Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) Türkiye İşçi Partisi (TİP) Hatay Milletvekili Can Atalay’ın TBMM Genel Şurası’nda Yargıtay 3’üncü Ceza Dairesi’nin kararı okunarak milletvekilliğinin düşürülmesine ait kararının münasebeti Resmi Gazete’de yayımlandı.

AYM, 22 Şubat tarihli kararında,”TBMM Genel Şurası’nın 30/1/2024 tarihli 54. birleşiminde Yargıtay 3. Ceza Daresi’nin 31/1/2024 tarihli kararının ekte gönderildiğine dair anılan Daire Başkanlığı yazısının okunması suretiyle Hatay Milletvekili Can Atalay’ın milletvekilliğinin düşmesinin yok kararında olduğunun tespitine ve Anayasa’nın 85. hususu uyarınca iptaline karar verilmesi talebi hakkında karar verilmesine yer olmadığına oy çokluğuyla karar verildi” denildi.

Anayasa’nın 85’inci hususunda, “Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına yahut milletvekilliğinin düşmesine 84 üncü unsurun birinci, üçüncü yahut dördüncü fıkralarına nazaran karar verilmiş olması hallerinde, Meclis Genel Kurulu kararının alındığı tarihten başlayarak yedi gün içerisinde ilgili milletvekili yahut bir başka milletvekili, kararın, Anayasaya, kanuna yahut İçtüzüğe karşıtlığı teziyle iptali için Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Anayasa Mahkemesi, iptal istemini onbeş gün içerisinde kesin karara bağlar” sözü yer alıyor.

TİP Hatay Milletvekili Can AtalayFotoğraf: DW/B. Demir

“Kararın ortadan kaldırılması anayasal bir zorunluluktur”

Atalay’la ilgili kesin bir mahkûmiyet kararı içermediği açık olan kararlara yer verilen Yargıtay 3’üncü Ceza Dairesi’nin yazısının TBMM Genel Şurası’nda okunmasıyla milletvekilliğinin düşmesine yönelik süreç tesis edilerek fiili bir durum oluşturulduğu söz edilen gerekçeli kararda, “Bu fiili durum hakkında Anayasa Mahkemesi’nce karar verilmesi mümkün değildir” denildi.

Kararda, “AYM’nin 25/10/2023 tarihinde verdiği hak ihlali kararı sonrasında Can Atalay ile ilgili katılaşan bir kararın varlığından kelam etmek hukuken mümkün değildir. AYM’nin ihlal kararından sonra kararın hüküm fıkrasında belirtildiği halde ihlale yol açan kararın ortadan kaldırılması anayasal bir zorunluluktur. AYM’ce Anayasa’yı ihlal ettiği tespit edilen bir yargısal kararı mahkemeler dahil hiçbir kamu otoritesi temel alamaz ve Anayasa’ya karşıtlığı sabit olan bir karara hukuken geçerlilik tanınamaz” denildi.

AYM’nin ihlal kararlarının yol gösterici yahut tavsiye mahiyetinde kararlar olmadığı, bağlayıcı ve gereğinin yapılması konusunda ilgili otoritelere takdir alanı bırakmayan kararlar olduğunu hatırlatan Anayasa Mahkemesi, “Bu kapsamda AYM’nin ihlalin kaynağı olarak tespit ettiği evvelki kararın kaldırılması konusunda derece mahkemelerinin rastgele bir takdir yetkisi bulunmamaktadır” dedi.

“Yargıtay kararına tüzel kıymet atfedilmesi mümkün değil”

Söz konusu kararın yasama organı tarafından de bağlayıcı nitelikte olduğunu belirten AYM, Atalay’ın ikinci başvurusu üzerine verdiği ihlal kararının masrafımı kapsamında kararın bir örneğinin TBMM’ye gönderilmesine hükmetti.

“Derece mahkemelerinin AYM kararını uygulamamış olmaları bu anayasal gerekliliği ve gerçeği değiştirmemektedir. AYM’nin ihlal kararı karşısında Yargıtay’ın AYM kararına uyulmaması istikametinde verdiği karara hukuksal paha atfedilmesi mümkün olmadığı üzere Yargıtay’ın bu kararından hareketle katılaşmış bir mahkumiyet kararının varlığını sürdürdüğünü kabulü de mümkün değildir” denilen gerekçeli kararda TBMM’de okunan Yargıtay kararı için “AYM’nin anılan ferdi müracaat kararına uyulmasına yer olmadığına ait Türk hukukunda verilmesi mümkün olmayan, Anayasa’nın büsbütün dışında kalan ve tüzel desteği bulunmayan bir karardır” sözü kullanıldı.

Özgür Özel: Can Atalay tahliye edilmeli

CHP Genel Başkanı Özgür Özel, AYM’nin Atalay’la ilgili kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasının akabinde X hesabından açıklamada bulundu.

Özel, “Anayasa Mahkemesi, Hatay Milletvekili Can Atalay hakkında verdiği gerekçeli kararıyla milletvekilliğinin düşmesinin yok kararında olduğunu tespit etmiştir. Can Atalay tahliye edilmeli, süratle milletvekili yemini etmesi sağlanmalı ve tüm hakları iade edilmelidir” dedi.

DW,ANKA/CÖ,MUK