Sürekli alarm halinde olmanın ruhsal ve fizikî sıhhati olumsuz etkileyebileceğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Bu durum, bedende gerilim hormonlarının daima yüksek kalmasına ve kronik yorgunluk, uykusuzluk, çarpıntı, dikkat dağınıklığı, tahammülsüzlük üzere belirtilere neden olabilir.” dedi. Kaygının esiri olmak yerine, şuurlu hazırlık ve tahlil odaklı düşünmenin tasayı yönetmeye yardımcı olduğuna vurgu yapan Demir, medya tüketiminde de dikkatli olunması ve tasayı artıran içeriklerden kaçınılması gerektiğini hatırlattı. 

Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, sarsıntı korkusu ve başa çıkma stratejileri hakkında açıklamalarda bulundu.

Belirsizlik endişe ve tasayı besliyor

Son olarak 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli ve daha öncesinde yaşanan sarsıntıların, ülkemizde derin izler bıraktığını söz eden Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Hem kayıplarımızın acısını hissetmeye devam ediyor hem de emsal bir felaketle tekrar müsabaka ihtimaline karşı uzmanların daima olarak ihtarlarına maruz kalıp, tedbirler almaya çalışıp, zihinsel olarak da nasıl başa çıkabileceğimizi sorguluyoruz.” dedi.

Bu süreçte ruhsal açıdan zorlanmamızın en önemli sebebinin, sarsıntının belirsizlik içermesi olduğunu lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Ne vakit nerede olacak ve biz bunu nasıl deneyimleyeceğiz büsbütün belgisiz. Belirsizlik ise endişe ve korkuyu besler. Lakin değerli olan, kaygının esiri olmak değil, şuurlu ve hazırlıklı bir zihin yapısı geliştirebilmektir.” formunda konuştu.

Deprem beklentisi ‘savaş ya da kaç’ reaksiyonunu daima etkin hale getiriyor

Sürekli sarsıntı olacak dehşetiyle yaşamanın duygusal beyni daima olarak alarm halinde tuttuğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Bu durum gündelik hayat kalitemizi düşürebilir. Vakitle panik atakların görüldüğü anksiyete bozuklukları, travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB), depresyon üzere psikiyatrik hastalıklara yol açabilir.” dedi.

Beynimizin, zelzele beklentisini bir tehdit olarak gördüğüne ve ‘savaş ya da kaç’ reaksiyonunu daima faal hale getirdiğine vurgu yapan Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, şunları söyledi:

“Bu durum, bedende gerilim hormonlarının daima yüksek kalmasına ve kronik yorgunluk, uykusuzluk, çarpıntı, dikkat dağınıklığı, tahammülsüzlük üzere belirtilere neden olabilir. Toplumsal ve mesleksel fonksiyonellik bozulabilir. Beşerler daima sarsıntı korkusu içinde yaşadığında, toplumsal ilgilerinde kopmalar yaşayabilir. Zelzeleyle ilgili tetikleyiciler, travmayı daima canlı fiyat. Küçük sarsıntılar, yüksek sesler, bina çatlakları üzere ayrıntılar, bireylerde ağır endişe ve kaçınma davranışlarına yol açabilir. Endişe ve telaş öbür tüm hisleri üzere doğaldır fakat fazlası yönetilebilir. Asıl problem, korkunun bizi felç etmesine değil, şuurlu hazırlık yapmamıza yardımcı olmasını sağlamaktır.”

Felaket senaryoları yerine tahlil odaklı düşünülmeli

Deprem şuuruyla yaşamanın daima kaygı içinde olmak manasına gelmediğinin altını çizen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Aradaki ince çizgiyi koruyabilmek için denetim edebileceğiniz noktalara odaklanın. Sarsıntının ne vakit olacağını bilemeyiz ancak bina güvenliğini artırabilir, acil durum çantası hazırlayabilir ve tatbikat yapabiliriz. Bu, ‘kontrol duygusunu’ güçlendirerek tasayı azaltır.” dedi.

Felaket senaryoları yerine tahlil odaklı düşünülmesi gerektiğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Sürekli olumsuz niyetler üretmek yerine, ‘eğer zelzele olursa, şu inançlı noktalara gidebiliriz’ üzere planlama yapmak daha sağlıklı bir yaklaşım olur. Nefes antrenmanları, meditasyon, yoga, yürüyüş, mindfulness üzere gerilim idaresi teknikleri ile ruhsal dayanıklılığınızı güçlendirin. Daima zelzeleyle ilgili konuşmak ve tasayı büyütmek yerine, şuurlu ve sistemli tedbirler alın.” tekliflerinde bulundu.

Felaket senaryoları bilinçaltında daima bir tehdit algısı oluşturabilir

Kontrolsüz haber tüketiminin tasayı artırdığına da dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Özellikle felaket senaryolarını vurgulayan içerikler, bilinçaltında daima bir tehdit algısı oluşturabilir.” dedi.

Bilinçli bilgi tüketimi için, sağlam kaynaklardan bilgi alınması gerektiğini aktaran Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, şöyle devam etti: 

“Günde yalnızca belli bir vakit diliminde haberleri takip edin. Daima sarsıntı haberleri okumak, korkuyu artırır. Felaket senaryoları yerine bilimsel ve yapan içeriklere odaklanın. Medya etik kuralları maalesef bazen ihlal edebiliyor, kullanılan başlık ile haber içeriği farklı olabildiği üzere, başlıklar bireyler üstünde ağır tasaya neden oluyor. Kimi uzmanların ‘her an zelzele olabilir’ açıklamaları sık sık medyada yer buluyor. Bu cins haberler karşısında çaresiz kalan vatandaş yalnızca kaygılandığı ile kalıyor. Bu sebeple haberleri tüketirken şu soruyu sorun: Bu bilgi bana sahiden yarar sağlıyor mu, yoksa yalnızca korkumu mı artırıyor?”

Çocuklara telaş yerine şuur kazandırılmalı

Çocukların, ebeveynlerinin duygusal durumlarını hissettiğine ve öğrendiklerine değinen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Eğer bir ebeveyn daima kaygılıysa, çocuk da bu korkuyu içselleştirir.” dedi.

Depremin, ‘Deprem bazen olabilir lakin biz tedbir aldık, güvendeyiz’ üzere bir lisanla çocuğun yaşına uygun olarak anlatılması gerektiğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Çocuğun telaşlarını küçümsemeyin lakin büyütmeyin de. Ona itimat verin. Zelzele hazırlıklarını oyunlaştırarak öğretin. Çocuklar, oynayarak öğrenir ve böylelikle dehşet yerine şuur kazanırlar. Fakat daima sarsıntı konuşulmamalı, panik ve denetimsiz bir ortam yaratılmamalı, çocuk üstünde baskı yaratılmamalı. Çocuklar ağır hislerle başa çıkmakta yetişkinler kadar başarılı olamayabilir. Onların his yüklerini azaltmalısınız.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı