İzmir Büyükşehir Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğü’nün 2025 yılı Bütçe ve Performans Programı, belediye meclisinde 2010 yılından sonra birinci kez oy birliğiyle kabul edildi. Kurumun 2025 yılı masraf bütçesi 24 milyar 200 milyon TL; gelir bütçesi ise 13 milyar 300 milyon TL olarak öngörüldü. ESHOT, yeni yılda 120 otobüsü filosuna dahil edecek. 100’ü elektrikli toplam 500 otobüs alımı için de ihale sürecini başlatacak. Meclis oturumunda Büyükşehir’in yaptığı sübvansiyona dikkat çeken Lider Dr.  Cemil Tugay, “Bilet gelirleri, toplam masrafların neredeyse 4’te 1’ini karşılıyor” dedi. 

İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nin kasım ayı 6’ncı birleşiminde, ESHOT Genel Müdürlüğü’nün 2025 yılı Bütçe ve Performans Programı da görüşüldü. ESHOT’un 2025 yılı bütçesi 24 milyar 200 milyon TL; masraf bütçesi ise 13 milyar 300 milyon TL olarak belirlendi. ESHOT’un projelerle dolu bütçesi 2010 yılından beri 14 yıl sonra birinci sefer oy birliğiyle kabul edildi. 

“Taleplerin hepsini karşılamaya çalışıyoruz”
Meclis oturumunda konuşan İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay, “Toplu ulaşımı ESHOT bazlı planlarken bize gelen çok fazla yeni talep var. Bu talepleri karşılayacak yeni çizgiler konması lazım. Otobüslerimiz aslında yaşça genç. Türkiye ortalamasına nazaran 5 yaş daha genç. Buna karşın mümkün olan en yeni otobüslerle hizmet vereceğiz. Büyükşehir olunca köylerin hepsi büyük ölçüde otobüs istiyorlar haklı olarak. Bu taleplerin hepsini karşılamaya çalışıyoruz. Çok önemli bir sınır artışı var.  620 araç alımı hedeflendi. Bunların 2025 yılında 500 civarında alımını hesaplayıp bütçeye koyduk. İhalesi yapılacak ve nitelikli otobüsler alınacak” diye konuştu. 

“Gelirler sarfiyatların 4’te 1’ini karşılıyor”
ESHOT’un Türkiye’nin ekonomik kriz ortamına karşı İzmirlilerin cebinden çıkan paranın en düşük düzeyde tutulmaya çalışıldığını söz eden Lider Dr. Cemil Tugay, “ESHOT’un bilet gelirinin çok üzerinde bir sarfiyatı yani sübvansiyonu var. Burada kıymetli kalemlerden birisi akaryakıt sarfiyatı. Bilet gelirleri, toplam sarfiyatların neredeyse 4’te 1’ini karşılıyor. Bu türlü bir tablo var. Son yaptığımız artış olmasaydı Türkiye’nin en ucuz toplu ulaşımını yapan belediyeydik. 2024 yılında ESHOT’un yatırımlarında yüzde 17,75’lik bir oran varken 2025 yılında 21,23’e çıkardık bu oranı” dedi. 

“Havamızı kirletmeyen araçlarla toplu ulaşım istiyoruz”
Başkan Tugay, “Akaryakıt sarfiyatını hem mali istikametten azaltmak için hem de çevreci otobüslerimizin olması için dönüşümlerin ve elektrikli araçların artırılması planlanıyor. Çok geniş kapsamla arkadaşlarımız troleybüs ya da trambüs ismi verilen birtakım yeni elektrikli araçlar dahil olmak üzere hatta hidrojen yakıtlı araçlar hakkında konuştuk. Bu tıp çalışmaları artırmaya çalışıyoruz. İstiyoruz ki havamızı kirletmeyen, karbon emisyonuna fazla neden olmayan toplu taşıma alternatifimiz olsun. Tabi ki raylı sistem projeleri geliştirilecek lakin elimizdeki otobüsleri en verimli halde kullanmak için efor gösteriyoruz” diye konuştu. 

“İZTAŞIT ocak ayında Bayındır’da”
Başkan Tugay, “Bizim misyona gelişimizden beri 20 yeni sınır tanımlamışız. 10 bin 930 durağımız var. Bu durakların imali, bakımı bile çok önemli bir iş. 2024 yılında 139 otobüsümüzü baştan sona yeniledik. İZTAŞIT projemizi insanlarımız seviyor, istiyor. Hakikaten muhtaçlığı olan yerlerde İZTAŞIT çalışması yapıyoruz. Ocak ayından itibaren Bayındır sisteme katılacak. 6 ilçede çalışmalarımız devam edecek 2025 yılı içinde 100 adet elektrikli otobüs alımı yapacağız. ESHOT’taki sürücü arkadaşlarımızın mesleksel gelişimi ismine eğitimlerimiz oluyor. Hizmet kalitemizin artacağından eminim.  ESHOT’taki tüm arkadaşlarıma teşekkür ediyorum” formunda konuştu. 

