ABD’de New York’un Demokrat Partili Belediye Başkanı Eric Adamshakkında Türkiye temaslı bir soruşturma açıldı.

New York Güney Bölge Mahkemesi tarafından kamuoyuna açıklanan iddianamede, Adams’ın Türk yetkili ve iş insanlarından yasadışı bağış ve armağan kabul ettiği ve buna karşılık Türk yetkililere çeşitli mevzularda yardımcı olduğu argüman ediliyor. ABD’de vatandaş olmadan, münasebetiyle oy kullanma hakkına sahip olmadan bir siyasi kampanyaya direkt yahut dolaylı olarak bağış yapılamıyor.

İddianame kelam konusu Türk vatandaşlarının isimlerini vermiyor. Türk oldukları belirtilen bu şahıslar, iddianamede, “İşadamı-1”, “İş adamı-2”, “İş adamı-3”, “İş adamı-5”, “İş kadını”, “Organizatör”, “Havayolu Yöneticisi” ve “Türk yetkili” olarak tanımlanıyor. “İşadamı-4” ise iddianamede Adams’a bağış yapan farklı bir etnik topluluğun üyesi olarak geçiyor.

Eric Adams’ın New York’a bağlı Brooklyn İlçe Belediye Başkanı olduğu 2014’ten bu yana yabancı iş insanları ve bir Türk yetkiliden yasadışı avantajlar sağladığı savunulan iddianamede, 2018’de New York Belediye Başkanlığına adaylığını koymasının akabinde ise Adams’ın yasadışı kampanya bağışları ve pahalı şeyleri kabul etmek bir yana bunu kendisinin de talep ettiği öne sürülüyor.

Adams, iddianameye nazaran, yasa dışı kampanya bağışlarını “temsili” ya da “saman bağışçılar” üzerinden kabul etti. Böylelikle, bir kişinin ya da bir şirketin bir adaya yapabileceği bağış ölçüsünü kısıtlayarak seçilmiş yetkililer üzerindeki gücünü sınırlamak üzere tasarlanmış maddelerden kaçıldı. Saman bağışçı, kendi ismine bağış yapmak için öbür bir kişinin parasını yasadışı olarak kullanan kişi olarak tanımlanıyor.

Adams’ın yasadışı bu bağışlar sayesinde 2021’deki belediye başkanlığı kampanyası için kamu fonlarından yaklaşık 10 milyon dolar aldığı argüman ediliyor.

İş adamı-1: ABD’de şubesi olan Türk üniversitesinin sahibi

İddianameye nazaran, Adams’ın yasadışı bağış ve armağan kabul etmesi 2015’te Türkiye’ye gerçekleştirdiği ziyaretlerle başladı.

İlk ziyareti Ağustos 2015’te oldu. Seyahat, New York’taki Türk Başkonsolosluğu tarafından düzenlendi. Adams’ın masraflarının bir kısmı Türk Konsolosluğu, bir kısmı da İstanbul merkezli bir Türk üniversitesi tarafından karşılandı.

Aralık 2015’teki ikinci seyahat ise Türk elçiliğinde misyonlu üst seviye bir yetkili (Türk Yetkili) ve Türk iş insanlarını siyasetçilerle ve nüfuzları şirketlerine yarar sağlayacak öteki bireylerle tanıştırmak için etkinlikler organize eden bir Türk Organizatör tarafından düzenlendi.

İki seyahat için de Adams’a THY’den fiyatsız business class bilet verildi.

İstanbul merkezli Türk üniversitesinin sahibi ve başkanı ise iddianamede “İş adamı-1” olarak geçiyor ve kelam konusu üniversitenin bir Amerika şubesi olduğu belirtiliyor.

İstanbul merkezli Bahçeşehir Üniversitesi’nin Washington’da bir şubesinin bulunduğu biliniyor.

