15 Temmuz darbe teşebbüsünün üzerinden 8 yıl geçti. Gülen yapılanmasının gerisinde bulunduğu darbe teşebbüsü, 15 Temmuz 2016 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri’ne ilişkin kimi askeri birliklerin saat 22.00 sıralarında İstanbul’da Boğaziçi Köprüsü’nü trafiğe kesmesi, Ankara’da ise savaş uçaklarının alçak uçuş yapmasıyla başladı. Meclis, Ankara Emniyet Müdürlüğü, Özel Harekat Daire Başkanlığı, TÜRKSAT ve Cumhurbaşkanlığı Külliyesi, darbeci askerler tarafından bombalandı. Darbe teşebbüsünde yaklaşık 9 bin asker, 35 uçak, 37 helikopter, 74’ü tank 246 zırhlı araç ve 4 bine yakın hafif silah kullanıldı.

Bu süreçte dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, Hava Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Abidin Ünal, Kara Kuvvetleri Kumandanı Salih Zeki Çolak, Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Yaşar Güler, darbeci askerler tarafından derdest edildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın saat 00.24’te halkı darbeye karşı sokağa davet etmesi üzerine başta Ankara ve İstanbul olmak üzere büyük kentlerin meydanlarında darbe zıddı şovlar düzenlendi. Halkın sokağa çıkması ve Türk Silahlı Kuvvetleri içerisindeki darbe aykırısı askerler ile Emniyet’in direnmesi sonucunda darbe teşebbüsü başarısızlığa ulaştı.

Darbe teşebbüsü sonucunda 4’ü asker, 63’ü polis olmak üzere toplam 251 vatandaş hayatını kaybederken, 23’ü asker, 154’ü polis olmak üzere 2 bin 735 kişi yaralandı.

Hakan FidanFotoğraf: Murat Gok/Anadolu/picture alliance

Darbe teşebbüsü evvelce biliniyor muydu?

Darbe teşebbüsün evvelden haber alınmasına rağmen önlenmemesi 15 Temmuz’un en tartışmalı mevzularının başında geldi. Bunun başaktörü ise Kara Havacılık Komutanlığı’nda misyon yapan Binbaşı O.K. oldu. 15 Temmuz günü saat 10.30’da Binbaşı Deniz Aldemir, Binbaşı O.K.’ya “Ben senin hizmetten olduğunu biliyorum lakin uzatmayacağım, bu gece faaliyetimiz olacak. Mesela ben Cooger helikopteriyle Hakan Fidan’ı alacağım, sen de Murat Bolat’la uçacaksın. Çok kan akacak” diyerek Ulusal İstihbarat Teşkilatı’na (MİT) yapılacak operasyonda yapacağı vazifesi bildiri etti.

Darbeyi ihbar etmek için 14.20’de MİT’in kapısındaydı

Bunun üzerine Binbaşı O.K. saat 14.20 üzere MİT’in kapısına giderek kimliğini gösterdi ve “TSK içindeki paralelcilerle ilgili bilgi vermek için geldim” dedi. O.K. sözünde şunları anlatmıştı:

“Kimliğimi aldı telefon görüşmesi yaptı. 14.30’u biraz geçe beni içeri aldılar, güvenlik kapılardan geçtik ve toplantı odasına vardık. Gelen 2 bireye ‘Bir helikopter Hakan Fidan’ı alacak, öbür helikopterin ne yapacağını bilmiyorum’ dedim. Bana ne olabileceğini sordular. Ben de büyük bir faaliyet olabileceğini hatta darbe faaliyeti olabileceğini söyledim. Bu kişi bana ‘Hakan Fidan’ı almaktan kasıt ne?’ diye sordu. Ben de ‘çok kan akacak’ dediklerine nazaran bu faaliyetin uygun niyetli bir faaliyet olmadığını kendilerine söyledim. Hatta kendilerine YAŞ kararlarında FETÖ’cülere karşı büyük bir paklık olabileceği daima yazılıyor, bu nedenle YAŞ öncesinde bir darbe faaliyeti olabileceğini söyledim.”

Milli İstihbarat Teşkilatı binasıFotoğraf: Turkish National Intelligence Organization/AA/picture alliance

Hakan Fidan Genelkurmay’a gitti lakin ‘darbe’ demedi

Bu ihbarı alan MİT Müsteşarı Hakan Fidan, saat 16.30’da Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Yaşar Güler’e telefon ederek bir görüşme yaptı. 17.30’da bir MİT Müsteşar Yardımcısı Genelkurmay’a giderek Orgeneral Güler ile görüştü. Saat 18.00’de Hakan Fidan da karargâha gelerek Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar ile toplantı yaptı. Fidan, kumandanlara “ihbarın daha büyük bir planın modülü olabileceğini” söyledi. Lakin “darbe” tabirini kullanmadı. Hulusi Akar, 15 Temmuz gecesi Kara Kuvvetleri Kumandanı Salih Zeki Çolak’ı Kara Havacılık Komutanlığı’na göndererek Hakan Fidan’a operasyon için kalkışa hazır helikopter olup olmadığını denetim ettirdi. Lakin yapılan denetimlerde buna ait bir iz bulunamadı. Birebir gece önlem olarak havada bulunan tüm uçakların inmesi ve tankların dışarı çıkarılmaması talimatı da verildi.

