Almanya’da kritik değerdeki Brandenburg eyalet seçimlerini Toplumsal Demokrat Parti’nin (SPD) kazanması, Başbakan Olaf Scholz’u kısa bir müddetliğine de olsa rahatlattı.

Ancak çok sağcı Almanya için Alternatif’in (AfD) oyunu rekor oranda arttırarak ikinci parti olması, yeni kurulan sol popülist Sarah Wagenknecht İttifakı’nın (BSW) üçüncü sırayı alması, Almanya’da yerleşik merkez partiler ile sistem aykırısı radikal-popülist partiler ortasındaki rekabetin daha da kızıştığına, Eylül 2025’te yapılacak genel seçimler öncesinde kutuplaşmanın daha da tırmanabileceğine işaret ediyor.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için New York’ta bulunan Scholz, partisi SPD’nin seçim galibiyetini “Hem SPD, hem hepimiz için kusursuz bir sonuç” kelamlarıyla kıymetlendirdi.

SPD’li Scholz, 2025 genel seçimlerinde bir defa daha başbakan seçilmek istiyor, lakin anketler Scholz’un bu maksadına ulaşmasının güç olduğuna işaret ediyor. Fotoğraf: Fabian Sommer/dpa/picture alliance

Thüringen ve Saksonya eyaletlerindeki seçim hezimeti nedeniyle sarsılan SPD, Brandenburg’da birinciliği AfD’ye kaptırmış olsaydı, erken genel seçime gidilmesi için Başbakan Scholz üzerindeki baskılar daha da artacaktı. Hatta bu türlü bir seçim mağlubiyeti, SPD içinde tartışmaları daha da alevlendirecek, gelecek yıl yapılacak genel seçimlerde bir sefer daha SPD’nin başbakan adayı olarak yarışacağını açıklayan Scholz’un bu planı da suya düşebilecekti.

SPD’nin Brandenburg’da seçimi kıl hissesi da olsa kazanması, çok sağcı Almanya için Alternatif’in birinci parti olmasını engellemesi, Scholz’un üzerindeki baskıyı bir müddetliğine de olsa hafifletmiş oldu.

Ancak seçim sonuçları ile ortaya çıkan siyasi tabloya yakından bakıldığında, Scholz için durumun pek de iç açıcı olmadığı görülüyor.

“SPD Scholz’a karşın kazandı” eleştirisi

Anketlerde beğenilme oranı tabanlara vuran, buna karşın gelecek yıl yapılacak genel seçimlerde SPD’nin başbakan adayı olarak yarışmak isteyen Scholz, ağır tenkitlerin odağında.

66 yaşındaki Scholz, partisinin kalelerinden sayılan Brandenburg’u anketlerde önde görünen çok sağcı AfD’ye kaptırmamış olmasını büyük ölçüde bu eyaleti 11 yıldır yöneten SPD’li eyalet başbakanı Dietmar Woidke’ye borçlu.

Hatta seçmenlerin değerli bir kısmının antipati duyduğu Scholz’dan Brandenburg’daki seçim kampanyasından uzak durması istenmişti. O denli de oldu, Scholz Brandenburg seçim kampanyası boyunca pek fazla uzunluk göstermedi.

Seçim gecesi yapılan anketlere nazaran SPD’nin Brandenburg’daki seçim muvaffakiyetinin asıl mimarı Woidke. Seçmenlerin yüzde 65’i, Woidke’nin başırılı bir eyalet başbakanı olduğunu söyledi.

SPD’nin Brandenburg galibiyetinin kahramanının eyalet başbakanı Dietmar Woidke olduğuna dikkat çekiliyor. Fotoğraf: Fabrizio Bensch/REUTERS

Siyasi gözlemciler de Woidke’nin SPD’nin “Scholz’a rağmen” seçimlerden birinci parti çıkmasını sağladığı görüşünde.

Seçim sonuçlarında tesirli olduğunu düşünülen bir başka faktör de çok sağın yükselişinden duyulan tasa. Anketler, AfD’nin birinci olabileceğini gören öbür partilerin seçmenlerinin de aşırı sağın birinci parti çıkmasından korktukları için SPD’ye oy verdiklerine işaret ediyor.