O tarihte Bahçeşehir Üniversitesi’ni ziyaret etmişti

Bahçeşehir Üniversitesi’nin web sitesinde yer alan bilgilere nazaran Eric Adams, Ağustos 2015’te Brooklyn Belediye Başkanı olduğu dönemde kardeş kent protokolü imzalamak üzere geldiği İstanbul’da, Bahçeşehir Üniversitesi’ni ziyaret etti.

Adams heyeti ile düzenlenen toplantı sonrasında Bahçeşehir Üniversitesi’nde Hükümet Liderlik Okulu’nun (HLO) her yıl düzenlediği Mahallî İdareler Akademisi’ne katılacak iki öğrenciden birine Brooklyn Belediyesi, bir başkasına ise Brooklyn Belediye Başkanı Eric Adams adına burs verilmesi kararlaştırıldı. Ayrıyeten Adams’a takviyelerinden ötürü “HLO Fahri Öğretim Vazifelisi Sertifikası“nın yanı sıra “BAU Hükümet Liderlik Okulu (HLO) Müracaat Konseyi Üyeliği Belgesi“ verildi.

İddianameye nazaran “İş adamı-1”, 2015 yılındaki İstanbul buluşmasının akabinde 2018’de Adams ile Brooklyn’de bir ortaya geldi. Brooklyn’de bir iş teşebbüsünde bulunmayı düşünen ve Adams üzerinden kendi statüsünü yükseltmeyi amaçlayan “İş adamı-1”, daha sonra Adams’ın 2021 kampanyasına yasadışı katkılarda bulundu.

Bahçeşehir Üniversitesi, Türk iş insanı Enver Yücel’e ilişkin. DW Türkçe’nin mail üzerinden ulaştığı Bahçeşehir Üniversitesi kurumsal bağlantı yetkilileri, kelam konusu argümanlara ait karşılık vermedi.

İş bayanı: St. Regis İstanbul’un sahibi Demet Sabancı

İddianamede varlıklı Türk bir iş bayanının da sahibi olduğu lüks bir otelde Eric Adams’a çok sayıda fiyatsız yahut yüksek indirimli konaklama imkânı sağlandığı ve Adams’ın 2021 kampanyasına katkı sağladığı öne sürülüyor. Bu otelin isminin ise St. Regis İstanbul olduğu iddianamede yer alıyor. St. Regis İstanbul ise Demet Sabancı Çetindoğan ve eşi Cengiz Çetindoğan’ın sahibi olduğu Demsa Group’a ilişkin.

“St. Regis İstanbul’un sahibi, Adams’a kendini güzel göstermeye çalışan bir iş kadınıdır” tabirlerinin yer aldığı iddianamede, Adams’ın Temmuz ve Ağustos 2017’de İstanbul’a bir yakını ve temsilcisiyle birlikte yaptığı seyahatte St. Regis İstanbul’un Bentley Suiti’nde kaldığı, iki gecelik rezervasyonun 7 bin dolar civarı tutması gerekirken 600 dolardan daha az bir ödeme yaptığı sav ediliyor. Bu indirimi ise yeniden iddianamede geçen Türk Organizatörün ayarladığı savunuluyor.

DW Türkçe’nin Demsa Group’a mail üzerinden sorularını ilettiği Demet Sabancı, argümanlara ait bir açıklama yapmadı.

Türkevi binasına yangın ruhsatı iddiası

Adams’ın ayrıyeten New York’taki Türkevi binasının güvenlikle ilgili denetlemelerden geçmeden açılmasını sağladığı argüman ediliyor.

İddianameye nazaran, Eylül 2021’de Türk Yetkili, borcunu ödeme sırasının kendisine geldiğini belirterek Adams’a New York İtfaiye Departmanına (FDNY) baskı yapmasını, Türk konsolosluk binasının yangın kontrolü olmaksızın Türkiye Cumhurbaşkanı’nın yüksek profilli bir ziyareti için vaktinde açılmasını kolaylaştırmasını istedi. Türk Yetkili tarafından 2021 ve 2022 yıllarında ayarlanan fiyatsız seyahatler ve başka rüşvetler karşılığında Adams talimatları yerine getirdi.

