Dünya üzerinde solunan oksijenin önemli bir kısmı okyanustan geliyor. Yapılan yeni keşif, bu vakte kadar bilinen gerçeklerden farklı bir durumu ortaya koydu. Bu keşiften evvel, deniz bitkilerinin fotosentez yapmasıyla yapıldığı biliniyordu, bu da güneş ışığı ile mümkün olabiliyor. Yapılan yeni araştırmayla bilim insanları, derin okyanusta, deniz tabanındaki metal yığınları tarafından üretilen “karanlık oksijen”i keşfetti.

BBC News muhabiri Victoria Gill’in haberine nazaran Güneş ışığının nüfuz edemediği 5 km derinlikte, oksijenin deniz suyunu hidrojen ve oksijene ayıran doğal olarak oluşan metalik “nodüller” tarafından üretildiği tespit edildi. Birkaç madencilik şirketi, deniz bilimcilerinin yeni keşfedilen süreci bozabileceğinden ve oksijene bağımlı deniz hayatına ziyan verebileceğinden telaş ettiği bu nodülleri toplamayı planlıyor.

İskoç Deniz Bilimleri Derneği’nden baş araştırmacı Prof. Andrew Sweetman, “Bunu ilk kere 2013’te gördüm, deniz tabanında büsbütün karanlıkta muazzam ölçüde oksijen üretiliyordu. Bunu görmezden geldim zira bana öğretilen şey şuydu: Oksijeni sırf fotosentez yoluyla elde edersiniz.“ sözlerini kullandı. 

“Sonunda, yıllardır bu potansiyel olarak büyük keşfi görmezden geldiğimi fark ettim” açıklamasında bulunan Prof. Andrew Sweetman ve meslektaşları araştırmalarını Hawaii ve Meksika ortasındaki derin deniz bölgesinde gerçekleştirdiler.

BBC’nin haberinde yer alan bilgilere nazaran bulunan nodüller, deniz suyunda çözünmüş metal kesimler yahut öteki döküntüler üzerinde toplandığında oluşuyor ve bu milyonlarca yıllık bir süreçten geçiyor. Bu nodüller lityum, kobalt ve bakır üzere pil üretiminde kullanılan metalleri içerdiğinden, birçok madencilik şirketi bunları toplayıp yüzeye çıkarmak için teknoloji geliştiriyor. Prof. Sweetman, ürettikleri koyu oksijenin deniz tabanındaki ömrü da destekleyebileceği bilgisini paylaştı.

YAŞAM ALANLARININ YOK OLMASINA NEDEN OLABİLİR

Nature Geoscience mecmuasında yayınlanan keşfi, önerilen derin deniz madenciliği teşebbüslerinin riskleri hakkında yeni telaşlar doğuruyor. Keşfin yapıldığı Clarion-Clipperton Bölgesi, halihazırda çok sayıda deniz tabanı madenciliği şirketi tarafından araştırılan bir alan olup, bu şirketler nodülleri toplayıp yüzeydeki bir gemiye taşımak için teknoloji geliştiriyorlar.

ABD Ulusal Oşinografi ve Atmosfer Yönetimi, deniz tabanı madenciliğinin “deniz tabanı ömür alanlarının yok olmasına yol açabileceği” ihtarında bulundu.

44 ülkeden 800’ü aşkın deniz bilimci, çevresel risklere dikkat çeken ve madencilik faaliyetlerine orta verilmesini talep eden bir dilekçeye imza attı.

Derin okyanusta daima olarak yeni tipler keşfediliyor – Ay’ın yüzeyi hakkında derin deniz hakkında bildiğimizden daha fazla şey bildiğimiz sıklıkla söylenir. Ve bu keşif, nodüllerin kendilerinin orada ömrü desteklemek için oksijen sağlayabileceğini düşündürüyor. Deniz tabanı madenciliği dilekçesini imzalayan bilim insanlarından biri olan ve Edinburgh Üniversitesi’nden deniz biyoloğu Prof. Murray Roberts, BBC News’e verdiği demeçte, “Derin deniz nodül alanlarında şerit madenciliğinin, zar sıkıntı anlayabildiğimiz ekosistemleri yok edeceğine dair ezici deliller var. Bu alanlar gezegenimizin çok büyük alanlarını kapladığı için, bunların değerli bir oksijen üretim kaynağı olabileceğini bilerek derin deniz madenciliğine devam etmek çılgınlık olur.” dedi.

Prof. Sweetman şunları ekledi: “Bu çalışmanın madenciliğe son vereceğini düşünmüyorum. Bunu daha detaylı bir biçimde keşfetmemiz ve gelecekte derin okyanusa girip onu mümkün olan en etraf dostu formda çıkarmak istiyorsak bu bilgileri ve topladığımız bilgileri kullanmamız gerekiyor.”