TBMM Genel Heyeti’nde kamuda tasarruf önlemlerine ait düzenlemeler içeren Birtakım Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi görüşüldü.

Teklifin tümü üzerinde konuşan Saadet Partisi İstanbul Milletvekili Selim Temurci, vatandaşların derin ekonomik krizle uzun müddettir çaba ettiğini, bu nedenle milletin Meclis’in tasarruf ile ilgili nasıl bir kanun çıkaracağını merak ettiğini kaydetti.

Vatandaşın en fazla yoksulluk ve pahalılıktan şikayet ettiğini lisana getiren Temurci, “Kanun teklifinin münasebetinde kamuda azami bir tasarruftan, tasarrufların artırılmasından bahsediliyor. Pekala 31 husustan oluşan teklif içinde tasarrufla ilgili olarak kaç husus var? Tam tamına iki buçuk husus var. Bir tasarruf kanun teklifi görüşüyoruz lakin içinde tasarruf hususlarından tasarruf edilmiş bir kanun teklifi var. Bu mevzu hakikaten bir ironi değil, üzerinde daima birlikte düşünmemiz gereken bir mesele” dedi.

İYİ Parti Samsun Milletvekili Erhan Usta ise kanun teklifini eleştirerek, “Teklifte, tasarruf ile ilgili husus aradık fakat bir şey göremedik. Tasarrufla ilgili bir şey gösterin, milleti kandırmaya gerek yok. Teklifle kamuda ikinci maaş kaldırılmıyor, tam bilakis bu durum hukuksal hale getiriliyor. Bu teklif 10 maaşa onay veren bir kanun teklifidir. Bunu bize kabul ettiremeye çalışıyorsunuz” tabirlerini kullandı.

MHP Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı da “Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi” ismiyle bir program açıklandığını anımsattı.

Teklifle ilgili bilgiler paylaşan Kalaycı, şöyle konuştu:

“Teklifle; kamuda yeni araç satın alınmaması ve kiralama yapılmaması, muhtaçlık fazlası ve ekonomik ömrünü tamamlamış taşıtların tasfiyesi, işçi servis hizmetinin toplu taşıma olan yerlerde kaldırılması, yeni hizmet binası alımı ve imalinin durdurulması, yeni bina kiralanmaması, mevcut kiralamaların bir takvimle sonlandırılması, yeni işçi istihdamının emekli olanlarla sınırlandırılması, yönetim kurulu fiyatlarına hudut getirilmesi, temsil ve tanıtma ödeneklerinde yüzde 25 kesinti yapılması üzere kıymetli önlemler öngörülüyor.”

Komisyon Çarşamba günü 14.00’te toplanacak.

Vergi yasası da görüşüldü

Diğer yandan Amme Alacaklarının Tahsil Yolu Hakkında Kanun’da değişikliğe gidiliyor. Buna nazaran, Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanunu’na tabi kamu yönetimleri ile bu yönetimlere bağlı döner sermaye işletmelerince, mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme yahut icra buyrukları üzerine yapılacak ödemelerde de “borcu yoktur” dokümanı aranılması istikametinde Hazine ve Maliye Bakanına yetki veriliyor.

Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen kriterlere nazaran teknogirişim şirketi niteliğini haiz patronlarca hizmet erbabına bedelsiz yahut indirimli olarak verilen ve fiyat niteliğinde kabul edilen hisse senetlerinin, verildiği tarihteki rayiç bedelinin o yıldaki bir yıllık brüt fiyat meblağını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna tutulacak.

Hizmet erbabı tarafından bu halde iktisap edilen hisse senetlerinin; iktisap tarihinden itibaren 3 tam yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin tamamı, 4 ila 6 yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin yüzde 75’i, 7 ila 12 yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin yüzde 25’i, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte patrondan tahsil edilecek. Bu biçimde istisna nedeniyle vaktinde alınmayan vergilere ait vakit aşımı mühleti, hizmet erbabına bedelsiz yahut indirimli olarak verilen hisse senetlerinin hizmet erbabı tarafından elden çıkarıldığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren başlayacak. Bu kararın uygulanmasına ait yordam ve temelleri belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Yüzde 20’den fazla fark tespitinde mükellef izaha davet edilecek

Mükellefler nezdinde yapılacak yoklamalar sonucunda tespit edilen günlük hasılat fiyatlarının ortalaması alınarak mükelleflerin aylık ve yıllık hasılat meblağları tespit edilecek. Bu formda tespit edilen hasılat fiyatları ile mükelleflerin faaliyette bulundukları periyoda ait beyan ettikleri hasılat meblağları karşılaştırılacak ve karşılaştırma sonucu bulunan farkın yüzde 20’den fazla olması durumunda mükellefler, Vergi Adap Kanunu’nda yer alan “izaha davet müessesi” kapsamında izaha davet edilecek. Bu karar, kurumlar vergisi mükellefleri hakkında da uygulanacak. Cumhurbaşkanı bu oranı bir katına kadar artırmaya yahut sıfıra kadar indirmeye, tekrar yasal düzeyine getirmeye; Hazine ve Maliye Bakanlığı maddenin uygulanmasına ilişkin metot ve temelleri belirlemeye yetkili olacak.

Elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal yahut hizmetlerinin teminine yönelik mukavele yapılmasına yahut sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ilgili kararlara nazaran faaliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri münasebetiyle yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınıyor.

Mal ve hizmet alanlarına ait gerçek şahıslara yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanınca belirlenen bölüm ve faaliyet bahisleri dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılması öngörülüyor. Böylelikle vergi güvenliğinin sağlanması ve kayıt dışılığın azaltılması amaçlanıyor. Cumhurbaşkanına vergi kesintisine tabi ödemeler için faaliyet bahisleri, ödeme çeşitleri, bölümler, iş kümeleri ve iş nevileri prestijiyle başka ayrı yahut birlikte oran belirleme yetkisi veriliyor.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararının münasebetleri dikkate alınarak teklifle, Vergi Yordam Kanunu’nda değişiklik yapılıyor. Buna nazaran, teminat uygulaması kapsamındaki mükelleflerden istenecek teminatın üst sonu, 10 milyon liradan fazla olmamak üzere, düzenlenmiş olan geçersiz dokümanlarda yer alan toplam meblağın yüzde 10’u meblağında olarak belirleniyor.

İstenen teminatın verilme müddeti 30 günden 60 güne çıkarılırken, yükümlülüklerini öngörülen formda yerine getiren mükelleflere teminatın iade edilmesi ve belirlenen bireylerin teminat isteme tarihi prestijiyle tahakkuk etmiş tüm vergi borçlarından sorumlu olmamaları sağlanıyor.

Özel usulsüzlük cezaları

Vergi Yordam Kanunu’nda yapılan değişiklikle tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna ait yetkinin kapsamı, kayıt dışı iktisatla uğraş hedefiyle genişletiliyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığının elektronik ticaretin yanı sıra internet dahil olmak üzere her türlü dijital ortamın reklam, ilan, satış ve kiralama üzere iktisadi ve ticari emellerle kullanıldığı hallerde vergi güvenliğini sağlaması amaçlanıyor. Buna nazaran, elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar, diğerlerine ilişkin iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına ortam sağlayan gerçek ve hükmî kişi aracı hizmet sağlayıcılar ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların yanı sıra erişim, içerik, yer ve toplumsal ağ sağlayıcılara, iktisadi ve ticari faaliyetlerine ait bildirim verme yükümlülüğü getiriliyor. Düzenlemeyle diğerlerine ilişkin iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına ait bildirime mevzu bilgilerle içerik sağlayıcılar tarafından üretilen yahut sağlanan bilgilerin, aracı hizmet, elektronik ticaret aracı hizmet, erişim, yer ve/veya toplumsal ağ sağlayıcılar tarafından alınması mecburiliği getiriliyor.

Teklife nazaran değerli madenler Borsasında süreç gören değerli madenlerin değerleme süreçlerinde, değerleme ölçüsü olarak borsa rayici kullanılabilecek.

Altın, gümüş, platin ve paladyum üzere değerli madenler borsa rayici ile pahalanacak. Borsa rayici yoksa yahut borsa rayicinin muvazaalı bir biçimde oluştuğu anlaşılırsa değerlemeye temel bedel olarak bu rayiç yerine maliyet bedeli temel alınacak. Bu kararla değerli madenle olan senetli yahut senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da cari olacak. Değerli madenle olan mevduat yahut kredi mukavelelerine dayanan alacaklar ve borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınacak. Değerli madenlere dayalı olarak açılan mevduat hesapları ile kredi hesaplarından kaynaklı alacak ve borçların değerleme günü değerine ircasına ait olarak mevcut uygulamadaki üzere Kanun’un “yabancı paralar”, “alacaklar” ve “borçlar” başlıklı kararları geçerli olacak.

Kanun kapsamı dışında doküman düzenleyene altı kat özel usulsüzlük cezası

Vergi ziyaı cezası, vergi dairesinin bilgisi dışında mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayıt dışı faaliyette bulunarak vergi ziyaına sebep olunması halinde yüzde 50 artırılacak. Tıpkı vergi çeşidi ve periyoduna ait daha sonra yapılacak tarhiyatlar nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarına da tıpkı artırım kararı uygulanacak.

Vergi Adap Kanunu’nda “özel usulsüzlükler ve cezaları” kararında yapılan değişikliğe nazaran, bir takvim yılı içerisinde ilgili kararlar uyarınca birden fazla özel usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda caydırıcılığı artırmak hedefiyle artan ceza uygulaması getiriliyor. Öte yandan karara, mükellef kümeleri ve ilgili usulsüzlüklere yönelik cezaların yer aldığı yeni bir cetvel de ekleniyor.