İddianamede “Adams’ın FDNY üzerindeki baskısı nedeniyle, FDNY’nin gökdelenin yangın güvenliğine ait değerlendirmesinden sorumlu yetkiliye, bunu kabul etmemesi halinde işini kaybedeceği söylenmiş ve Adams’ın ortaya girmesinin akabinde gökdelen Türk Yetkilinin istediği halde açılmıştır” tabirleri yer aldı.

IC İçtaş İnşaat ve ABD’li inşaat şirketi Tishman iştirakinde New York’ta inşa edilen 36 katlı Türkevi binası, 20 Eylül 2021’de açılmıştı. Türkevi’nde, Türkiye New York Başkonsolosluğu, Türk Ataşelikler, BM Türkiye Daimi Temsilciliği, KKTC Temsilciliği ve T.C. Merkez Bankası New York Temsilciliği bulunuyor.

Savcı Damian Williams New York’ta bulunan Türk Meskeni binasının görseli önünde, Williams, Belediye Başkanı Eric Adams hakkında hazırlanan iddianamenin ayrıntılarını anlatıyorFotoğraf: Julia Demaree Nikhinson/AP Photo/picture alliance

ABD Büyükelçiliğinden Özel’in açıklamasına yanıt

Bu arada CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in New York Belediye Lideri Adams ile ilgili rüşvet suçlamalarını ABD’nin Ankara’da Büyükelçiliği ile ilişkilendiren açıklamasına ABD’den karşılık geldi.

DW Türkçe’nin, Adams ile Türk yetkililer ortasında kurulduğu tez edilen alakanın yeni Büyükelçilik binasının inşa edildiği Atatürk Orman Çiftliği toprağına karşılık bir jest olup olmadığının sorulması üzerine ABD’li bir yetkili şu cevabı verdi:

“ABD’nin Türkiye ile iştirakinin kıymetli bir yatırımını temsil eden ve hem ABD vatandaşlarına hem de Türk kamuoyuna hizmet veren, son teknolojiye sahip yeni ABD’nin Ankara Büyükelçiliği ile gurur duyuyoruz. Bu tesisin inşasında yürürlükteki tüm Türk yasa ve yönetmeliklerine uyulmuştur.”

Özel, New York’taki Türkevi’nde yaptığı açıklamada şöyle demişti:

“Burada bu türlü bir bina yapılırken, Türkiye, ABD’de rüşvet vermeye gereksinim duyacak bir ülke değil. Lakin hepimizin gurur duyduğu bu binanın kazandırılması sürecinde bir jest gördüysek, fazlasını ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’ne tahsis edilen o harika alan için yapmışızdır.“

THY’ye ait iddialar

İddianamede “Türk Yetkilinin” Adams’a çok sayıda saman bağışı yapılmasını sağladığı, Adams ve yakın etrafının Türk Hava Yolları (THY) şirketiyle Türkiye, Fransa, Çin, Sri Lanka, Hindistan ve Macaristan’a fiyatsız yahut indirimli seyahat etmelerini ayarladığı yazıyor.

Türk yetkili ve öteki Türk vatandaşlarının ayrıyeten Adams ve beraberindekilerin Türkiye’de bulundukları mühlet boyunca, öbür şeylerin yanı sıra, varlıklı otellerde fiyatsız odalar, üst seviye restoranlarda fiyatsız yemekler ve fiyatsız lüks cümbüşler sağladıkları öne sürülüyor.

Adams’ın THY’den iktisat sınıfından aldığı biletlerin de fiyatsız bir halde ‘business class’a yükseltildiği savunuluyor.

İddianameye nazaran Adams, 2015 yılında Türkiye’ye birinci seyahatini gerçekleştirmesinin akabinde, Türk Yetkili Adams’ı Türk havayolu şirketinin New York bölgesindeki genel müdürü (Havayolu Yöneticisi) ile tanıştırdı. Adams, 2016 yılında ve 2017 yılında iki sefer olmak üzere, üç farklı seyahatte Türk Hava Yollarından fiyatsız ve yüksek indirimli lüks uçak seyahati elde etti. Adams ayrıyeten 2021 kampanyası için, başkalarının yanı sıra Türk Yetkili ve Havayolu Yöneticisi tarafından kolaylaştırılan saman bağışları talep etti ve bu bağışları kabul etti.

