NATO üyesi 32 ülkenin başkanları üç günlük toplantılar için Washington’da bir ortaya geldi. Tepe sonrası yayınlanan 38 unsurluk ortak bildiride Ukrayna’ya silah yardımlarında İttifak’ın faal rol üstleneceğinin ilanı öne çıktı.

Bildiride, İttifak üyelerinin gelecek yıl Ukrayna’ya en az 40 milyar euro askeri yardım sağlayacakları taahhütü yer aldı. Misyonunu 1 Ekim’de eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte’ye bırakmaya hazırlanan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, çok yıllık bir kelam alabilmeyi umuyordu. Fakat bunun yerine bir sonraki toplantıda taahhütlerin gözden geçirileceği belirtildi.

Metinde, Ukrayna’nın NATO üyeliğinin “geri çevrilemez” olduğu vurgulandı. Bunun lakin “Ukrayna kriterleri sağladığında ve 32 üye yeşil ışık yaktığında” gerçekleşeceği de eklendi. ABD ve Almanya’nın üyelik konusunun aceleye getirilmesine karşı çıktığı belirtiliyor.

NATO savaşa dahil oluyor

32 ülkenin başkanları ayrıyeten, Ukrayna’ya silah yardımı ve askeri eğitimler konusunda uyum sorumluluğunu yüklü olarak NATO’nun devralması konusunda uzlaştı.

Diplomatlar bu adımı, ABD’de Donald Trump’ın idareye dönmesi halinde Ukrayna’ya yardımların aksamasını önlemek için alınmış bir tedbir olarak görüyor. Lakin birçok uzman şayet Trump yardımları kesmek isterse bunu yeniden de yapabileceği görüşünde.

ABD Başkanı Joe Biden, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve Ukrayna lideri Volodimir ZekenskiFotoğraf: Kay Nietfeld/picture alliance/dpa

Tek tek İttifak üyeleri Kiev’e silah gönderse de NATO daha evvel kurumsal olarak hiç silah sağlamadı yahut Ukrayna askerini eğitmedi. Şu ana kadar sadece yakıt, şahsî zırh üzere lojistik dayanakta bulunmuştu. İzleyen devirde yardımların, “Ukrayna için NATO Güvenlik Yardımı ve Eğitimi” (NSATU) isimli yeni bir misyon üzerinden yapılması bekleniyor.

Çin’e yönelik tenkidin dozu arttı

Metinde Rusya’nın sık sık nükleer silah kullanmakla ilgili yaptığı tehditler de “sorumsuzca” denilerek kınandı. Tekrar de potansiyel çatışmalardan kaçınmak için Moskova ile diyalog kanallarının açık tutulacağı belirtildi.

Ortak deklerasyonda Çin’e yönelik tabirler ise evvelki metinlere nazaran daha sert oldu. Avrupa-Atlantik güvenliği için sistematik zorluklar çıkarmakla suçlanan Pekin, Rusya’ya gereç ve siyasi takviyesini sonlandırmaya çağırıldı. Metinde ayrıyeten Çin’in büyüyen nükleer cephaneliğinden duyulan rahatsızlık lisana getirildi.

NATO önderleri 2026 yılında Türkiye’de bir ortaya gelecekFotoğraf: Murat Cetinmuhurdar/TUR Presidency/Anadolu/picture alliance

İspanya’dan Gazze eleştirisi

Liderler, İran ve Kuzey Kore’yi de Rusya’ya Ukrayna savaşında kullanılmak üzere silah sağlamakla suçlandı.

Bildiride bir sonraki tepenin Hollanda’da, 2026 yılındaki toplantıların ise Türkiye’de yapılacağı kaydedildi.

Bu ortada İspanya Başbakanı Pedro Sanchez Ukrayna’ya sağlanan takviyeyle Gazze’yi kıyasladı ve ortaklarını ikili standartlı olmakla eleştirdi. Sanchez, “Uluslararası hukuk gereği Ukrayna’ya takviye olduğumuzu söylüyorsak, birebirini Gazze için de yapmalıyız” dedi. Savaşın Lübnan’a yayılma tehlikesine dikkat çekti.

dpa,Reuters / MUK,HT