Bu kapsamda yer alan birtakım cezaların, her yıl tekrar değerleme oranında yükseltilmesinin yanı sıra meblağları yine belirlenerek caydırıcılığın artırılacağı öngörülüyor. Bir takvim yılı içerisinde birden fazla özel usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda caydırıcılığı artırmak hedefiyle artan ceza uygulaması getiriliyor.

Kanun kapsamı dışında evrak düzenleyenlere 2 kat özel usulsüzlük cezası kesilecek, bu durumun yönetimin bilgisine girmeden evvel belgeyi almak zorunda olanlar yahut evrak muhteviyatı sürecin muhatapları tarafından 5 iş günü içerisinde bildirilmesi halinde ise Kanun kapsamı dışında doküman düzenleyenlere 6 kat özel usulsüzlük cezası kesilecek.

Yasada sayılan evrakları düzenleme mecburiliği bulunanların yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde bu durumun doküman muhteviyatı sürecin muhatapları tarafından 5 iş günü içerisinde yönetime bildirilmesi halinde bu kimselere ceza kesilmeyecek; evrakları düzenlemeyen, eksik yahut aldatıcı düzenleyenlere ise özel usulsüzlük cezasının 3 katı uygulanacak.

Teklifle, öngörülen artan dengeli ceza uygulamasında uygulanacak ceza meblağlarına ait cetvel Kanun’a ekleniyor.

Cezalar tekrar belirleniyor

Düzenlemeyle damga vergisi ödenmemiş kağıtları, vergi ve cezası tahsil edilmeden tasdik eden yahut örneklerini çıkarıp veren noterler ismine kesilen özel usulsüzlük cezasının her bir kağıt için alt hududu 40 Türk lirası olarak belirleniyor.

Vergi Yol Kanunu’nun ilgili kararlarına uymayanlara yönelik cezalar her yıl yine değerleme oranında artırılırken düzenlemeyle bu cezalar yine belirlenerek caydırıcılığının artırılması hedefleniyor.

Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası mutabakatların bilgi değişimi kararları kapsamında bilgi toplanmasına ait karar uyarınca getirilen zorunluluklara uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilecek.

Elektronik ticaretin yanı sıra internet dahil olmak üzere her türlü dijital ortamın reklam, ilan, satış ve kiralama üzere iktisadi ve ticari maksatlarla kullanıldığı hallerde vergi güvenliğini sağlamak gayesiyle kendisine bilgi verme yükümlülüğü getirilenlerin, bu yükümlülüklerine ait olarak bildirimde bulunmamaları yahut bildirimlerini eksik ya da aldatıcı bir formda yapmaları durumunda uygulanması gereken özel usulsüzlük cezası, bu mükelleflerin ekonomik ve ticari büyüklükleri ile orantılı olacak.

Tevsik zaruriliği kapsamında olup da bu zorunluluğa uymayanlara uygulanan özel usulsüzlük cezası da artırılıyor. Bu zorunluluğa uymadan ödeme yapanların, durumu 5 iş günü içerisinde yönetimin bilgisine girmeden bildirmesi durumunda ise ceza kesilmeyecek.

Mal teslimi yahut hizmet ifalarına ait tahsilatların, banka ve gibisi finans kurumları, ödeme kuruluşları yahut PTT aracılığıyla diğerlerinin ismi ve/veya hesabı kullanılarak yapılması durumunda her bir süreç için bu karara nazaran uygulanan cezalardan az olmamak üzere sürece mevzu fiyatın yüzde 10’u oranında, mal teslimi yahut hizmet ifasını yapanlarla ismine ve/veya hesabına ödeme yapılanlara farklı ayrı özel usulsüzlük cezası kesilecek. Bu karar uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı geçemeyecek.

Usulsüzlük cezası üç kat uygulanacak

Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu uyarınca müsaade verilen durumlar hariç olmak üzere kredi kartı, banka kartı, ön ödemeli kart, karekod, elektronik cüzdan ve gibisi ödeme araçları kullanılmak suretiyle gerçekleştirilen tahsilatların, kendi mükellefiyeti ismine kayıtlı olmayan ödeme sistemleri yahut aygıtları aracılığıyla yapılması durumunda, tahsilatı yapan mükelleflere ve kendi ismine kayıtlı olan bu sistemleri yahut aygıtları kullandıranlara başka ayrı her bir süreç için bu karara nazaran belirlenen özel usulsüzlük cezasının 3 katı uygulanacak. Bu kapsamda bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı aşamayacak.

İstenilen teminatın müddetinde verilmemesi yahut tamamlanmaması halinde teminatı vermeyenler yahut tamamlamayanlar ismine, karar kapsamında verilmesi yahut tamamlanması gereken teminat meblağı kadar özel usulsüzlük cezası kesilecek.