THY yetkilileri bahisle ilgili DW Türkçe’nin gönderdiği sorulara karşılık vermedi.

Adams ve yakın etrafının THY ile fiyatsız yahut indirimli seyahat etmelerinin ayarlandığı sav ediliyor.Fotoğraf: Nicolas Economou/NurPhoto/picture alliance

“Türk yetkili bağış yapanların listesini istedi”

İddianamede 22 Haziran 2018 tarihinde Adams’ın, 2021 kampanyası için düzenlenen bir bağış toplama aktifliğine katıldığı belirtilerek “Diğerlerinin yanı sıra Havayolu Yöneticisi de aktifliği organize etti ve aktifliğe katıldı. Aktifliğin akabinde Türk Yetkili, Adams’ın işçisine bir bildiri göndererek “22 Haziran toplantısına katılanların listesini” istedi. Bunun üzerine Adams’ın çalışanı Türk Yetkiliye 15 bin dolardan fazla bağış toplayan çeşitli bireylerin isimlerini içeren listeyi gönderdi” deniliyor.

İddianameye nazaran Adams’ın bağış toplama aktifliğinin 22 Haziran 2018 tarihli tanıtım broşüründe, aktifliğin mesken sahiplerinden biri olarak “Havayolu Yöneticisinin” havaalanı nakliyeciliği işiyle uğraşan bir arkadaşı (İş adamı-2) gösteriliyor. “İş adamı-2”, Adams işçisiyle paylaştığı bir dizi iletide, bir iş ortağı aracılığıyla saman bağışına aracılık ettiğini belirtiyor. Kelam konusu ortağın nihayetinde kendi ismine 3 bin dolar bağışta bulunduğu ve kendisini işsiz olarak tanımladığı belirtiliyor.

İş adamı-3: Adams’ın 2019’da İstanbul’da tanıştığı kişi

İddianameye nazaran Eric Adams, Ocak 2019’da yasa dışı yabancı bağış talebiyle İstanbul’a yaptığı ziyarette Türk “Organizatör” tarafından “İş adamı-3” ile tanıştırıldı. “Türk Yetkili”, Adams çalışanı aracılığıyla, Adams’ı o sırada vazifesi berbata kullanma kuşkusu altında olan İş adamı-3’ten bağış almaktan vazgeçirmeye çalıştı.

İddianamede buna karşın Adams’ın, İş adamı-3 ile bir toplantı gerçekleştirdiği, kelam konusu iş beşerinin, Adams’ın 2021 kampanyasına 50 bin dolar yahut daha fazla katkıda bulunmayı kabul ettiği yazıyor. Lakin bağışlar gerçekleşmeden evvel İş adamı-3’ün Türkiye ve ABD’deki yasal problemlerinin kamuoyuna yansıdığı, Adams’ın görüşmeyi reddetmesiyle İş adamı-3’ün 2021 kampanyasına katkıda bulunmadığı belirtiliyor.

İş adamı-4: New York’tan bir inşaatçı

İddianamede geçen “İşadamı-4” ise New York bölgesinde bir inşaat şirketi işleten bir iş insanı. Adams’ın kendisinden saman bağışı talep ettiği ve aldığı öne sürülen iddianamede, “İş adamı-4, New York’taki Türk toplumunun bir kesimi olmamasına karşın, Türk Yetkili ve Organizatörün 2021 kampanyasına yasadışı katkılarda bulunmaya teşvik ettiği çok sayıda Türk vatandaşı ve Türk Amerikalı ile misal nedenlerle katkıları talep edildi ve bağış alındı. İşadamı-4, New York’taki farklı bir etnik topluluğun önde gelen bir üyesiydi ve Adams’ın temsilcileri tarafından kendisine, saman katkılarının İşadamı-4’ün tesirini ve topluluğunun Adams nezdindeki prestijini artıracağı söylendi” sözleri yer alıyor.