Yeni yılda 120 otobüs geliyor
Kentin dört bir yanına eşit hizmet maksadı doğrultusunda bu yıl 23 solo otobüsü filosuna dahil eden ESHOT, 2025 yılında 120 otobüs alımı daha yapacak. İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay’ın talimatıyla 22 solo otobüs ve 20 midibüs olmak üzere toplam 42 araç, yeni yılın birinci çeyreğinde ESHOT filosuna katılacak. 48 solo otobüs ile 30 midibüs de yeniden 2025 yılı içinde filoya dahil olacak. Böylelikle 2025 yılında ESHOT filosuna dahil olacak yeni araç sayısı 120’yi bulacak. 
Dijital kamera aynaları, sürücülerin anlık his durum tahlili yapabilen güvenlik sistemleri, yolcu bilgilendirme ekranları ve daha fazla şarj noktası üzere yeniliklere sahip olacak bu araçlar, seyahat konforunu daha da artıracak. 

500 otobüs için ihaleye çıkılacak
ESHOT Genel Müdürlüğü, 2025 yılında 200 adet solo ve 200 adet körüklü otobüsün yanı sıra 100 adet elektrikli otobüsün alımı için de ihaleye çıkacak. Yeni otobüslerin gelişine paralel olarak, 15 yaşın üzerinde olan ve artık işletme verimliliği bulunmayan 557 otobüs ise envanterden düşülecek. Böylelikle ESHOT filosundaki otobüs sayısı 1740 olacak ve filo yaş ortalaması 10,14’ten ‘6’ bandına çekilecek. 

Halen İzmir’de toplu ulaşım binişlerinin yüzde 62,5’i otobüslere yapılıyor. ESHOT otobüslerine yapılan binişlerin oranı yüzde 46,8 iken; İZULAŞ’ın hissesi yüzde 10,5; İZTAŞIT araçlarının hissesi ise yüzde 5,2 olarak gerçekleşiyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin planladığı raylı sistem yatırımlarının hayata geçmesiyle toplu ulaşımda lastik tekerlekli araçların hissesinin düşmesi hedefleniyor. 

Her gün 10 dünya çeşidi kadar sefer
ESHOT, hala 1677 araçla toplu taşıma hizmeti veriyor. İZULAŞ (313 araç) ve İZTAŞIT (203 araç) otobüsleri de hesaba katıldığında İzmirlilere hizmet sunan aktif durumdaki otobüs sayısının 2 bin 193 olduğu görülüyor. Lastik tekerlekli toplu ulaşım hizmetinin sınır ve sefer planlamaları ESHOT tarafından yapılıyor. Bugün, kent genelinde, yıl boyunca kesintisiz olarak; 437 adet hatta, her gün 1700’den fazla otobüs, toplam 27 bin 663 servis yapıyor. Tüm otobüslerin, günde yaptığı toplam kilometre 403 bin 932’yi buluyor. Bu sayı, otobüslerin her gün dünyanın etrafını 10 kereden fazla dolaşacak kadar yol yaptığını gösteriyor. 

Telemetri sistemi: Önleyici bakım ile güvenlik ve tasarruf
ESHOT, yeni periyotta kurumsal işleyişini ve toplu ulaşım hizmetini, dijital bilgi teknolojileriyle geliştirmeye devam edecek. Toplam 1198 otobüse monte edilen telemetri aygıtları sayesinde araçlardan anlık olarak dijital bilgiler alınmaya başlanacak. Muhtemel arızalar evvelden tespit edilerek araca süratle müdahale edilecek. Önleyici bakım sayesinde hem yolcu ve trafik güvenliği daha fazla sağlanacak hem de büyük dengeli arızalar engellenecek. Böylelikle seferdeki otobüs sayısı azamî ölçekte planlanabilecek; yedek modül ve işgücü maliyetlerinin yanı sıra vakitten da tasarruf edilecek.

Geliştirilecek yazılım ile otobüs doluluk oranları ESHOT Taşınabilir uygulamasından paylaşılacak. Yolcular, bu bilgileri denetim ederek seyahatlerini planlayabilecek. Ayrıyeten yazılım sayesinde şoför alışkanlıkları da tespit edilecek; şoför odaklı eğitim tekrarları yapılacak. Bu da trafik güvenliğine katkı sunacak.

