Bu tıp afetlerden sonra kolektif bir kaygı gelişebildiğini kaydeden Prof. Dr. Erdoğan, “Uzun vadede toplumun bir kısmında daima bir korku halinin oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle de bu tasaya karşı, nasıl ferdi terapiler var, bir çeşit toplumsal terapilerle bunun çözülmesi gerekiyor. Şayet biz hazırlıklı olursak o vakit bu kolektif kaygı vakit içinde azalabilir.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Barış Erdoğan, 6 Şubat zelzelelerinin yıldönümü münasebetiyle sarsıntıların sosyolojik tesirlerini kıymetlendirdi.

Geçen yıl beşerler daha öfkeliyken bu yıl bu durum aşılmış!

Prof. Dr. Barış Erdoğan, depremin 2. yıldönümünü münasebetiyle Hatay’da olduğunu ve birinci sarsıntının meydana geldiği gece saat 04.17’de bir anma gerçekleştiğini söz ederek, “Geçen sene de ben buradaydım. Geçen seneye nazaran fark ne dersiniz? Bir kayıptan sonra bir yas süreci yaşanır ya, onun da muhakkak evreleri vardır. Geçen yıl beşerler daha öfkeliyken bu yıl artık bu durum daha aşılmış. Hala acılar natürel ki fakat durumun daha kabullenildiği, artık geleceğe yönelik insanların bakmaya başladığı bir havayı açıkçası sezdiğimi söyleyebilirim.” dedi.

Depremlerle, sarsıntı yönetmelikleriyle çaba edilebilir

Bu değişimi kıymetlendiren Prof. Dr. Barış Erdoğan, şöyle devam etti:

“Öncelikle zelzele dediğimiz şey bir doğal afet ve doğal afetler insanları varlıklı, yoksul ya da şu dinden, bu dinden diye ayırmıyor. Herkese karşı birebir formda davranıyor. Ancak bu doğal felaketleri bizlerin algılayışı toplumdan topluma, kültürden kültüre değiştiğini görüyoruz. Alışılmış bizim de Türk toplumu olarak kendimize has birtakım özelliklerimiz var ve biz de onu o haliyle algıladık ve algıladığımız halde bazen düzgün yanları da oldu, berbat yanları da oldu diyebilirim. Aslında zelzelelerle, sarsıntı yönetmelikleriyle uğraş edilebilir, birtakım önlemler alınabilir. Ancak insani boyut açısından baktığımızda kimi kültürlerde ‘bize bir şey olmaz’ ya da birtakım maddeleri gözden kaçırmak, yapmamak, etmemek, bundan ders almamız gerektiğini bir defa daha gördük.”

Halk kısa müddette örgütlenerek zelzele bölgelerine süratle yardım etti

Deprem sonrasında toplumsal dayanışmanın ülkede ne kadar güçlü olduğunun bir sefer daha görüldüğünü kaydeden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Sosyal bağlarımızın kuvvetli olması sayesinde, halkımızın kısa müddette örgütlenerek zelzele bölgelerine süratle yardım ettiğini gördük. Bu açıdan sevindiriciydi. Lakin doğal afetler sonrasında toplumlarda görülen birtakım meseleler da ortaya çıkıyor ya da var olan problemler daha da ön plana çıkabiliyor. Göç, işsizlik, kimi toplumsal eşitsizliklerin ortaya çıkmış olması gibi… Ancak burada temel kıymetli olan nokta şu: Birtakım toplumlar daha kırılgandır. Bu felaketler başlarına geldiği vakit dağılırlar, masraflar lakin kimi toplumlar ise birbirlerine bağlılıkları daha güçlüyse felaketler o kırılganlığı tam bilakis çevirir, bağlar ortasını güçlendirir. Bizde bu bağların daha güçlü olduğunu açıkçası gördük. Hiç mi meseleler olmadı? Elbette ki problemler oldu. Lakin işte toplumsal dayanıklılık dediğimiz bahis var. Bunun güçlü olduğuna fakat bunun daha da güçlendirilebileceğini bu zelzele, bu felaket bize gösterdi.” diye konuştu.

Biz bir sarsıntı ülkesindeyiz, hazırlıklı olmalıyız!