Vergi güvenliğinin sağlanması gayesiyle kullanılma zaruriliği getirilen aygıt ve sistemlerle nitelikleri belirlenen yahut onaylanan elektrikli, elektronik, manyetik ve gibisi aygıtlar ve sistemleri üreten, ithal eden, bu aygıtlara çeşitli hizmetler veren ödeme kaydedici aygıt üreticisi yahut ithalatçıları ile bu aygıtlara ait hizmet veren inançlı servis sağlayıcıları, bankalar, elektronik para kuruluşları, ödeme kuruluşları, şarj ağı işletme lisansı sahipleri ve elektronik defter, evrak ve kayıtların oluşturulması, imzalanması, iletilmesi ve saklanması konularından rastgele biri için hizmet verme konusunda yetkilendirilenler ile sipariş, satış, muhasebe, stok takip üzere programları kullandıran, teslim eden yahut satan mükelleflere ait olarak bunlar tarafından yapılması, yapılmaması ya da yerine getirilmesi gereken konulara muhalif davrananlara, her bir tespit için başka farklı olmak üzere kararda yer alan özel usulsüzlük cezasının 10 katı fiyatında ceza kesilecek. Bu karar uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı geçemeyecek.

Bu karar kapsamındaki tek bir fiilin, Kanun’un ilgili kararında yer alan özel usulsüzlük cezasını gerektiren birden fazla cezayı gerektirmesi halinde, bu cezalardan en ağır olanı kesilecek.

Gelir Yönetimi Başkanlığı işçisine fazla çalışma ücreti

Teklifle vergiye istekli ahengin artırılması hedefiyle vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarılıyor. Vergi Adap Kanunu’nda bu kapsamdaki kararlar yürürlükten kaldırılıyor.

Gelir Yönetimi Başkanlığının olağan mesai saati haricinde ve daire dışında fiilen çalışan işçisine, bu biçimde çalıştıkları her bir saat için 160 gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak meblağda fazla çalışma fiyatı ödenecek. Bu ödeme damga vergisi hariç rastgele bir vergi ve kesintiye tabi tutulmayacak. Her bir işçi için ödenebilecek fazla çalışma fiyatı ayda 50 saati ve fazla çalışma fiyatı ödenebilecek işçi sayısı ise Başkanlık taşra teşkilatı takım ve durumlarında bulunan toplam memur ve kontratlı işçi sayısının yüzde 20’sini geçemeyecek.

En düşük emekli aylığı 12 bin 500 lira

Yaşlılık, malullük, vefat aylığı ödenenlere ve hak sahiplerine 10 bin lira olarak öngörülen aylık taban ödeme fiyatı 12 bin 500 liraya yükseltiliyor.

AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan ve TBMM Başkanlığına sunulan Vergi Kanunları ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne nazaran, mevcut uzlaşma müracaatları, Vergi Yöntem Kanunu’nun değiştirilmeden evvelki kararlarına nazaran sonuçlandırılacak.

Ticari olmayan seyahat, cümbüş, spor üzere faaliyetlerde kullanılan deniz taşıma araçlarına yat limanlarında verilen kiralama, bakım üzere hizmetlerde KDV istisnası ve indirimi kaldırılıyor.

Birleşme, evre ve bölünme süreçlerinde, devreden KDV ve iade hakkının 5 takvim yılı kriterine yahut zamanaşımına bağlı olmaksızın vergi incelemesi yoluyla yeni şirkete devranına müsaade veriliyor.

Mükelleflerin KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV meblağlarının 5 takvim yılı müddetince indirim yoluyla giderilememesi halinde, bu müddet sonunda kayıtlardan çıkarılarak yapılacak vergi incelemesi ile gelir yahut kurumlar vergisinin tespitinde sarfiyat olarak dikkate alınmasına imkan sağlanıyor.

Deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler, iade hakkı tanınan istisnalardan çıkarılarak kısmi istisna kapsamına alınacak; bu istisna nedeniyle yüklenilen KDV, gelir yahut kurumlar vergisinin tespitinde sarfiyat yahut maliyet olarak dikkate alınacak.

Mükelleflerin KDV iadelerinin yanlışsız bir biçimde yapılması ve haksız KDV iadesine sebebiyet verilmemesini teminen KDV iadelerindeki temel yordam “vergi incelemesi” olarak belirleniyor.

İndirilemeyecek katma kıymet vergisi, sonraki periyoda devreden katma kıymet vergisi hesabından çıkarılarak özel bir hesaba alınacak. Özel hesaba alınan sonraki periyoda devreden katma paha vergisinin, 3 yıl içinde mükellefler tarafından yapılacak talep üzerine, Vergi Adap Kanunu’nda düzenlenen zamanaşımı müddetleri ile bağlı olmaksızın talep tarihinden itibaren bir yıl içerisinde yapılacak vergi incelemesi sonucunda, incelemenin tamamlandığı yıla ait gelir yahut kurumlar vergisinin tespitinde sarfiyat olarak dikkate alınacak. Bu suretle talepte bulunulmayan katma paha vergisi sarfiyat yazılamayacak.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, ilgili maddenin uygulanmasında vergi incelemesi dışında farklı yollar tespit etmeye, hususun uygulamasına ait yordam ve asılları belirlemeye yetkili olacak.

Yabancıların zelzele yardımlarına KDV istisnası

Teklifle, yabancı devlet kurum ve kuruluşları tarafından zelzele nedeniyle yapılacak yardımlara KDV istisnası sağlanıyor.

6 Şubat 2023’te meydana gelen zelzeleler nedeniyle genel hayata tesirli afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, genel bütçeli kamu yönetimleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları ortasında imzalanan protokol kapsamında genel bütçeli kamu yönetimlerine bağışlanmak üzere, konut, iş yeri, okul, öğrenci yurdu, hastane, ibadethane, kültür ve sanat merkezi, kütüphane üzere taşınmazların inşasına ait yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına 1 Ocak 2024’ten itibaren yapılan teslim ve hizmetler ile bu yerlerde genel bütçeli kamu yönetimleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları ortasında imzalanan protokol kapsamında genel bütçeli kamu yönetimlerine bağışlanacak konutların yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına teslimi, 31 Aralık 2025’e kadar katma paha vergisinden müstesna olacak.

Bu kapsamda yapılan teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen vergiler, vergiye tabi süreçler üzerinden hesaplanan vergiden indirilecek. İndirim yoluyla telafi edilemeyen vergiler, Kanun kararı uyarınca istisna kapsamında süreç yapan mükellefin talebi üzerine iade edilecek.

Serbest bölgelerde faaliyet gösteren kurumların, yurt içine yaptıkları satışlardan elde edilen çıkarlara tanınan gelir ve kurumlar vergisi istisnası kaldırılıyor. Hür bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükellefler, yalnızca bu bölgelerde imal ettikleri eserlerin yurt dışına satışından elde ettikleri karlar, gelir yahut kurumlar vergisinden müstesna olacak. Düzenleme, 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen çıkarlara uygulanacak.

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı yüzde 2,25 olarak belirleniyor

Teklifle, ulusal güvenlik kuruluşlarının ithal edeceği kimi malların yurt içi teslimi ve ithalatında oluşan ÖTV uygulaması farklılıkları gideriliyor.

Bazı tütün mamullerinden alınan taban maktu vergi meblağının “yüzde 20’sine kadar” olan sınırlama kaldırılacak; ünite ambalajda bulunan mamul için alınacak taban maktu vergi fiyatı kadar maktu vergi alınabilecek.

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı yüzde 2,25 olarak belirleniyor; bu oranı yüzde 1,5’e kadar indirmeye, yüzde 2,5’e kadar artırmaya Cumhurbaşkanına yetki veriliyor.

Düzenlemeyle, yaşlılık, malullük, vefat aylığı ödenenlere ve hak sahiplerine evrak bazında 10 bin lira olarak öngörülen aylık taban ödeme meblağı 12 bin 500 liraya yükseltiliyor.

Teklifle, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı sayılanlardan, birinci kere yaşlılık yahut emekli aylığı bağlananların, birebir iş yerinde toplumsal güvenlik dayanak primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde patronlara sağlanan 5 puanlık toplumsal güvenlik takviye priminin Hazine tarafından ödenmesine ait uygulama sonlandırılıyor.

Emekli aylığı için ek ödenek belirlemeye Cumhubaşkanlığı yetkili olacak

malullük ve yaşlılık sigortasından ödenen aylıklar ve aylıklarla birlikte her ay prestijiyle yapılacak ödemeler kapsamında ortaya çıkan ödenek muhtaçlığını karşılamak maksadıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinin ilgili tertibine 2024 yılında ödenek eklemeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, Türkiye’de kurulmuş olmaları koşuluyla kurumlar vergisinden istisna tutulanlardan taşınmazlara yatırım yapan fon ve iştiraklerin, ticari mal niteliğinde olanlar dahil sahip oldukları taşınmazlardan elde ettikleri yararların yüzde 50’sinin, elde edildiği hesap devrine ait kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar kar hissesi olarak dağıtılması gerekecek.

Bu müddet içerisinde belirtilen orana kadar karın ortaklara dağıtılmaması durumunda istisnadan faydalanılması nedeniyle vaktinde tahakkuk ettirilmeyen vergiler zıyaa uğramış sayılacak. Bu karar, 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen karlara uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal yahut hizmetlerinin teminine yönelik mukavele yapılmasına yahut sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ilgili kararlara nazaran faaliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri münasebetiyle yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınıyor.

Mal ve hizmet alımlarına ait tam mükellef kurumlara, yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanınca belirlenen bölüm ve faaliyet hususları dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılacak.