Rölanti denetimiyle yılda 750 bin litre akaryakıt tasarrufu
ESHOT Genel Müdürlüğü, ISO 50001 Güç İdare Sistemi (EnYS) standardı kapsamında, Gediz Atölye ve Garaj Tesisleri’ndeki tertiplerin güç verimliliğini sağlamaya yönelik çalışmalar da yürütmeye başladı. Bu çerçevede; Telemetri Sistemi’nin de yardımıyla birinci etapta 364 otobüsün rölantide gereksiz çalışmasını önlemek maksadıyla çalışma modeli geliştirildi. Araç başına günlük rölanti mühleti 77 dakikadan 42 dakikaya düşürüldü. Rölantide tüketilen akaryakıt ölçüsü ise 626 bin 245 litreden, 422 bin 684 litreye geriledi. 203 bin 572 litrelik akaryakıt tasarrufu sayesinde, yaklaşık 9,2 milyon TL tasarruf sağlandı. 1331 ağacın üretebileceği oksijene karşılık gelen 550 ton karbondioksit salınımının da önüne geçildi. Telemetri aygıtı 834 otobüse daha takıldı ve rölanti tasarruf modeli 1198 araçta uygulanmaya başlandı. Böylelikle yıllık ortalama 750 bin litrelik akaryakıt tasarrufu sağlanması öngörülüyor.

Bir çevreci tasarruf atağı daha
Garanti kapsamı dışındaki araçlarda kullanılan, yolcu ve trafik güvenliğini riske atmayan iki bine yakın yedek parçayı kendi atölyelerinde üreterek yılda 150 milyon TL’ye yakın tasarruf sağlayan ESHOT Genel Müdürlüğü, bir tasarruf kalemi daha üretti. Kurum, filosundaki, Euro 6 Emisyon Standartları’na uygun dizel motorlu araçların partikül filtrelerini (DPF) kendi imkanlarıyla temizlemeye başladı. Bu süreç için 350 bin TL’lik yatırımla alınan DPF fırını, tek seferde üç partikül filtresini temizleyebiliyor. Temizlenen ve yine araçlara monte edilen filtreler yüzde 100 verimlilikle çalışıyor. Böylelikle Euro 6 Emisyon Standartları’nın gereklilikleri karşılanarak ziyanlı gaz salımı minimize ediliyor. Ayrıyeten motor performansları da artıyor. Garanti kapsamı dışındaki otobüsler için yapılan bu süreç sayesinde ESHOT, yılda 6 milyon TL’lik tasarruf sağlayacak. 

Filo Takip ve İdare Uygulaması 
Ulaşım alanında filo idare süreçlerini dijitalleştirme, optimize etme ve verimliliği artırma muhtaçlıklarını karşılamak maksadıyla geliştirilen “Filo Takip ve İdare Uygulaması” da kısa mühlet içinde yararlarını göstermeye başlayacak. Uygulama sayesinde filodaki tüm araçların anlık pozisyon takibi, sürat ve güzergâh ihlalleri, geçmiş izleme ve durak bazlı tahlillerle temel operasyonel izleme ve raporlama süreçleri yapılacak.  
Merkezden idare, sefer planlaması, sürücü kart takibi, GPS yedekleme ve sefer bilgileri güncellemeleriyle genişletilmiş bir filo idare sistemi kurulacak. Otomatik sefer başlatma, pozisyon verisi toplama, akıllı durak panosu idaresi, kaza raporlaması ise gelecekte sistemin geliştirilmesi ile hayata geçirilecek. Çalışan performansı artırılacak; vatandaşlara daha inançlı, vaktinde ve sürdürülebilir ulaşım hizmeti sunulacak. Araçların izlenmesi, raporlanması ve tahlil edilmesi sayesinde daha tesirli filo idaresi, hizmet kalitesinde artış ve operasyonel verimlilik hedefleniyor. 

Eşitliğe Sür Projesi
ESHOT, Fransız Kalkınma Ajansı’nın 100 bin Euro’luk hibe dayanağıyla Eşitliğe Sür Projesi’ni de hayata geçiriyor. Projenin imzaları Temmuz ayında atılmıştı. Bu çerçevede 120 bayan sürücü adayı, teorik ve pratik eğitim süreçlerine alınacak. Başarılı olanlar ESHOT’ta otobüs sürücüsü olarak vazife yapmaya başlayacak. Kurum bünyesinde, son alımlarla birlikte 214 bayan sürücü vazife yapıyor. 

Yeni GES projeleri yolda
Çevreci yatırımlarına 7 yıl evvel başlayan ESHOT, Karşıyaka Ataşehir ve Gediz garajlarının çatılarında yeni GES projelerini de hayata geçirecek. Bu yatırımlarla, yıllık yaklaşık 4 milyon 260 bin kilovat/saat elektrik gücü üretilecek. Böylelikle ESHOT faaliyetlerinin tamamında muhtaçlık duyulan yıllık elektrik gücünün yüzde 62’si güneşten elde edilecek. Bu da kıymetli ölçekte maliyet tasarrufu sağlayacak.

Gediz Atölye ve Garaj Tesisleri’nin 10 bin metrekarelik çatı alanında 7 yıl evvel hayata geçirilen Güneş Gücü Santrali, ESHOT’un hala sahip olduğu 20 elektrikli otobüsün yüzde 100 şarjını ve atölyenin güç muhtaçlığının bir kısmını karşılıyor. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı