİ’NİN DAHA EVVEL ADAYLIK BAŞVURUSU REDDEDİLMİŞTİ

İran’da 2008-2020 yıllarında 12 yıl Meclis Başkanı olarak görev yapan Ali Laricani, ölçülü muhafazakar kimliğiyle tanınıyor.

Meclis Başkanlığı, Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu Sekreterliği, Kültür ve İslami İrşad Bakanlığı ve İran Radyo ve Televizyon Kurumu Başkanlığı üzere vazifelerde bulunan Laricani’nin 2021’deki seçimlerde yaptığı adaylık başvurusu Anayasayı Koruyucular Kurulu tarafından veto edilmişti. Kurul, veto nedenini şu ana kadar açıklamadı.

Buna karşılık ülke basınında 26 Mayıs’ta yer alan haberlerde, Laricani’nin bu defa Hamaney’den adaylık müsaadesini aldığı argüman edilmişti. Adaylık müracaatının kabul edilmesi halinde Laricani’nin, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin en güçlü adaylarından biri olabileceği değerlendirmeleri yapılıyor.

ALİ LARİCANİ KİMDİR?

İran İhtilali’nin (1979) tanınmış simalarından Ayetullah Mirza Haşim Amuli’nin oğlu olan İran’ın ölçülü muhafazakar kanada mensup devlet adamlarından Ali Laricani 1957’de Irak’ın Necef kentinde doğdu.

Laricani, gençliğinde Kum kentindeki Hakkani Medresesi’nde din eğitimi aldı. Daha sonra Şerif Üniversitesi’nde Matematik ve Bilgisayar Bilimi, Tahran Üniversitesi’nde de Batı İdeolojisi alanında diploma aldı.

Bir mühlet İhtilal Muhafızları Ordusu’nda misyon yapan Laricani burada komutanlığa kadar yükseldi. Humeyni periyodunun Başbakanı ve şu an mesken mahpusunda tutulan Mir Hüseyin Musevi hükümetinde İş ve Toplumsal İşler Bakan Yardımcısı olarak başladığı siyaset hayatında İran Radyo ve Televizyon Kurumunun (IRIB) başkanlığı ve dini başkan Ayetullah Ali Hamaney’in danışmanlığı misyonlarını üstlendi.

2005’teki cumhurbaşkanlığı seçimlerine de aday olan Laricani, Mahmud Ahmedinejad’ın kazandığı seçimlerden altıncı sırada çıktı. 2005’te dini önder Hamaney tarafından atandığı Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu Genel Sekreterliği vazifesinden 2007’de Ahmedinejad’la yaşadığı uyuşmazlık nedeniyle ayrıldı. 2008’de düzenlenen 8’inci devir parlamento seçimlerine Kum kentinden katılan Laricani, o periyottan bu güne Meclis Başkanlığı’nı yürütüyor.

– CUMHURBAŞKANI SEÇİMLERİ 28 HAZİRAN’DA YAPILACAK

Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin 19 Mayıs’ta helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin akabinde ülkede cumhurbaşkanı seçiminin 28 Haziran’da gerçekleştirilmesi kararı alınmıştı.

Seçimde aday olmak isteyenler 30 Mayıs’ta başlamak üzere 5 gün müddetle İçişleri Bakanlığına adaylık müracaatında bulunabilecek.

Adaylık başvurusu yapan bireylerin seçime katılmak için “ehliyet” sahibi olup olmadıklarına Anayasayı Koruyucular Kuruluna bağlı Denetleme Heyeti karar verecek.

Konsey; Cumhurbaşkanlığı, İran Meclisi ve Uzmanlar Meclisi seçimlerine katılacak aday adaylarını, Anayasaya nazaran, “rejimin kıymetlerine bağlılıkları” yönünden değerlendiriyor. İran lideri Ayetullah Ali Hamaney’in temsil ettiği “Velayet-i Fakih makamına ve İslami pahalara bağlılıklarında kusur bulunan” şahısların adaylıkları reddediliyor.

CUMHURBAŞKANLINDA YARIŞACAK ÖTEKİ ADAYLAR

Laricani’den evvel dün bağımsız Bafk Milletvekili Muhammed İstek Sebbagiyan, Merdomsalari (Demokrasi) Partisi Genel Sekreteri Mustafa Kevakebiyan, İsfahan Milletvekili Abbas Muktedayi, eski Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu Genel Sekreteri Said Celili ve eski Milletvekili Kudret Ali Haşmetyan adaylık başvurusu yapmıştı.

PERVİZ FETTAH

Ahmedinejad’ın cumhurbaşkanlığı devrinde 2005-2009 yıllarında Enerji Bakanı olarak görev yapan Fettah, şu anda İran lideri Hamaney’in kontrolünde faaliyet gösteren İmam Humeyni Fermanı İcra Kurulu isimli bir kamu iktisadi teşebbüsünün başında bulunuyor. Fettah’ın, adaylığı değerlendirdiğine dair haberler basında yer buluyor.