Darbe gecesi Boğaziçi KöprüsüFotoğraf: picture-alliance/abaca/F. Uludaglar

Erdoğan’a ulaşamadılar

Saat 19.26’da Hakan Fidan, Genelkurmay’dayken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı aramak istedi. Lakin ulaşamadı. Erdoğan’ın muhafaza müdürü ile görüşen Fidan, Cumhurbaşkanının güvenliğinde bir sorun olup olmadığını sordu. Müdafaa müdürünün güvenlikte bir sorun olmadığını söylemesi üzerine görüşme sonlandı.

Darbe teşebbüsü öne çekildi

Saat 20.22’de Hakan Fidan, Genelkurmay Karargahı’ndan ayrıldı. Teze nazaran, Gülen yapılanmasına mensup askerler, Fidan’ın Karargah’a gelmesi nedeniyle darbe teşebbüsünü saat 03.00’ten saat 21.00’e aldı.

Binbaşı O.K.’nın MİT’e olayın “darbe girişimi” olabileceğini söylemesine rağmen devrin Başbakanı Binali Yıldırım ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bilgilendirilmemesi tartışma yaratmıştı. Bu süreçte Hakan Fidan ve Hulusi Akar’ın misyondan alınmaması muhalefetin reaksiyonunu çekmişti.

15 Temmuz darbe teşebbüsünün bilançosu

15 Temmuz darbe teşebbüsüyle ilgili açılan 289 darbe davasının tamamı karara bağlandı. Bu davalarda bin 634 kişi ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına çarptırıldı. Bin 366 kişi müebbet mahpus cezası, bin 891 kişi ise çeşitli müddetlerde mahpus cezasına çarptırıldı. Toplamda darbe davalarında mahkum edilen kişi sayısı 4 bin 891 kişi oldu.

Darbe davalarında beraat eden sanık sayısı ise 2 bin 870 kişi olarak kayıtlara geçti. 964 şahsa ise ceza verilmesine yer olmadığına hükmedildi.

Darbeci askerler Ankara’da yargı önüne çıkartılıyorFotoğraf: picture-alliance/abaca/Mustafa K.

705 bin kişi kuşkulu oldu

15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde ilan edilen fevkalâde halin akabinde Gülen yapılanmasına operasyon hızlandı. Türkiye’de Gülen yapılanmasına üye oldukları argümanıyla 705 bin 172 kişi hakkında isimli süreç başlatıldı. Açılan davalarda 125 bin 456 kişi mahkum olurken, 33 bin 456 kişi hakkında başka karar tipleri verildi.

104 bin beraat, 357 bin takipsizlik

Bu yargılamalarda 104 bin 448 kişi beraat etti. Soruşturmalar sonucunda ise 357 bin 205 kişi hakkında takipsizlik kararı verildi.

Cezaevlerinde 13 bin kişi var

Şu an cezaevlerinde 877’si tutuklu, 2 bin 9’u hükümözlü, 10 bin 365’i hükümlü olmak üzere toplam 13 bin 251 tutuklu ve hükümlü bulunuyor.

61 bin kişi hakkında soruşturma sürüyor

Halen 61 bin 796 kişi hakkında soruşturma; 23 bin 52 kişi hakkında da açılan davalar devam ediyor.

Fethullah GülenFotoğraf: picture-alliance/dpa/S. Sevi/Handout Z. Da

Gülen’in iadesi için 7 talepname ABD’ye gönderildi

Fethullah Gülen’in iadesi için bugüne kadar 7 iade talebi ABD makamlarına gönderildi. Bu taleplerde 15 Temmuz darbe teşebbüsü başta olmak üzere 27 cürüm isnadı yer aldı. Başka yandan Gülen yapılanmasına ait 115 ülkeye bin 637 kişi hakkında bin 774 iade talebi iletildi. Bu talepler üzerine 132 kişi çeşitli ülkelerden iade edildi.

Darbe teşebbüsü sırasında 2016 yılında 16 bin 176 hakim ve savcı vazife yapıyordu. HSK tarafından bunlardan 4 in 6’sı meslekten ihraç edildi. 387’si Danıştay kararı üzerine mesleğe geri döndü.