İddianameye nazaran İşadamı-4, Adams’a 10 bin dolar bağış yapmayı kabul etti. Lakin ABD maddelerine nazaran 2 bin dolardan fazla bağış yapamayacağı için Adams’ın çalışanlarının talimatı doğrultusunda şahsen 2 bin dolar katkıda bulundu ve 20 çalışanından dördüne 2021 kampanyasına yaptıkları 2 bin dolarlık katkıları için geri ödeme yaptı.

İş adamı-5: Türk yetkili ismine bağış toplayan inşaatçı

İddianamede geçen “İş adamı-5” ise New York’taki Türk toplumunun önde gelen bir üyesi olarak tanımlanıyor.

New York bölgesinde bir inşaat şirketi işleten İş adamı-5’in Mayıs 2021’de Adams’a saman bağışı yapmayı kabul ettiği ve bu bağışı ise Türk Yetkilinin buyruğuyla yaptığı iddianamede yer alıyor.

Şubat 2021’de Adams, Türk Yetkili, Havayolu Yöneticisi, Adams’ın çalışanı ve Adams bağış toplayıcısının bir yemekte bir ortaya geldiği öne sürülen iddianamede Türk Yetkilinin bu yemekte Adams’a 2021 kampanyasını destekleyeceğini taahhüt ettiği belirtiliyor.

Bunun akabinde düzenlenen daha büyük bir yemeğe İş adamı-5’in de katıldığı, yemeğin akabinde İş adamı-5’in Türk toplumundaki öteki bireyleri de dahil ederek bir bağış aktifliği düzenlediği yazıyor. Planlanan bağış toplama etkinliğinden bir gün evvel Türk Yetkilinin İş adamı-5’e elindeki çeki gönderdiği ve İş adamı-5’in de Türk Yetkiliye “Şu an itibariyle kendilerine ulaşan çeklerin 17 bin olduğunu” teyit eden bir ileti gönderdiği tabir ediliyor.

İddianameye nazaran Mayıs 2021’de düzenlenen aktifliğe Türk Yetkili katılmadı lakin birkaç ek bağış çekini teslim etmesi için sürücüsünü gönderdi. Aktiflikte İş adamı-5’in inşaat şirketinin 10 çalışanı da Adams’a kişi başı 1250 dolar bağış yaptı. Adams çalışanları, Türk Yetkiliye bağış kampanyasında toplanan bağışların bir listesini gönderdi.

“FBI casuslarına palavra söyledi”

İddianamede 2 Kasım 2023 tarihinde, Federal Soruşturma Ofisi Özel Ajanları’nın (FBI), öteki yerlerin yanı sıra Adams’ın çalışanı, bağış toplayıcısı ve İş adamı-5’in konutlarında arama buyruğu çıkardığı, bu isimlerin her birinin Adams ile işledikleri cürümleri gizlemek için harekete geçtiği belirtiliyor.

İş adamı-5’in FBI casuslarına verdiği tabirde kendisinin ve çalışanlarının Adams’ın 2021 kampanyasına katkıda bulunduğunu, kampanya kapsamında bağış toplaması hakkında Türk Yetkili ile konuştuğunu kabul ettiği lakin düzenlediği saman bağışları gizlemek için palavra söylediği öne sürülüyor.

Savcılık ikram ve seyahat indirimlerinin 100 bin doları aştığını ve Adams’ın uydurma dokümanlarla bunları örtbas ettiğini savunuyor.

Gelecek yıl yapılacak seçimlerde yine New York Belediye Başkanlığı misyonuna aday olmaya hazırlanan Adams ise mevzuyla ilgili yaptığı açıklamada, “hikayenin kendi versiyonunu“ anlatacağı ve savunmasını yapacağı için memnun olduğunu söyledi.

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?