Vergi kesintisine mevzu ödemeleri faaliyet hususları ve ödeme tipleri prestijiyle, vergi kesintisine mevzu mal ve hizmetleri ise faaliyet hususları, bölümler, iş kümeleri, iş cinsleri prestijiyle farklı başka yahut birlikte sıfıra kadar indirme ve kurumlar vergisi oranına kadar yükseltme konusunda Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Yurt içi taban kurumlar vergisi

Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun’a nazaran gerçekleştirilen projeler ile Sıhhat Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınması ile Birtakım Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kararlarına nazaran kamu özel işbirliği modeli çerçevesinde yürütülen projelerde faaliyette bulunan kurumların çıkarları üzerinden yüzde 30 oranında kurumlar vergisi hesaplanacak.

Düzenlenmeyle, bu kurumların münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri karlara değil, tüm faaliyet çıkarlarına bu oran uygulanacak. Karar, bu kanunlara nazaran düzenlenen kontratlara direkt taraf olan kurumlar için geçerli olacak, taşeron mukaveleleriyle alt yüklenicilerin bu kapsamda yürüttükleri faaliyetlerden elde ettikleri karlarında kurumlar vergisi oranına yönelik genel kararlar geçerli olacak.

Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen “yurt içi taban kurumlar vergisi” başlıklı karara nazaran, hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden evvelki kurum yararının yüzde 10’undan az olamayacak. Bu hesaplamada tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak karları istisnası, emisyon primi çıkar istisnası, sahip olunan taşınmazlardan elde edilen karlar dışında yatırım fon ve iştiraklerinin istisna karları, risturn istisnası, finansal kiralama şirketleri ve varlık kiralama şirketleri ile yapılan “sat, geri kirala” süreçlerinden elde edilen çıkarlara uygulanan istisna, Türk Milletlerarası Gemi Sicili’ne kayıtlı gemilerin işletilmesi ve zamanından elde edilen karlara uygulanan istisna ile teşebbüs sermayesi fonu indirimi ve muhafazalı iş yeri indirimi dikkate alınmayacak. Mikro ve küçük işletme tarifine giren kurumlar vergisi mükelleflerinin teknoloji geliştirme bölgesi yarar istisnası ile tıpkı işletmelerin AR-GE ve tasarım indirimleri de hesaplamada yarardan indirilecek.

Payları, Borsa İstanbul Hisse Piyasası’nda birinci kez süreç görmek üzere en az yüzde 20 oranında halka arz edilen kurumlar, ihracat yapan kurumlar ile sanayi sicil evrakını haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri yararlarına uygulanan indirimler nedeniyle ödenmeyen verginin yanı sıra düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınan teşvik dokümanları kapsamındaki yatırıma katkı meblağları ile hudutlu olmak üzere mükelleflerin indirimli kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle ödemedikleri kurumlar vergisi, minimum vergi hesaplaması nedeniyle ödenmesi gereken kurumlar vergisinden düşülecek.

İlk kere faaliyete başlayan kurumlar hakkında faaliyete başlanılan hesap periyodundan itibaren 3 hesap periyodu boyunca bu kararlar uygulanmayacak. Bu düzenlemedeki indirim ve istisnalar düşülmeden evvelki kurum yararı ibaresi, hesap devri sonundaki ticari bilanço karına, kanunen kabul edilmeyen masrafların eklenmesiyle bulunan meblağı söz edecek.

Söz konusu oranı, bölümler, faaliyet konusu, iş kolları ya da üretim alanları prestijiyle başka farklı yahut birlikte sıfıra kadar indirmeye yahut bir katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı, kararın uygulamasına ait metot ve asılları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Bu kararlar, 2025 yılı ve izleyen vergilendirme devirlerinde elde edilen karlara, özel hesap periyoduna tabi olan kurumların ise 2025 takvim yılında başlayan özel hesap periyodu ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen çıkarlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Yerel ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, en son ana işletmesinin konsolide finansal tablosundaki yıllık konsolide hasılatı, gelirin raporlandığı hesap periyodundan evvelki 4 hesap periyodunun en az 2’sinde 750 milyon avro karşılığı Türk lirası hududunu geçen çok uluslu işletme kümelerinin bağlı işletmelerinin ilgili hesap periyodundaki karları, “yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi”ne tabi tutulacak. Hesap devrinin 12 aydan farklı olması durumunda, hesaplanan konsolide hasılatın bir yıla tamamlanmasıyla tespit edilen fiyat, kelam konusu hasılat sonunun tespitinde dikkate alınacak.

Bu karar 2024 yılı ve izleyen vergilendirme devirlerinde elde edilen yararlara, özel hesap devrine tabi olan kurumların ise 2024 takvim yılında başlayan özel hesap periyodu ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen yararlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi çerçevesinde Kanun’a kimi tanımlar ekleniyor, bu vergiden muaf olanlar ile bu vergiden istisna tutulan yararlar belirleniyor.