Bireysel ve toplumsal olarak yapılması gereken hazırlıklara da işaret eden Prof. Dr. Barış Erdoğan, şunları anlattı:

“Toplumun şuurunun arttırılması gerekiyor. Afet eğitiminin verilmesi, toplumsal dayanışma ağlarının oluşturulması gerekiyor. Toplumsal farkındalık kampanyaları yapılmalı. Burada hem kamunun hem sivil toplum kuruluşlarının oynayacağı roller kilit rolde. Bilhassa, ilkokul çağlarından itibaren çocuklar bu şuurla yetiştirilmeli. Biz bir zelzele ülkesindeyiz. Bu felaketi ülkemizin maalesef birçok yerlerinde bugün yaşamasak yarın tekrar yaşayacağız. Bütün bilim insanları, bilim bunu gösteriyor. Demek ki biz buna hazırlıklı olursak yaralarımız, alacağımız acılar bu kadar büyük olmayacak. Bu iki türlü. Bir; sarsıntı vurduğu anda evet birtakım ziyanlar olacak. Tahminen binalar ziyan görecek, insani kayıp yaşayacağız. Fakat bunları minimuma indirmek mümkün. İkincisi bu yaralardan sonra süratli bir halde toplanmak kıymetli. İşte toplumsal dayanıklılık derken bunu lisana getirmek istiyorum. Sağlam olmalıyız. Krizler insanları kırar, toplumları kırar, bir yaradır, bir travmadır. Lakin bundan süratli formda çıkabilmek de değerli bir hünerdir, yetenektir. Bunun için de afet öncesi ferdi hazırlıkların yapılması çok kıymetli. Kişi olarak kendi güvenliğimizi, ailemiz için güvenlikleri almalıyız. Sarsıntı hazırlıklarımızı yapmalıyız. Hatta birinci 72 saatin uzmanlar çok kıymetli olduğunu söylüyorlar. Yani rastgele bir devlet ya da sivil toplum yardım olmadan birinci 72 saati geçirecek hazırlığımızı hepimiz yapmalıyız. Ancak onun ötesinde o 72 saatten sonra da işin içine toplumsal hazırlıklar giriyor. Toplumun üyelerinin bilinçlendirilmesi, altyapı projelerinin gerçekleştirilmesi, afet plan ve idarenin yapılması lakin birebir vakitte da bunun tatbik edilmesi için de insanların bilgilendirilmesi, her an hazırlıkların yapılması çok kıymetli.”

Afetlere hazırlıklı olursak o vakit kolektif endişe vakit içinde azalabiliyor

Bu tıp afetlerden sonra yaşananlara da dikkat çeken Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Kısa vadede gördüğümüz üzere bir göç dalgası yaşandı, yaşanıyor. Beşerler yıllardır alışık oldukları kentlerini bırakıyorlar, konutlarını bırakıyorlar. Yalnızca bıraktığınız bir konut değil, aslında yıllarca jenerasyonlar uzunluğu yarattığınız, size miras kalan bir kültürel yapıyı, dayanışma ağlarını bırakıyorsunuz. Bu beşerler üzerinde büyük bir tahribat yaratıyor ve bundan da en fazla yaşı daha büyük olanlar etkileniyor. Gençler gittikleri yerlere çok daha kolay ahenk sağlayabiliyorlar. Bazen kurumlara karşı inanç kaybı ortaya çıkabiliyor. Bu değerli bir sorun zira birbirimize güvenmek zorundayız. Öbür taraftan göç ya da kayıplarla birlikte ekonomik meseleler, işsizliğin ortaya çıkması üzere problemler var. Bunlar tahminen kısa ve orta vadede çözülebilecek meseleler. Fakat doğal ki bu sarsıntılar tıpkı vakitte kolektif hafızaya da kazınıyor. Bir kolektif kaygı da vakit içinde yaratabiliyor. Uzun vadede toplumun bir kısmında daima bir korku halinin oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle de bu telaşa karşı, nasıl kişisel terapiler var, bir çeşit toplumsal terapilerle bunun çözülmesi gerekiyor. Şayet biz hazırlıklı olursak o vakit bu kolektif endişe vakit içinde azalabilir.” biçiminde konuştu.