SPD’de sular durulacak üzere durmuyor

Alman ve memleketler arası basınında, Brandenburg seçim sonuçları, “SPD’nin çöküşünü tanınan siyasetçi Woidke engelledi”, “Seçimlerin asıl kahramanı Woidke”, “Scholz, partisinin AfD’yi geride bırakması sayesinde hayatta kalabiliyor” başlıklı yorumlar yer alıyor.

Bazı siyasi gözlemciler seçim sonuçlarının aslında Scholz açısından “acı bir gerçeği” gözler önüne serdiğini, SPD’nin genel seçimleri lakin Scholz dışında bir başbakan adayıyla kazanabileceği yorumlarını yapıyor.

SPD’nin Eş Genel Başkanı Lars Klingbeil, Brandenburg seçimleri sonrasında yaptığı açıklamada partisinin Scholz’un başbakan adaylığı ile seçimlere gideceğini yineleyerek tartışmalara nokta koymaya çalıştı.

Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius ile Başbakan Olaf Scholz.Fotoğraf: Christian Charisius/dpa/picture alliance

Ancak SPD içindeki huzursuzluklar kamuoyuna yansıtılmamaya çalışılsa da parti kulislerinde hararetli tartışmaların sürdüğü biliniyor. Hatta Scholz yerine, anketlerde en beğenilen siyasetçilerden olan Savunma Bakanı Boris Pistorius’un aday olması önerisi lisana getiriliyor.

Federal hükümet sallantıda mı?

Bu ortada Brandenburg seçim sonuçları, Scholz’un federal hükümetteki ortakları Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’de (FDP) de şok dalgasına yol açtı. Her iki parti yüzde 5’lik seçim barajının altında kaldı, Berlin’de koalisyon hükümetinin daha ne kadar ayakta kalabileceği tarafındaki tartışmalar daha da alevlendi.

Hatta koalisyon hükümetini oluşturan partilerden de tenkitler yükseliyor.

FDP’li Wolfgang Kubicki, Alman basınına “Ben bu koalisyon hükümetinin Noel’i çıkartabileceğini düşünmüyorum” açıklamasını yaptı, “Ya federal hükümet, bu seçimlerden çıkartması gereken gerekli sonuçları çıkartacak ya da var olmaya son verecek” dedi.

FDP milletvekili Wolfgang Kubicki, partisinin de yer aldığı koalisyon hükümetini en çok eleştiren milletvekilleri ortasında yer alıyor. Fotoğraf: Marcus Brandt/dpa/picture alliance

Yeşiller’in Eş Başkanı Omid Nouripour’dan da bir açıklama geldi. Daima olarak SPD, Yeşiller ve FDP’nin ortalarındaki uyuşmazlıklara son vermeleri gerektiğini söylediğine işaret eden Nouripour, artık bunun olabileceğine inanmadığını söz etti, “Koalisyon hükümetinden artık fazla bir şey beklemiyorum” dedi.

Ancak siyasi gözlemciler erken seçim senaryosunu gerçekçi bulmuyor. Çünkü son anketlere nazaran federal hükümeti oluşturan her üç partinin toplam oy oranı lakin yüzde 30’u buluyor. Bu oran da ana muhalefetteki Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partilerinin oy oranının gerisinde kalıyor. Uzmanlar, koalisyonu oluşturan partilerin hiçbirinin çıkarına olmayacağı için, erken seçimi de mümkün görmüyor.

Alman siyaseti alarm veriyor: Siyasi kutuplaşma tırmanıyor

Ancak eyalet seçimleriyle ortaya çıkan siyasi tablo, Almanya siyaset sahnesinin önümüzdeki aylarda daha da çetin bir uğraşa sahne olacağına işaret ediyor.

Çünkü tıpkı Thüringen ve Saksonya’da olduğu gibi Brandenburg eyalet seçimi de bir sefer daha Almanya’da sistem zıddı popülist ve radikal partilerin güçlendiğini, yerleşik merkez sol ve sağ partilerin artan baskıya direnç sergilemekte zorlandığını gözler önüne seriyor.