Uluslararası deniz nakliyatı faaliyetinden elde edilen çıkarlar ile bu faaliyetle temaslı olarak gerçekleştirilen birtakım faaliyetlerden elde edilen karlar lokal ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisinden istisna tutulacak.

Yerel ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisinden istisna edilen çıkarlara ait masraflar yahut istisna kapsamındaki faaliyetlerden doğan ziyanlar, istisna dışı yararlardan indirim konusu yapılamayacak.

Vergi yükünün tespitinde dikkate alınan düzeltilmiş kapsanan vergilerin hesaplanması karar altına alınıyor. Çok uluslu işletme kümesinin ülkesel bazlı vergi yükü hesaplamasında, o ülkede bulunan bağlı işletmelerin hesaplanan düzeltilmiş kapsanan vergileri dikkate alınacak.

İlgili ülkenin mevzuatında kurumlar vergisi oranının taban kurumlar vergisi oranı olan yüzde 15’in altında olması durumunda, Kabul Edilebilir Finansal Muhasebe Standartları’na nazaran hesaplanan ve ertelenmiş vergi varlığı hesaplarına alınan fiyatlar, taban kurumlar vergisi oranı uygulanarak tekrar hesaplanacak.

Kurumlar vergisinin uygulanmadığı ülkelerdeki işletmelere, ziyanların minimum kurumlar vergisi oranıyla çarpılması sonucu tespit edilen fiyatları, sonraki hesap periyotlarındaki kapsanan vergilerde dikkate alabilme imkanı veriliyor.

Diğer hükümler

Teklifle, vergi yükünün farklı hesaplanacağı işletme kümelerine, ek cari devir taban tamamlayıcı kurumlar vergisi hesaplanacağı durumlara ve kapsanan vergilerin bağlı işletmeler ortasındaki tahsisatına ait düzenlemeler de karar altına alınıyor.

İşletme bazlı çıkar yahut ziyan, işletmelerin finansal muhasebe net yarar yahut ziyanına belirtilen düzeltmeler uygulanarak tespit edilecek.

Yerel ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisine yönelik bir vergi güvenlik kurumu oluşturuluyor. Bu kapsamda tıpkı küme içerisindeki bağlı işletmeler ortasındaki finansman temini süreçlerinde, borç alan bağlı işletmenin bulunduğu ülkedeki vergi yükünün taban kurumlar vergisi oranının altında olması, borç veren bağlı işletmenin bulunduğu ülkede ise vergi yükünün taban kurumlar vergisi oranının üstünde olması yahut küme içi finansman nedeniyle oluşan faiz gelir ve sarfiyatları dikkate alınmaksızın hesaplanan vergi yükünün minimum kurumlar vergisi oranının üstünde olması durumunda, borç alan bağlı işletme nezdinde katlanılacak ve işletme bazlı çıkarın tespitinde sarfiyat olarak dikkate alınacak faiz masrafı, borç veren bağlı işletmenin gelir olarak dikkate aldığı meblağla hudutlu olacak.

Alacaktan vazgeçme nedeniyle bağlı işletmelerin kayıtlarında gelir olarak dikkate alınan meblağların hangi durumlarda işletme bazlı kar yahut zararın tespitinde dikkate alınmayacağı; nitelikli ve nitelikli olmayan vergi kredilerinin vergi yükünün tespitinde yapılacak oranlamada nasıl dikkate alınacağı belirleniyor.

Teklifle, bağlı işletmeler ortasında emsallere uygun olmayan süreçlerin nasıl düzeltileceği, ana merkez ve ona bağlı iş yeri ortasındaki kar yahut zararın yahut vergi şeffaf işletmenin yarar yahut ziyanının tahsisine yönelik düzenlemeler karar altına alınıyor.

Yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi oranının tespitinde değer arz eden vergi yükünün hesaplanmasına yönelik kararlar düzenleniyor. Bu kararları uygulayan mükelleflerin, mahallî ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi oranını tespit edebilmesine imkan sağlanıyor.

Küresel minimum tamamlayıcı kurumlar vergisinin oranı yüzde 15 olacak.

Asgari kurumlar vergisi oranı ile bu kanuna nazaran tespit edilen oran ortasındaki fark, global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi oranı olacak. Ülkesel bazlı vergi yükünün taban kurumlar vergisi oranını aşması halinde ise global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi hesaplanmayacak.

Mükellef olacak global taban tamamlayıcı kurumların belirlenmesi, vergilendirme periyodu, beyanı, tarhı, ödenmesi, vergi matrahının hesaplanmasına ait konular belirleniyor.

Çok uluslu işletme kümelerine bağlı ve Türkiye’de yerleşik olan bağlı işletmeler ve iş iştiraklerini tanımlayan “yerel taban tamamlayıcı kurumlar”ın vergisi, vergilendirme devri, beyan, tarh ve ödenmesine ait kararlar de düzenleniyor.