Afet anında bizler tek başına her şeyin üstesinden gelemeyiz!

Devletin, lokal idarelerin, toplumsal hizmetlerin, takviye ağlarının toplumdaki tesirlerinin de altını çizen Prof. Dr. Barış Erdoğan, şöyle konuştu:

“Biz birey olarak bir yere kadar etrafımıza, kendimize yardım edebiliriz. Bizler tek başına her şeyin üstesinden gelemeyiz. Kişisel olarak ben sarsıntıya karşı ya da başka felaketlere karşı birtakım önlemlerimi alabilirim. Meskenimi düzgün yapabilirim. Çok harika bir yerde de yaşayabilirim fakat zelzele olduğu vakit şayet kaliteli su yoksa, kanalizasyon sistemi gittiyse, yemek, iaşe vesaire bir yerlere ulaşmıyorsa tek başına ben kendimi kurtaramam. Bu da şunu gösteriyor ki biz zelzeleye yalnızca ferdî olarak değil kurumlarla birlikte katılmalıyız ve o kurumlara da itimat duymalıyız. Kurumlar da bireylere inanç duymalı. Bu karşılıklı bir etkileşim ve irtibat. Zira itimadın olduğu yerde bütün insani bağlantılarda olduğu üzere geleceğe yönelik tasalar azalır. Tasalar azaldığı vakit beşerler daha özgüvenle hareket ederler, elindekini daha kolay paylaşırlar, birbirlerine daha fazla yardım ederler. Zira dert varsa ya da endişe varsa, beşerler birden fazla vakit daha savunmacı olurlar, daha fazla içine kapanıyor ve bu da toplumsal dayanışma ağlarının zayıflamasına neden olur. O yüzden hepimizin birbirimize güvenmesi ve bu itimadı tesis edecek ortamın bu tip felaketler meydana gelmeden evvel oluşturulması gerekiyor. Biz şayet hazırlıklıysak, birbirimize karşı itimadımız varsa, kurumların karşı itimadımız varsa bu felaketler sonrası acılar çok çok daha az olur ve geleceğe karşı da çok daha ümitli bakarız.”

Medya zelzele öncesi ve sonrasında toplumu bilgilendirmeli

Medyanın oynadığı role de değinen Prof. Dr. Erdoğan, “Deprem öncesi ve sonrası toplumu bilgilendirme, farkındalık sağlama açısından çok değerli bir role sahip medya. Lakin bilhassa bütün felaketler sonrası haberlerin abartılı yahut yanlış verilmesi de toplumda paniğe ve gerilimin artmasına yol açabilir. O yüzden medyanın hakikat ve sağlam bilgi sağlaması kriz idaresinde kıymetli bir faktör. Zira medyanın vereceği rastgele bir yanlış bilgi toplumun hem moralini bozabilir hem zelzele ile ilgili ya da başka felaketlerle ilgili yardım faaliyetlerinin aksamasına neden olabilir. Ana akım medyada çok büyük sorun çıkmıyor ancak toplumsal medyalar sorun yaratabiliyor. Zira buralarda hiçbir filtrelenme olmadığı için herkes istediğini istediği üzere yayabildiği için bilhassa de günümüzde yapay zeka üzere teknolojilerle uydurma manzaraların yaratılarak yayılması kelam konusu olabiliyor.” dedi.

Dayanışma kültürü yardımla güçleniyor

Prof. Dr. Barış Erdoğan, deprem sonrası dayanışma kültürüne işaret ederek, “Dayanışma kültürü topluluk üyelerinin birbirine yardım etmesiyle güçlenir. Bu süreç de toplumsal bağları kuvvetlendirir ve toplumun daha dirençli hale gelmesini sağlar. Fakat bu dayanışmanın devamlılığı itimat ve iş birliğine dayalı bir toplumsal yapı ile mümkün. Bu toplumsal yapıyı her gün her gün yine inşa etmemiz gerekiyor. Yani bir gün bile bırakmamamız gerekiyor. Şayet bunları yaparsak biz felaketlere karşı, sarsıntılara karşı çok daha toplumsal dayanıklılığı güçlü bir toplum olarak, millet olarak yolumuza devam ederiz.” formunda kelamlarına son verdi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı