Fransız seçmenler, ülkede erken genel seçim kararının açıklanmasından bu yana geçen üç haftada çok sağın favori gösterildiği anketlerin ve ağır seçim kampanyalarının hakim olduğu atmosferin akabinde, ülkenin 5 yıllık parlamentosunu belirlemek üzere bugün ve 7 Temmuz’da sandık başında olacak.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 6-9 Haziran’da Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde çok sağcı Ulusal Birlik (RN) partisinin galibiyetinin akabinde 9 Haziran’da Meclisi feshederek erken seçim kararı aldı. Seçmenler, iki turlu erken genel seçimlerde 5 yıl boyunca Ulusal Mecliste misyon alacak 577 milletvekilini belirleyecek.

Ülkedeki 49,5 milyon Fransız seçmen genel seçimin birinci tipi kapsamında mahallî saatle 08.00’de oy kullanmaya başladı.

Oy kullanma süreci Fransa’nın ana kara topraklarında 18.00’de sona erecek. Paris üzere büyük kentlerde ise vatandaşlar saat 20.00’ye kadar oy kullanılabilecek.

Fransa’da sandık başına gidemeyecek seçmenler, kendileri ismine oy kullanması için bir diğer seçmene vekalet verebiliyor. Seçime beklenmedik bir kararla gidilmesi ve seçim tarihlerinin tatil devrine denk gelmesiyle vekaletle oy verme sürecine yönelik müracaatlar arttı. Bu kapsamda, Fransa İçişleri Bakanlığının bilgilerine nazaran seçimin birinci cinsinde oy kullanmak için vekalet verenlerin sayısı yaklaşık 2 milyon 641 bin oldu.

Ülkede 2022’deki genel seçimlerin birinci tipinde bu sayı yaklaşık 1 milyon olmuştu. Bu yıl kayda kıymet oranda artan vekalet sayısı, ülkede erken genel seçimde sandığa gidenlerin oranının yüksek olacağının göstergesi oldu.

FRANSA GELECEK 5 YILIN 577 MİLLETVEKİLİNİ SEÇECEK

Fransa’da Parlamentonun üst kanadı Senato ve alt kanadı Ulusal Meclis yasama faaliyetini ortaklaşa yürütüyor.

Senatoda 348 sandalye bulunurken, uygulanan sistemle her 3 yılda bir senatörlerin bir kısmı yenileniyor.

Senato seçimlerinde yalnızca parlamenterler, bölge, vilayet ve belediye meclislerinin üyelerinden oluşan “seçilmişler” oy kullanabiliyor ve 6 yıl boyunca vazife yapan senatörleri belirliyor.

Halkın direkt belirlediği temsilcileri olan milletvekillerinin de tıpkı senatörler üzere dokunulmazlığı bulunuyor.

Öte yandan, 18 yaşını dolduran Fransızlar, “Bourbon Sarayı” olarak isimlendirilen Meclis binasında 5 yıl boyunca kendilerini temsil edecek 577 milletvekilini belirlemek üzere seçmen olmaya hak kazanıyor.

7 TEMMUZDA 2. TIP İÇİN TEKRAR SANDIĞA GİDECEK

İlk tipinde 4 bin 9 milletvekili adayının yarıştığı genel seçimlerin ikinci tipi, 7 Temmuz Pazar günü düzenlenecek.

Bir adayın birinci cinste milletvekili seçilebilmesi için seçim bölgesinde oyların salt çoğunluğunu toplaması (yüzde 50’liden fazlasını) gerekiyor. Bu yüzdenin bölgede seçim kütüğüne kayıtlı olan seçmenlerin yüzde 25’ine tekabül etmesi gerekiyor.

Eğer rastgele bir aday birinci çeşitte salt çoğunluğu sağlayamazsa, oyların yüzde 12,5’ini toplayan adaylar 1 hafta sonra düzenlenecek ikinci çeşitte tekrar yarışıyor.

Ancak daha evvel yapılan seçimlere de bakıldığında, milletvekillerinin ekseriyetinin ikinci tıpta belirlendiği gözlemleniyor.

Bu sistemle birinci çeşitte en çok oy alan 2 aday otomatik olarak ikinci çeşide kalıyor. Lakin seçim bölgesinde 3 yahut 4 aday da oyların en az yüzde 12,5’ini toplarsa ikinci tipe çıkabiliyor.

ERKEN SEÇİM PARTİLERİ İTTİFAKA YÖNLENDİRDİ

Kurallar gereği, seçmen sayısı fazla olan partiler yahut seçime ittifakla katılan partiler avantajlı oluyor.

Macron’un AP seçimleri mağlubiyeti sonrası aldığı erken seçim kararı, partilerin ittifaka yönelmesine neden oldu. Seçim yarışına girecek üç büyük siyasi ittifak oluştu.

Anketlerin favori gösterdiği çok sağcı Ulusal Birlik (RN) partisi seçime, merkez sağcı Cumhuriyetçiler (LR) partisinin lideri Eric Ciotti ve birtakım LR adaylarıyla ittifak içinde katılıyor.

RN’nin Mecliste salt çoğunluğu almasından kaygı eden solcu partiler Sosyalist Parti (PS), Boyun Eğmeyen Fransa (LFI), Fransa Komünist Partisi (PCF) ve çevreci parti Yeşiller (EELV) ise “Yeni Halk Cephesi” (NPF) ittifakını oluşturdu.

Fransa’yı 2017’den bu yana yöneten Macron’un partisi Rönesans da iktidarın ortakları Demokrasi Hareketi (MoDem) ve Horizons (Ufuklar) ile seçim kapsamında “Cumhuriyet İçin Daima Birlikte” başlığı altında ittifak kurdu.

Bugün mahallî saat ile 20.00’de ülke genelinde sandıkların tamamı kapandıktan sonra, ulusal basın araştırma şirketleri seçiminin kestirimi sonuçlarını aktarmaya başlayacak. Seçimin birinci tıp gecesinde, milletvekili seçilen yahut ikinci tipe kalan adayların yanı sıra, Mecliste farklı parti ve ittifakların son milletvekili sayısı hakkında iddialar de ortaya çıkacak.

Resmi sonuçlar ise İçişleri Bakanlığı tarafından daha sonra açıklanacak.

Olağandışı bir takvimde düzenlenen erken seçim kapsamında, çok sayıda seçim bölgesinde 3 adayın ikinci tıpta karşı karşıya gelmesi bekleniyor.

İpsos şirketinin Genel Müdürü Brice Teinturier, kamu yayıncısı Franceinfo’ya verdiği demeçte 250 kadar seçim bölgesinde ikinci çeşitte 3 adayın karşı karşıya kalabileceğini belirtti.

İkinci tipe, seçime ittifakla katılan partilerin adaylarının kalacağı kestirim ediliyor.

Son anketler, RN’nin başı çektiği ittifakın Mecliste salt çoğunluğu elde edebileceğini gösterirken, solcuların kurduğu ittifakın sandıktan 2. çıkacağını öngörüyor.

Anketler Rönesans’ın etrafında kurulan ittifakın seçimi 3. sırada bitireceğine işaret ediyor, bu da iktidarın 2022 genel seçimlerinde elde ettiği rölatif çoğunluğu da kaybetmesi manasına geliyor.

DİKKAT ÇEKEN MACRON İHTİMALİ

Fransa’da 1958’de kabul edilen anayasa nazaran, cumhurbaşkanının Meclisi feshedip erken seçim düzenledikten sonra tıpkı kararı alabilmesi için 1 yıl beklemesi gerekiyor.

Görev mühleti 2027’de dolacak olan Macron, AP seçim sonuçlarının akabinde “durumu açıklığa kavuşturmak için” erken genel seçim kararı aldığını belirtmiş; çok sağcı RN partisinin genel seçimleri kazanması durumunda da istifa etmeyeceğini “Sonuç ne olursa olsun kurumlar muhakkaktır ve cumhurbaşkanının yeri de muhakkaktır.” kelamlarıyla dile getirmişti.

Partisi Rönesans’ın iktidar ortaklarıyla kurduğu ittifak dışında bir ittifak ya da çok sağın salt çoğunluğu elde ettiği bir Meclis sandıktan çıkarsa Macron, seçimi kazanan siyasi partiden bir başbakan atamak zorunda kalacak. Bu, Macron’un cumhurbaşkanı olarak kendi partisinden farklı siyasetler izleyen bir başbakanla çalışmasını gerektirecek.

Solcu partilerden oluşan Yeni Halk Cephesinin şimdi net bir başbakan adayı olmasa da RN partisi, seçimde galip gelirlerse başkanları Jordan Bardella’yı başbakan olarak görmek istediklerini açıkladı.

Macron’un kendi ittifakı dışında bir başbakan ataması durumda, ülkede yine bir koalisyon hükümeti kurulabilir. Fransa’da en son 1997-2002 yıllarında koalisyon hükümeti ülkeyi yönetti.

Koalisyon hükümetlerinin ülke idaresinde “çift başlılığa” neden olması ve farklı partilerden olan cumhurbaşkanı ve başbakan ortasında uyuşmazlıklara yol açması nedeniyle 2000’de cumhurbaşkanlığı vazife müddetinde değişikliğe gidildi.

Cumhurbaşkanın misyon müddeti 7 yıldan 5’e indirildi, böylece milletvekili misyon müddetiyle birebir oldu ve koalisyon hükümeti kurulmasının büyük ölçüde önüne geçildi.

FRANSA’NIN ERKEN SEÇİME GİDİŞİ

Fransa’da son 3 seçimdir oylarını artırmaya devam eden çok sağcı RN, en son 9 Haziran’daki Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde yüzde 31,4 oy alarak en yakın rakibi olan Macron’un partisi Rönesans’ı ikiye katlamıştı.

Aşırı sağın AP seçimlerindeki galibiyeti üzerine Emmanuel Macron, 9 Haziran gecesi Meclisi feshederek 30 Haziran-7 Temmuz’da erken seçime gitme kararı almıştı.

Macron, bu kararını, “AP seçim sonuçlarına demokratik bir karşılık vermeliydik.” kelamlarıyla savunmuş fakat ülkenin 26 Temmuz-11 Ağustos’ta mesken sahipliği yapacağı 2024 Paris Olimpiyatlarının çabucak öncesinde erken seçime gidecek olması, siyasi istikrarsızlık ve toplumsal huzursuzluk yaratabileceği gerekçesiyle kamuoyunda telaşla karşılanmıştı.

Ülkedeki son genel seçimlerde bir türlü ittifak kuramayan solcu partiler, bu seçimlerde çok sağa karşı kısa müddette “Yeni Halk Cephesi” İttifakı altında bir ortaya gelmiş ve tek aday çıkaracaklarını duyurmuştu. Yeni Halk Cephesi İttifakı’nda ülkenin önde gelen sol partilerinden Sosyalist Parti (PS), Boyun Eğmeyen Fransa (LFI), Fransa Komünist Partisi (PCF) ve çevreci parti Yeşiller (EELV) yer alıyor.

Aşırı sağcı RN ise merkez sağdaki Cumhuriyetçiler (LR) Partisinin lideri Eric Ciotti ve birtakım LR üyeleriyle ittifak yaparken iktidar partisi Rönesans ile ortakları MoDem ve Ufuklar Partisi de “Cumhuriyet İçin Daima Birlikte” İttifakı’nı kurmuştu.