MAHMUD AHMEDİNEJAD

Ülkede 2005-2013 yıllarında iki periyot cumhurbaşkanı olarak vazife yapan muhafazakar siyasetçi Mahmud Ahmedinejad, 2017’de eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye karşı aday olmak istemiş lakin adaylığı reddedilmişti. Ahmedinejad’ın, 2021’deki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de İbrahim Reisi’ye karşı aday olma talebi yeniden Anayasayı Koruyucular Kurulu tarafından veto edilmişti. Ahmedinejad’ı destekleyen bir küme, 25 Mayıs’ta Tahran’daki konutunun yakınlarında toplanarak, kendisinden cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olmasını istedi.

SAİD CELİLİ

Muhafazakar kimliğiyle bilinen Said Celili, eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad devrinde 2007-2013 yıllarında Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu Sekreterliği vazifesinde bulundu. Celili birebir devirde İran’ın nükleer görüşmelerinde Başmüzakereci olarak misyon yaptı. Celili’nin Meclisteki gücü ve muhafazakarlar içindeki aktifliği kendisini aday olması halinde cumhurbaşkanlığına taşıyabilecek durumda. Celili, 2021’deki seçimlerde aday olmuş lakin daha sonra İbrahim Reisi lehinde adaylıktan çekilmişti.

MESUD PEZEŞKIYAN

Şu ana kadar yalnızca eski Sağlık Bakanı Mesud Pezeşkiyan, adaylık başvurusu yapacağını duyurdu.

Reformist kanadın önde gelen isimlerinden Tebriz Milletvekili Pezeşkiyan’ın, 2021’deki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde İbrahim Reisi’ye karşı aday olma talebi Anayasayı Koruyucular Kurulu tarafından veto edilmişti. Pezeşkiyan’ın son seçimlerde Tebriz’den birinci sırada Meclis’e girmeyi başarması sonrasında Hamaney’in kendisine aday olma müsaadesi verilmesi konusunda talimat verdiği argümanları çeşitli kaynaklar tarafından dillendiriliyor.

MUHAMMED BAKIR KALİBAF

Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, eski İhtilal Muhafızları Ordusu kumandanlarından. Kalibaf, daha önce de cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday oldu lakin kazanamadı. 1 Mart’ta yapılan milletvekili seçimlerinde Tahran’dan lakin dördüncü sırada Meclis’e girebildi.

İSHAK CİHANGİRİ

Reformcu siyasetçilerden İshak Cihangiri, eski Cumhurbaşkanı Hasan Manevî periyodunda 2013-2021 yıllarında Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı olarak misyon yaptı.

ABDUNNASIR HİMMETİ

Eski Cumhurbaşkanı Manevî periyodunda evvel Pekin Büyükelçisi daha sonra da Merkez Bankası Başkanı olarak görev yapan Abdunnasır Himmeti, 2021’de Reisi’nin kazandığı seçimlere ölçülü muhafazakar aday olarak katıldı fakat seçimlerde yüzde 9 oy alabildi.

MUHSIN RIZAI

İran’da 1981-1997 yıllarında İhtilal Muhafızları Ordusu Genel Kumandanı misyonunda bulunan Muhsin Rızai, 1997’den 2021’e kadar Sistemin Maslahatını Teşhis Kurulunun Genel Sekreteri olarak misyon yaptı. Rızai, 2009, 2013 ve 2021’deki cumhurbaşkanlığı seçimlerine de katılmış lakin kazanamamıştı.

MEHRDAR BEZRPAŞ

Muhafazakar kimliğiyle bilinen Mehrdar Bezrpaş, Yol ve Şehircilik Bakanı görevinde bulunuyor. Bezrpaş, çok muhafazakar çizgisiyle bilinen Vatan-ı İmruz gazetesinin bir periyot genel müdürü olarak görev yaptı.

HASAN HUMEYNI

İran ihtilalinin kurucusu Ayetullah Ruhullah Humeyni’nin torunu Hasan Humeyni, ölçülü çizgisiyle tanınıyor. Humeyni’nin 2016’da Uzmanlar Meclisi’ne adaylık başvurusu Anayasayı Koruyucular Kurulu tarafından reddedildi.

ALİ İSTEK ZAKANİ

Tahran Belediye Başkanı Ali Rıza Zakani, daha evvel Tahran ve Kum Milletvekili olarak misyon yaptı. Zakani’nin ülkede takviyesi pek görünmüyor.

MUHSİN HAŞİMİ

İran’ın eski Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani’nin oğlu Muhsin Haşimi, Tahran Kent Konseyi Başkanı olarak görev yapıyor.

SAİD MUHAMMED

Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı Hatemü’l Enbiya Yapı Karargahı’nın Kumandanı Tuğgeneral Said Muhammed, 2021’deki seçimlerde Reisi’ye karşı aday olacağını açıklamasından sonra İhtilal Muhafızları Ordusu kumandanlarının reaksiyonunu çekince adaylığını çekmişti. Muhammed’in de tekrar aday olabileceğine dair değerlendirmeler ülke medyasında yer buluyor.