İşletmelerin yine yapılandırılması uygulamasıyla gerçekleştirilen dönemlerde vergi ertelemesi müessesi uygulanacak. Bu kapsamda varlıkların ve borçların devredilmesi sonucu oluşan çıkar yahut ziyanlar, devreden bağlı işletmenin işletme bazlı çıkar yahut ziyanının tespitinde dikkate alınmayacak.

Teklifte, birleşme, bölünme ve hisse zamanlarında uygulanacak adaplara yer veriliyor.

Özel vergileme halleri

Teklifle, Kamu İhale Kanunu’nda özel vergileme halleri de karar altına alınıyor. Buna nazaran, çok uluslu işletme kümesinin sonuncu ana işletmesi olan şeffaf işletmenin işletme bazlı karı, belirlenen durumlarda bu işletmenin mülkiyet hissesine isabet eden ölçüde azaltılacak.

Vergilemede indirilebilir kar hissesi uygulaması ve bu sistemin uygulandığı durumlarda işletme bazlı çıkara ait şartlar belirleniyor.

Kar dağıtımına dayalı vergileme sisteminin uygulandığı durumlarda düzeltilmiş kapsanan vergilerin hesaplanması ve bu formülü kullanan bağlı işletmelerin izlemeleri gereken kurallar tespit ediliyor. Yatırım işletmelerine yönelik hesaplama formülü konusunda düzenlemeye gidiliyor.

Söz konusu düzenlemelere ait adap ve asılları belirlemede Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Teklifin, lokal ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisine yönelik kararları, 2024 yılı ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen karlara, özel hesap periyoduna tabi olan kurumların ise 2024 takvim yılında başlayan özel hesap periyodu ve izleyen vergilendirme devirlerinde elde edilen çıkarlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Geçiş hükümleri

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılacak değişiklikle, mahallî ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisinin uygulamasına yönelik vergileme kurallarıyla ilgili geçiş kararları düzenleniyor. Buna nazaran, lokal ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisinin matrahında indirim konusu yapılacak maddi duran varlıkların net defter bedellerinin oranları ile bağlı işletmelerin çalışanlarının brüt fiyatlarının oranları 2032 hesap devrine kadar yıllar prestijiyle yine belirleniyor.

Küresel minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi beyannamesi, 2024 hesap devri için hesap devrinin kapandığı ayı izleyen 18. ayın son günü akşamına kadar beyan edilecek ve vergi bu tarihe kadar ödenecek, sonraki periyotlarda birinci kere bu verginin kapsamına girenler için beyan ve ödeme istikametinden de bu kararlar uygulanacak.

1 Ocak 2024’ten evvelki süreçler nedeniyle finansal tablolarda ertelenmiş vergi varlığı yahut yükümlülüğü olarak kayıtlara alınan meblağlar, bu düzenlemenin uygulamasında dikkate alınacak. 30 Kasım 2021’den sonra ertelenmiş vergi varlığı olarak dikkate alınan ve ülkesel bazlı kar ve zararın hesaplanmasına dahil edilmeyen süreçlerden kaynaklanan meblağlar vergi yükünün tespitinde dikkate alınmayacak. Yetersiz vergilendirilen ödemeler temeli kapsamında ilgili kararlar 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen çıkarlara uygulanacak.

Kurumlar vergisi oranının en az yüzde 20 olarak uygulandığı ülkelerde yetersiz vergilendirilen ödemeler aslı kapsamında hesaplanan vergi, 31 Aralık 2025’ten evvel başlayan (bu tarih dahil) ve 31 Aralık 2026 tarihi prestijiyle sona eren hesap periyotları ortasında sıfır olarak kabul edilecek. Belirtilen koşulları birlikte sağlayan çok uluslu işletme kümeleri, ilgili ülke için bahsi geçen kararlarda yer alan uygulamalardan rastgele birini seçebilecek.

Çıkış harcı tekrar değerleme ile artacak

Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanun ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, yurt dışına çıkış yapan vatandaşlardan çıkış başına alınacak harç fiyatı 500 liraya yükseltiliyor.

Buna nazaran harç, her yıl bir evvelki yıla ait olarak Vergi Yöntem Kanunu’nun ilgili kararları uyarınca belirlenen tekrar değerleme oranında artırılarak uygulanacak. Bu halde hesaplanan harç fiyatının 10 liraya kadarki kesirleri dikkate alınmayacak. Bu kapsamda hesaplanan harcın uygulandığı yılın Ocak ayının 10’uncu günü sonuna kadar yapılan yurt dışına çıkışlarda, bir evvelki yılın sonu prestijiyle geçerli meblağ üzerinden yapılmış harç ödemeleri için fark alınmayacak. Bu karar, düzenlemenin yayımını izleyen 10’uncu günde yürürlüğe girecek.