19 Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Kısmı Bağ Yetiştirme ve Islahı Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Çelik, 2000’de Karadeniz Bölgesi’nde başlattığı maviyemiş üretim seyahatini vakitle Marmara, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerine taşıdı.

Çelik, bu süreçte halk ortasında “blueberry” olarak tanınan çeşidin, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından adının “maviyemiş” olarak tescillenmesini sağladı.

“Kültür elçisi” olduğu meyvenin yaygınlaşması için çalışmalarını sürdüren Çelik, danışmanlığını yaptığı cinsin yetiştiriciliğini teşebbüsçü dayanaklarıyla Çukurova topraklarına kadar taşıdı.

Çelik, uzun yıllardır emek verdiği maviyemişin üretim alanlarını genişletmek için kentleri gezerek incelemelerini sürdürüyor.

MAVİYEMİŞ ÜRETİMİ ABD’DEN GETİRİLEN BİTKİLERLE BAŞLADI

Mersin’in Tarsus ilçesinde üretim yapılan bahçeyi ziyaret eden Prof. Dr. Hüseyin Çelik, AA muhabirine, 1996’da Rize’nin doğal florasında “yabani orman meyveleri” olarak bilinen birtakım cinsler üzerinde araştırma yapmaya başladığını söyledi.

O devir maviyemişin bitki yahut meyve olarak iç piyasada olmadığını lisana getiren Çelik, 2000’de Rizeli bir girişimcinin takviyesiyle ABD’de ıslah edilmiş eserin bitkilerini getirterek diktiklerini anlattı.

Rize’nin İkizdere ilçesinde ekimini yaptıkları bahçeden birinci meyveyi 2003’te aldıklarını belirten Çelik, şöyle devam etti:

“2000’li yıllarda maviyemişin ne bitkisi ne de meyvesi piyasada yoktu. 2003’te birinci meyveyi Rize, Trabzon, Ordu, Giresun, İstanbul ve Ankara piyasasına sunduk. Tıpkı yıl meyve çok çıktığı için reçel endüstrisinde de işlenmesini sağladık. 2000’de Rize İkizdere’de üç noktada 15 dönüme yakın bahçe kurulmuştu. Meyve ölçüsü o vakit 1,5 ton civarındaydı lakin şu anda 10 bin tonu aşmış durumdayız. Rize’den başladık. Daha sonra Artvin, Trabzon, Ordu, Giresun, Samsun’a geçtik. Akabinde Marmara’da İstanbul’a, Bursa İznik’e geçtik. Asitli toprak buldukça yayılımı genişledi. Yeni maviyemiş çeşitleri ıslah edildikten sonra Akdeniz Bölgesi’nde Antalya, Mersin, Adana’ya yayıldı. Bugün toprağın uygun olmadığı Manisa, geç meyvenin yetişeceği Afyonkarahisar, soğuklaması yüksek ancak çok geç meyve alabileceğimiz yerlere yanlışsız maviyemişi yaygınlaştırdık.”

Çelik, Türkiye’de isim karışıklığının ortadan kalkması için çalışmalar yaptıklarını anlatarak, şöyle konuştu:

“Bugün blueberry cinsini ya ‘blueberry’ ya da ‘maviyemiş’ olarak satmak, anmak zorundayız. Cranberry ya ismiyle ya da ‘turna yemişi’ olarak satılmak zorunda zira literatürde karşımıza çıkan bilgiler ona yönelik oluyor. Bu isimler Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tescil edildi. Bakanlık bunun için tüm vilayet ve ilçelere bilgi yazısı ve karar gönderdi. Bundan sonra blueberry ‘maviyemiş’, cranberry ‘turna yemişi’ oldu. Artık bu isimler altında bahçeler kuruluyor, üretim yapılıyor.”

“100 BİN TON ÜRETİM HEDEFLİYORUZ”

Çelik, Akdeniz Bölgesi’nde yetiştiricilik sayesinde yılın 9 ayında üretim yapıldığına dikkati çekti.

Maviyemiş yetişticiğilinde birinci dörtte Çin, Peru, ABD ve Şili’nin yer aldığını belirten Çelik, şunları söyledi:

“Bizim üretimimiz şu an düşük olduğu için aşağılardayız. Çin bugün 525 bin tonluk maviyemiş üretiyor. Biz 100 bin ton üretim hedefliyoruz. İnşallah buna ulaşırsak üretimde dünyada birinci 10 ülke içerisine girebiliriz. Türkiye için ‘Yeni Peru’ diyorlar. Bunu da İtalyanlar, Amerikalılar söylüyor zira hem iç piyasada gereksinim var hem de erken yahut çok geç devirlerde meyve üretip dünya piyasasına satma imkanımız var.”

“BU BENİM BİR EVLADIM ÜZERE OLDU”

Çelik, maviyemişin geleceği için uzun yıllardır emek verdiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:

“Bu benim bir evladım üzere oldu. Bunu biraz sıkıntı bulduk. Birinci projelerde çok büyük kıssalar var. Maviyemiş ile özdeşleşmiş bir akademisyenim. Şu an Türkiye’de dayanılmaz bir maviyemiş dalı oluştu. İsmini da vermek bize nasip oldu. Yaygınlaşması için herkese, her yerde yanıt veriyoruz. Bugün internetteki bilgilerin birden fazla bize ilişkin. Kitaplarını yazdık, broşürlerini çıkarttık. Binlerce posterlerini hazırlayıp dağıttık. Hala üretmeye çaba ediyoruz. Bu meyve büyük firmalar da yatırım yaptığı için Türkiye’de ziraî endüstriye dayalı yatırımlarda çok büyük bir geleceğe sahip.”