Fotoğraf: DesignIt/Zoonar/picture alliance

Thüringen’de birinci, Saksonya’da ikinci parti olan çok sağcı AfD, Brandenburg’da yüzde 29,2’lik oy oranıyla tekrar en güçlü ikinci parti oldu.

Yeni kurulan sol popülist BSW de tıpkı Thüringen ve Saksonya’da olduğu üzere Brandenburg’da da üçüncü parti olmayı başardı. Hatta yüzde 13,5’lik oy oranıyla Brandenburg’da Hristiyan Demokrat Birlik’i (CDU) geride bıraktı.

Eyalet seçimlerdeki yüksek oy oranları AfD ve BSW’de büyük sevince yol açarken, merkez sağ ve sol partilerde soğuk duş tesiri yaratıyor.

Yeşiller ve Sol Parti’nin kaybettiği genç seçmenlerin, çok sağcı AfD’ye ve sol popülist BSW’ye yönelen dayanağı dikkati çekiyor.

AfD’nin “Almanya’nın geleceğinin partisi” olma iddiası

Gençlerin en çok oy verdiği parti AfD oldu. 16-24 yaş aralığındaki seçmenlerin yüzde 31’i AfD’ye, yüzde 13’ü BSW’ye oy verirken, 25-34 yaş aralığındaki seçmenlerin yüzde 33’ü AfD’ye ve yüzde 14’ü de BSW’ye oy verdi verdi. AfD’nin birinciliği 35-44 yaş aralığındaki seçmende de sürdü. Yüzde 34’ü AfD’ye oy verdi.

Hatta yalnızca 60 yaş üstü seçmen kümesinde SPD, AfD’ye nazaran daha fazla oy alabildi.

AfD’nin Eş Başkanı Alice Weidel’a göre gençlerin desteği, “AfD’nin geleceğin partisi olduğunu” ortaya koyuyor. Yalnızca Brandenburg’da değil, diğer eyalet seçimleri ve Avrupa Parlamentosu seçimlerinde de genç seçmenlerden büyük takviye aldıklarını hatırlatan Weidel, “Yeni jenerasyonlar, ülkenin geleceğine ait gerçek cevaplar verenin AfD olduğunu anladı” dedi.

AfD Eş Liderleri Tino Chrupalla ve Alice Weidel, partinin Brandenburg’daki liste başı adayı Hans-Christoph Berndt ile birlikte seçim sonuçlarını “önemli bir başarı” olarak kutladı. Fotoğraf: Christoph Soeder/dpa/picture alliance

Partinin eyaletteki liste başı adayı Hans-Christoph Berndt de seçim sonuçlarını değerlendirirken AfD’nin logosunun rengine atıf yaparak, “Almanya’nın geleceği mavidir” dedi.

Almanya’nın iç istihbarat teşkilatı BfV’nin çok sağcı olarak sınıflandırdığı Berndt, AfD’nin Almanya genelinde iktidarı devralmasının “an meselesi” olduğunu da tez etti.

Avrupa’da kaygı büyüyor

Avrupa Birliği’nin (AB) başkan ülkelerinden Almanya’da radikal popülist partilere artan takviye, pek çok Avrupa ülkesindeki liberal demokratları endişelendiriyor. Avrupa basınında da bu tasalar geniş yankı buluyor.

İspanyol El Mundo gazetesinde yer alan yorumda, çok sağcı AfD’nin oylarını arttırdığı Brandenburg seçimlerinin geride kutuplaşmanın daha da arttığı bir Almanya bıraktığı vurgulanıyor.

Financial Times’taki yorumda ise Almanya’daki siyasi gelişmelerin ABD’de Kasım ayında yapılacak başkanlık seçimleri kadar değerli olduğuna dikkat çekiliyor.

Almanya’da göç zıddı, NATO’ya hasım ve Ukrayna’ya yardımların kesilmesinden yana olan çok sağcı AfD ve sol popülist BSW’ye artan seçmen takviyesine işaret edilen yorumda, “Almanya Federal Cumhuriyeti’ndeki siyasi parçalanma hem Batı’nın birliğini hem de Kiev’e dayanağı tehdit ediyor” deniliyor.

DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl erişebilirim?